بدون مسئولیت اجتماعی، هیچ پدیده‌ای مقبولیت نخواهد داشت

به گزارش روز یکشنبه خبرنگار گروه علمی ایرنا، سیدضیاء هاشمی در جلسه شورای سیاستگذاری نخستین همایش تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران در سالن جلسات دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، تصریح کرد: هر شخص کنشگر و هر سازمانی باید در عرصه فردی، رفتاری و اجتماعی پاسخگو باشد، پاسخگویی و مسئولیت اجتماعی موضوعی است که در جامعه بالنده ما ضرورت روزافزونی را دارد.

وی با اعتقاد به این‌که با تقویت جامعه، مسئولیت اجتماعی هم جدی‌تر می‌شود، در ادامه خاطرنشان کرد: زمانی مسئولیت اجتماعی در جامعه موضوعیتی نداشت و امروز مفهومی نسبتاً جدیدی است.

معاون اجتماعی و فرهنگی معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه سازمان‌ها، موسسات و بنگاه‌های اجتماعی می‌توانند منشأ اثر عینی در تغییر و تحولات مسائل اجتماعی و اقتصادی باشند، ادامه داد: در این‌صورت پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی آن‌ها مضاعف می‌شود.

وی در ادامه با ذکر خاطره‌ای از ساخت سد گتوند و اینکه اگر اجرای این پروژه برای ساکنان محل عایدی نداشته باشد با همه اثرگذاری عظیم خود در سطح کشور مقبولیتی برای اهالی محل نخواهد نداشت، گفت: عسلویه، اقتصاد کشور را دگرگون می‌کند اما برای جامعه عسلویه چه منفعتی دارد؟ یا به‌عنوان مثال ساخت یک شهرک گردشگری در جاده چالوس یا عباس‌آباد یک منطقه سنتی شاید برای کشور و مردم پایتخت سودمند باشد اما اگر مخرب محیط زیست و آسیب‌رسان به اهالی محل باشد هیچ مقبولیت و پشتیبانی مردمی نخواهد داشت.

هاشمی، پرداختن به موضوع همایش را نه امری مستحب بلکه یک ضرورت علمی و ملی دانست و افزود: بنگاه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها در شرایط جدید و فناوری‌های نوین باید مسئولیت‌پذیری اجتماعی داشته باشند چنانچه مسئولیت اجتماعی و مشروعیت افزایش یابد در این‌صورت با بررسی‌های علمی پاسخ دادن به یک‌سری پرسش‌ها جدی‌ می‌شود.

پیشنهاد راه‌اندازی دبیرخانه اهدای جایزه سالانه مسئولیت اجتماعی به شرکت‌ها و سازمان‌های منتخب

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در ادامه ضمن ارائه توصیه‌هایی به منظور برگزاری بهتر نخستین همایش ملی تجارب مسئولیت اجتماعی ایران، پیشنهاد کرد که یکی از محورهای این همایش ملی به موضوع گردشگری و مسئولیت اجتماعی اختصاص یابد.

هاشمی افزود: موضوع دوم، رسانه‌ای شدن همایش است چرا که این همایش در فرهنگ عمومی اهمیت دارد و این سطح از مشارکت نیازمند توجه بیشتر رسانه‌هاست.

وی به شورای سیاستگذاری نخستین همایش تجارب مسئولیت اجتماعی، راه‌اندازی دبیرخانه جایزه سالانه مسئولیت اجتماعی به شرکت‌ها و سازمان‌های منتخب را پیشنهاد داد.

ضرورت تهیه دستورالعمل پیشنهادی با عنوان پیوست مسئولیت اجتماعی در پایان همایش

هاشمی، ورود مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این همایش را ارزشمند دانست و افزود: پیشنهاد بعدی من یک پیشنهاد عملیاتی است این‌که خروجی این رویداد دستورالعملی و یا چک لیستی از مراحل و فرآیندهای لازم برای ایفای مسئولیت اجتماعی در یک پروژه یا شرکت باشد. این می‌تواند به‌عنوان دستاورد این همایش به‌صورت دستورالعمل پیشنهادی یا اولیه با عنوان پیوست مسئولیت اجتماعی باشد.

