به گزارش روز دوشنبه خبرنگار ایرنا، پس از استقلال کشور مسلمان پاکستان در سال ۱۳۲۶ شمسی، ایران نخستین کشوری بود که کشور تازه تاسیس در شرق خود را به رسمیت شناخت و هر دو کشور مسلمان در بیش از هفت دهه اخیر روابط دیرینه و حسنه ای را پشت سر گذاشته اند. پاکستان نیز به عنوان اولین کشور پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در ۱۳۵۷ نظام جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت.
طی این مدت تهران و اسلام‌آباد در سطح بین المللی همواره مواضع یکسانی داشته و در نهادها و سازمان های بین المللی از یکدیگر حمایت کرده اند. تداوم جنگ غزه در سال ۲۰۲۴ بار دیگر بر هم افزایی دو ملت همسایه در عدالت خواهی برای ملت مظلوم فلسطین و محکومیت تجاوزات رژیم صهیونیستی در منطقه افزود.
سال ۲۰۲۴ میلادی دو کشور شاهد افزایش تبادل هیات های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بوده است به نحوی که این سفرها زمینه گسترش روابط در همه زمینه ها را بیش از پیش فراهم کرد.
مهم ترین تحول سیاسی در پاکستان در این سال برگزاری انتخابات عمومی و تشکیل دولت جدید به نخست وزیری شهباز شریف بود. پس از آن افزایش تبادل هیات های عالی رتبه از جمله سفر رسمی شهید سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری فقید ایران، سفر نخست وزیر پاکستان به تهران، ۲ سفر وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به همسایه شرقی در اوایل سال ۲۰۲۴ و ماه های آخر آن و همچنین دو دیدار دوجانبه نخست وزیر پاکستان با دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران در نیویورک و قاهره در دفتر روابط حسنه دو همسایه به ثبت رسید.
هدف‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در تجارت
در سال ۲۰۲۴ پیگیری‌های مسئولان دو کشور در توسعه روابط تجاری به ویژه ایجاد بازارچه‌های مرزی جدید و فعالسازی بازارچه های قدیمی سرعت گرفت و اکنون حجم تجارت دوجانبه به مرز سه میلیارد دلار نزدیک شده است.
در عین حال پس از سفر رئیس جمهوری فقید ایران به پاکستان هدف‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در تجارت مشترک در دستور کار دو کشور قرار گرفت و پیش بینی می شود با سفر برنامه ریزی شده وزیر بازرگانی پاکستان به تهران در سال جدید میلادی شاهد گام‌های تازه‌ای برای کسب منافع مشترک و رویکرد تجارت محور در مرزهای دو کشور باشیم.
حمایت ایران از عضویت پاکستان در بریکس
با توجه به عضویت ایران در سازمان بریکس و تعاملات نزدیک با پاکستان زیر چتر سازمان همکاری اقتصادی و سازمان همکاری شانگهای، دولت اسلام‌آباد برای عضویت در بریکس به تکاپو افتاد. در این خصوص نخست وزیر پاکستان از حمایت ایران از عضویت آن کشور در سازمان بریکس قدردانی کرده است.
ایران و پاکستان به عنوان دو کشور همسایه سالی پر رفت و آمد همراه با روابطی پویا و فعال را پشت سر گذاشتند و علاوه بر سفرها و دیدارهای متعدد و مهمی که در این گزارش به آنها اشاره می شود، هیات های سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و ورزشی در سال ۲۰۲۴ میان دو کشور رفت و آمد کردند.
سفر مقام های عالی رتبه سیاسی، اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان به عنوان نقطه عطفی در گسترش روابط دو کشور برادر به حساب می آید. در سال میلادی ۲۰۲۴، شاهد تحرک موتور دیپلماسی ایران و پاکستان در حوزه امنیتی، نظامی به ویژه گشایش روزنه‌های جدید برای تبدیل چالش و تهدیدات مشترک به فرصت همکاری بودیم که جان تازه ای را به روابط از قبل محکم و نزدیک دو کشور دمیده است.
تقویت جبهه حمایت از فلسطین؛ حمایت پاکستان از ایران مقابل تجاوزگری اسرائیل
همانند ملت و دولت ایران، در طول سال گذشته و با تداوم جنگ غزه، دولت و مردم پاکستان نیز در صحنه‌های ملی، منطقه‌ای و بین المللی همواره از نبرد فلسطینیان علیه دشمن صهیونیستی اعلام حمایت و نفرت خود را از تجاوزات کورکورانه رژیم اسرائیل در منطقه ابراز داشتند.
شهرهای مختلف پاکستان در طول سال ۲۰۲۴ شاهد اجتماعات بزرگ هواداران فلسطین بوده و شور و شوق مردم این کشور پس از دو عملیات موفقیت آمیز وعده صاق توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران علیه رژیم صهیونیستی دیدنی بود.
