اردشیر صالح‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، با تاکید بر اینکه برگزاری جشن یکی از ویژگی‌های فرهنگی ایرانی‌ها بوده است، گفت: کلمه جشن در لغت با «یَسْنْ، یَزد و یزدان» هم‌ریشه بوده است، بنابراین هرگاه ایرانیان جشنی را برگزار می‌کنند، به این معنی است که «ستایش می‌کنیم مر آفریدگار پاک را»، این معنی لغوی جشن است. بنابراین جشن خشنودی و خوشحالی دل‌ها و آفرین گفتن و ستایش یزدان است.
جشن‌ها، فرهنگ، تداوم، همدلی، همبستگی، لذت و تفنن ایجاد می‌کنند، تاکیدگذاری و حرمت‌گذاری ایجاد می‌کنند
این پژوهشگر با اشاره به اینکه ایرانی‌ها همواره در «گاه»های مختلف جشن داشتند، ادامه داد: ایرانیان برای سال ۱۲ «گاه» جشن در نظر گرفتند. هرگاه نام ماه با نام روز برابر می‌شد، آن را جشن می‌گرفتند. در ایران ۶ گاه‌نبار داریم و جشن‌هایی به‌نام جشن یلدا، نوروزگان، بهمن‌گان ، مهرگان و تیرگان داشتیم. در اساس در فلسفه ایران باستان جشن‌ها جنبه اهورایی دارند و منتسب به اهورا مزدا است و سوگ، اندوه و تاریکی منوط به اهریمن است.
او درباره تاثیر برگزاری جشن‌ها بر جامعه توضیح داد: جشن‌ها، فرهنگ، تداوم، همدلی، همبستگی، لذت و تفنن ایجاد می‌کنند، تاکیدگذاری و حرمت‌گذاری ایجاد می‌کنند، جوامعی که که جشن و آیین ندارد جوامعی بسیار خشک و بی روح هستند.
یلدا کهن‌تر از نوروز است
صالح‌پور با بیان اینکه جشنی مانند یلدا بسیار کهن و حتی کهن‌تر از نوروز است، گفت: طولانی‌ترین شب سال، شب یلدا است. در این شب خورشید به منتهی علیه درجه افقی جنوب خود می‌رسد و شب بسیار طولانی‌تر از سایر شب‌ها می‌شود؛ در حالی که این بسیار فقط یک دقیقه است! انسان ایرانی «یک دقیقه» را به یک فرهنگ آیین و سنت تبدیل کرده است. یلدا به نوعی حرمت‌گذاری و پاسداشت خورشید است، از بیم برنیامدن خورشید شب زنده‌داری می‌کنند. زیرا جامعه ایرانی زندگی کشاورزی داشته است و اگر از این جهان خورشید گرفته شد، همه جا یخ می‌بندد.
ایرانی‌ها از علم نجوم برخوردار بودند و اخترها و کواکب را رصد می‌کردند
به گفته این نمایشنامه‌نویس، واژه یلدا کلمه سُریانی (از لهجه های آرامی شرقی در سرزمین عراق و بلاد شام) است و از تولد گرفته شده است. این تولد زایش مهر است. ایرانیانِ باستان فرهنگ، دین و آیین میتراییست که ستایش مهر است، داشتند.
او ادامه داد: کلمه یلدا به نوعی با ناتالیا، ناتالی و نوئل در اروپا هم‌فرهنگ است. طولانی‌ترین شب یلدا، طولانی‌ترین روز تیرگان و برابرروز، نوروز و مهرگان است. اینها همه نشان می‌دهد که ایرانی‌ها از علم نجوم برخوردار بودند؛ اخترها و کواکب را رصد می‌کردند و زمان تابش خورشید را حتی برای یک دقیقه بیشتر محاسبه می‌کردند. برای همین می‌توانیم بگوییم یلدا جشن علم و جشن نجوم است. یلدا جشن تعالی ایرانیان است که نبض طبیعت را در دست گرفتند.
ایرانیان نبض و نظم طبیعت را در اختیار داشتند
صالح‌پور با بیان اینکه یلدا اول سال زمستانی است، ادامه داد: کلمه دی به معنی روز است به همین دلیل است که در انگلیسی سان‌دی Sunday، مان‌دی Monday و ... داریم اینها ریشه ایرانی دارند. کلمه دی از «دئو» از «دادار» گرفته شده است، «دئوس» خدایان اهورایی است و روز مظهر روشنایی است.
کلمه دی از «دئو» از «دادار» گرفته شده است، «دئوس» خدایان اهورایی است و روز مظهر روشنایی است
به گفته این پژوهشگر، اروپاییان و مسیحیان تولد مسیح را با تولد مهر یکی می‌دانند. عیسی مسیح پسر خوردشید است و اروپاییان تا قرن چهار میلادی تولد مسیح را ۲۱ دسامبر (اول دی) می‌گرفتند. از قرن چهارم که کلیسای کاتولیگ نتوانست سال کبیسه را محاسبه کنند، در تقویم چهار روز اختلاف افتاد، آن‌ها در این روزها این جشن را در ۲۵ دی در برگزار می‌کنند.
او با تاکید بر اینکه، شب یلدا به شکل دقیق‌تر، شب چله نام‌گذاری شده است، ادامه داد: از اول دی تا ۱۰ بهمن ۴۰ روز است، که به آن چله بزرگ و از ۱۰ بهمن تا ۳۰ بهمن ۲۰ روز است که به آن چله کوچک می‌گویند. ایرانیان نبض و نظم طبیعت را در اختیار داشتند. در این شب حافظ، نظامی، فردوسی را می‌خوانند و بزرگان در کنار کوچکترها قرار می‌گیرند. حفظ کردن این جشن‌ها در گرو توجه به فرهنگ ایرانی است.
نظر شما