وی ادامه داد: چنانچه تصمیم به برگزاری سالانه و مستمر این همایش هستید، جهاد دانشگاهی با ظرفیت و جایگاه اجتماعی خود می‌تواند دبیرخانه جایزه سالانه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و سازمان‌ها را راه‌اندازی کند تا برای جریان‌سازی از شرکت‌های موفق تقدیر شود.

ضرورت توجه ویژه به مسئولیت اجتماعی در ایران

رئیس جهاد دانشگاهی نیز در این جلسه ضمن تأکید بر ضرورت توجه ویژه به مسئولیت اجتماعی در ایران اظهار کرد: در حقیقت، مسئولیت اجتماعی ضمانت کاری است که سازمان، نهاد، شرکت‌های بزرگ و معادن انجام می‌دهند.

حسن مسلمی‌نائینی با بیان این‌که از افتخارات جهاد دانشگاهی میزبانی این همایش مهم و به‌نوعی جدید است، در ادامه اظهار کرد: نیاز برگزاری این همایش در کشور به‌شدت احساس می‌شد.

رئیس شورای سیاستگذاری نخستین همایش تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران با بیان این‌که باید برای هر شرکت، سازمان، نهادی مسئولیت اجتماعی الزام و تکلیف باشد، در ادامه افزود: خداوند در آیه ۷۴ سوره اعراف می‌فرماید به یاد آورید هنگامی که خداوند شما را بعد از هلاکت قوم عاد جانشین آنان ساخت و در زمین به شما جایگاه مناسب داد. از قسمت‌های هموار زمین قصرها می‌سازید و کوه‌ها را برای ساختن خانه‌ها می‌تراشید پس الطاف و نعمت‌های خداوند را یاد کنید و در زمین فساد نکنید.

وی با بیان این‌که اشاره به فساد در زمین همان آلودگی محیط زیست است، خاطرنشان کرد: از این‌رو توجه به حفظ محیط زیست برای شرکت‌ها، نهادها و سازمان‌ها نوعی مسئولیت اجتماعی است.

رئیس جهاد دانشگاهی با بیان این‌که شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک برای انجام کارهای بزرگتر نیازمند دریافت کمک‌هایی در قالب مسئولیت اجتماعی هستند، تصریح کرد: این فرهنگ باید در جامعه ترویج شود تا جهش تولید با مشارکت مردم انجام شود.

وی با تأکید مجدد بر این‌که با تقویت جامعه مسئولیت اجتماعی موضوعیت و اهمیتش دوچندان می‌شود، در ادامه تصریح کرد: حوزه‌های مختلف اجتماعی به‌سمتی پیش می‌روند که این پرسشگری و مطالبه‌گری و طبیعتاً پاسخ و مسئولیت‌پذیری اجتماعی افزایش می‌یابد.

مسئولیت اجتماعی در دنیا به‌شدت با حکمرانی شرکتی پیوند خورده است

معاون صنایع عمومی وزارت صمت نیز با بیان اینکه مسئولیت اجتماعی در دنیا به‌شدت با حکمرانی شرکتی پیوند خورده است، گفت: در دنیا ادبیات گسترده و تجارب بسیار خوبی وجود دارد که جای خالی آن در ایران احساس می‌شود در ایران درباره همه چیز صحبت می‌شود اما درباره این‌که چگونه حکمرانی شرکتی مسئولیت‌پذیری داشته باشیم حرفی زده نمی‌شود.

ابراهیم شیخ با بیان این‌که حتی مسئولیت اجتماعی می‌تواند فسادزا شود، در ادامه تصریح کرد: اگر هم‌چنان پیش برویم و در این موضوع کار علمی نکنیم، مسئولیت اجتماعی به یکی از مفاهیم بد و پردغدغه در جامعه مدیریتی ایران تبدیل می‌شود. از همین‌رو وزارت صنایع از این همایش حمایت کامل خواهد کرد.

معاون وزارت صمت با اشاره به وجود تجارب تلخ گذشته درباره مسئولیت اجتماعی گفت: بعضاً شرکت‌هایی که حداقل‌های ایمنی را برای مصونیت کارکنانشان از مخاطرات اعم از کلاه و کفش ایمنی تأمین نمی‌کنند اما در مقابل هزینه‌های هنگفتی برای مسئولیت اجتماعی تقبل می‌کنند.

وی همچنین با اشاره به اینکه مسأله حکمرانی و مسئولیت اجتماعی با یکدیگر پیوند عمیقی خورده‌اند، خاطرنشان کرد: گزارش‌های پایداری مفصل شرکت‌های بزرگ دنیا را که سالانه ارائه می‌دهند کاملا دقیق و عمیق و با جزئیات و حتی با ذکر منطق مسئولیت اجتماعی ارائه شده است. در سال‌های اخیر چندین شرکت بزرگ ایران به تهیه گزارش پایداری اقدام کرده‌اند.

پیچیدگی و دشوار بودن گفتمان‌سازی درباره مسئولیت اجتماعی

معاون توسعه سرمایه اجتماعی سازمان امور اجتماعی وزارت کشور نیز در این نشست گفت: به‌لحاظ اجرایی و در سطح عینی، مسئولیت اجتماعی با چالش‌های اساسی مجموعه حکمرانی در کشور مواجه است و امر فانتزی نیست.

محمدصادق کریمی‌کیا با اشاره به توسعه نامتوازن کشور و آثار و تبعات آن از چندین سال گذشته تاکنون گفت: از سال‌های قبل از انقلاب از آثار فرهنگی اجتماعی طرح‌های عمرانی بزرگ کشور و حتی صنعتی غافل مانده‌ایم هر چند تلاش‌های بی‌شماری شده است اما موضوع مسئولیت اجتماعی در کشور در مرحله مقدماتی است و با واقعیت فاصله زیادی دارد.

وی با بیان اینکه گذشته از آثار و تبعات باید در بحث تغییر بنگاه‌های اقتصادی و یا چگونگی تغییر بنگاه اقتصادی و انجام تعهدات مسئولیت اجتماعی خودشان بیشتر کار کنیم، در ادامه افزود: کار بسیار پیچیده‌ای است و به این راحتی نمی‌توان گفتمان‌سازی را انجام داد.

وی با بیان این‌که وضعیت بالعکسی هم وجود دارد و آن این‌که گاهی شدت توقعات اهالی محلی از صنعت مخل اجرای مسئولیت اجتماعی آن‌ها می‌شود، گفت: در مقابل هم گاهی انجام ندادن تعهدات مسئولیت اجتماعی بنگاه‌ها به جوامع محلی سبب از دست رفتن اعتماد جامعه محلی می‌شود.

کریمی‌کیا با اعتقاد به این‌که فضا باید فضای «برد - برد» باشد، گفت: مسئولیت اجتماعی در نگاه اول برای جامعه سودمند است و در نگاه دوم برای دولت و مجموعه حکمرانی که تا بتواند وضعیت اجتماعی کنونی را با همه بازیگران در حوزه اقتصادی بهبود بخشد.

جهاد دانشگاهی در انجام امور از مشارکت دیگر سازمان‌ها استفاده می‌کند

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران نیز در این نشست با بیان این‌که دغدغه جهاد دانشگاهی زمینه‌سازی برای تحقق عدالت اجتماعی از جمله مسئولیت اجتماعی است، گفت: جهاد دانشگاهی از معدود نهادهایی است که در انجام کارها از مشارکت و همکاری بقیه سازمان‌ها استفاده می‌کند که در اغلب مواقع با این تشریک مساعی کارها به‌درستی پیش رفته است.

جمال رحیمیان با تأکید مجدد بر این‌که بسیاری از رویدادها با سابقه چندین سال برگزاری در جهاد دانشگاهی با مدل مشارکتی پیش رفته است، از این اعتماد، همدلی و همراهی ابراز خرسندی کرد.

رسیدن به توسعه اجتماعی مستلزم توجه به مسئولیت‌های اجتماعی

دبیر علمی نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران» هم در این جلسه، مسئولیت اجتماعی را متفاوت از مسئولیت ذاتی سازمان‌ها، نهادها، شرکت‌ها و بنگاه‌ها برشمرد و افزود: این موضوع (مسئولیت اجتماعی) طی یک دهه در جامعه ایرانی مطرح شده است پیش از این دغدغه‌ها در قالب پیوست‌های فرهنگی، اجتماعی، زیست‌محیطی عنوان می‌شد و اخیراً عدالت هم درباره طرح‌های ملی عنوان شده است.

غلامرضا غفاری با بیان این‌که برای پرداختن به توسعه اجتماعی نیازمند توجه به مسئولیت‌های اجتماعی هستیم، افزود: آن‌چه به جامعه طراوت، نشاط و امکان تجربه برای توسعه را فراهم می‌کند تعهد و مسئولیت اجتماعی است که از سطح فردی آغاز و به جمعی تسری می‌یابد.

این استاد دانشگاه تهران با بیان این‌که صرفاً با گفتن، چیزی تحقق نمی‌یابد بلکه باید در عمل به اجرا در آید، گفت: باید برای معنا و مشخص شدن عدالت‌های تجارب مسئولیت اجتماعی صورت‌بندی درستی در همایش انجام شود به‌عبارتی در این اصطلاح به لحاظ مفهوم نظری باید بر مبنای زمینه‌های اجتماعی و تاریخی ایران تأمل بسیار شود.

غفاری با بیان این‌که در کنار مقبولیت اجتماعی، تجارب مسئولیت اجتماعی معنا پیدا می‌کند، ادامه داد: در این همایش می‌کوشیم اغلب فعالیت‌ها معطوف به تجارب باشد که بیانگر دستاوردهایی است که قابل چشم‌پوشی نیست.

وی این نشست را واجد خصلت چندوجهی دانست که در آن نوعی چندگانگی وجود دارد و در ادامه تصریح کرد: در این نشست اساتید دانشگاه، مجموعه‌های بخش خصوصی، دستگاه‌های اجرایی حضور دارند. می‌توانند تجربه‌های خود را به‌صورت نمونه مورد مطالعه (Case Study) طرح و بررسی کنند تا نقاط ضعف و قوت مشخص شود.

دبیر علمی نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران»، با بیان این‌که در این حوزه می‌توان در مقیاس‌های ملی، منطقه‌ای و حتی استانی و محلی براساس توانمندی و قابلیت‌هایشان کار کرد، گفت: مسئولیت اجتماعی برای آن‌ها الزامات و ضرورت‌هایی را ایجاد می‌کند که همگی در این همایش به آن پرداخته می‌شود تا جایگاه آن در فرآیند توسعه کشور تبیین شود.

وی با تأکید بر ضرورت ترویج و انتقال تجارب مسئولیت اجتماعی، پیشنهاد داد که ضمن انتقال تجارب جریان اثرگذاری در جامعه برای توجه بیشتر به مسئولیت اجتماعی ایجاد شود تا ضمن ایجاد رقابت با تشریک مساعی مجموعه‌های ضعیف‌تر انگیزه‌ای برای انجام داشته باشند تا میزان اثربخشی و کارآیی افزایش یابد.

هنوز مفاهیم مسئولیت اجتماعی برای بنگاه‌های اقتصادی در هاله‌ای از ابهام است

نائب رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران نیز با بیان این‌که دست‌کم ۱۰ سال در اتاق ایران کمیسیون به این نام راه‌اندازی شده است، ادامه داد: اکنون دوره سوم است که اتاق ایران نمایندگان کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیتی شرکتی را همراه خود دارد.

سهیلا محبی با انتقاد از این‌که هنوز مفاهیم مسئولیت اجتماعی برای بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها در هاله‌ای از ابهام است در ادامه بر ضرورت انجام فعالیت‌های آموزشی و ترویجی با رویکردی جدی تأکید کرد و افزود: جهاد دانشگاهی با رویکردی همه‌جانبه به این همایش پرداخته است و نتیجه ایده‌آلی را در پی دارد.

نائب رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران، با بیان این‌که در بحث قانون مسئولیت اجتماعی هم حرکت‌های خوبی در مرکز پژوهش‌های مجلس انجام شده است، در ادامه تصریح کرد: اتاق بازرگانی نه به‌لحاظ علمی بلکه در مقوله تجربه‌های عملی و موارد عملیاتی به اجرا در آمده می‌تواند نمونه‌های بسیاری را ارائه کند.

در پایان این نشست همه نمایندگان دستگاه‌ها بر مشارکت و حمایت از این همایش تأکید کرده و اعلام کردند در همایش مشارکتی فعال خواهند داشت.

پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی با همکاری و مشارکت دانشگاه تهران و شماری از شرکت‌ها، سازمان‌ها و صنایع بزرگ نخستین همایش ملی تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران را در روزهای ۷ و ۸ اسفند ۱۴۰۳ در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار می‌کند.

مهلت ارسال چکیده مقالات به این همایش تا ۱۰ دی‌ماه و اصل مقالات تا ۲۰ بهمن ماه ۱۴۰۳ تعیین شده است.