دولت پاکستان ضمن محکومیت تجاوزگری رژیم صهیونیستی به ایران اعلام کرد که پاکستان در کنار ایران ایستاده است. پاکستان همچنین با محکومیت جنایت رژیم صهیونیستی در ترور شهیدان اسماعیل هنیه و سید حسن نصرالله، خواهان اقدام فوری جامعه جهانی برای توقف تجاوزات رژیم اسرائیل شد.
دیدار سران در نیویورک و قاهره؛ دعوت پاکستان از پزشکیان
اواخر ماه سپتامبر و در حاشیه هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک شهباز شریف نخست وزیر پاکستان و دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران دیدار کردند.
سران ایران و پاکستان توافق کردند کارگروهی مشترک، زمینه های گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری و نیز رفع مشکلات پیش‌روی خط لوله گاز میان دو کشور را بررسی کند.
دومین دیدار شریف و دکتر پزشکیان در حاشیه اجلاس سران گروه دی-۸ در قاهره رقم خورد. نخست وزیر پاکستان ضمن محکوم کردن مجدد تجاوزگری رژیم صهیونیستی به ایران از دکتر پزشکیان برای سفر به پاکستان دعوت کرد.
سران ایران و پاکستان با تجدید عهد متقابل برای گسترش همکاری‌های فی مابین بر تقویت یکصدایی در حمایت از ملت مظلوم فلسطین در برابر جنایات رژیم صهیونیستی توافق کردند.
سفرهای عراقچی به اسلام‌آباد و همتای پاکستانی وی به ایران
در ادامه رایزنی‌های منطقه‌ای رئیس دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم پس از اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی به ایران، دکتر سید عباس عراقچی در آخرین مرحله از این سفرها به اسلام‌آباد سفر و با مقام‌های بلندپایه سیاسی و نظامی پاکستان دیدار کرد.
وی با نخست وزیر، سناتور محمد اسحاق دار همتای پاکستانی و ژنرال سید عاصم منیر فرمانده ارتش این کشور دیدارهای جداگانه‌ای انجام داد.
اوایل ماه دسامبر نیز سناتور محمد اسحاق دار معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان برای شرکت در اجلاس وزیران خارجه سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به مشهد مقدس سفر کرد. وی در حاشیه این نشست با همتای ایرانی خود نیز دیدار داشت.
سفر شهید امیرعبداللهیان به اسلام‌آباد و تدوین راهبرد جدید علیه دشمنان امنیت مرزی
پس از اقدام نظامی جمهوری اسلامی ایران علیه تروریست‌های جیش الظلم در منطقه مرزی پاکستان و رخدادهای مرتبط با آن، شهید حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه فقید کشورمان سفر رسمی به اسلام‌آباد داشت.
برخلاف خواست دشمنان، روابط دو کشور به ویژه تلاش بلوک غرب از جمله ایالات متحده آمریکا برای بحرانی نشان دادن رویدادهای مرزی، ایران و پاکستان با یک دیپلماسی هوشمند و به موقع، ضمن کنترل وضعیت، بر تدوین راهبرد جدید برای مقابله با نیروهای ضد امنیتی در مرزهای دو کشور به توافق رسیدند.
از ثمرات مهم این بازدید تشکیل مکانیزم مشترک مشورتی برای تقویت همکاری‌های امنیتی، تبادل افسران رابط نظامی میان دو کشور و در نهایت قطعی شدن برنامه سفر رسمی آیت‌الله شهید رئیسی به پاکستان بود.
انتخابات پاکستان و تکاپوی همسایه شرقی برای استقبال از رئیس جمهوری ایران
در ماه فوریه انتخابات عمومی پاکستان برگزار شد و حزب مسلم لیگ نواز به رهبری نواز شریف نخست وزیر سابق این کشور تصمیم به تشکیل دولت ائتلافی گرفت. شهباز شریف برادر نواز شریف از سوی نمایندگان مجلس پاکستان برای دومین بار به عنوان نخست وزیر این کشور انتخاب شد.
در این میان حزب عمران خان مدعی تخلف در انتخابات پارلمانی شد. این ادعا با موضع گیری کشورهای غربی علیه نظام انتخاباتی پاکستان همراه بود هرچند دولت اسلام‌آباد با ابراز نارضایتی از دیدگاه مغرضانه غربی ها از جمله آمریکا از آنان خواست تا به تاریخ خود در سرنگونی نظام های دموکراتیک در کشورهای مختلف بنگرند و به جای نگرانی از تحولات پاکستان جلوی قتل عام مردم غزه را بگیرند.
دو ماه پس از انتخابات پاکستان، این کشور میزبان رئیس جمهوری فقید ایران به عنوان اولین مقام بلندپایه خارجی برای بازدید از پاکستان پس از تشکیل دولت جدید، بود. آیت‌الله شهید رئیسی با استقبال گرم مسئولان بلندپایه کشور همسایه در اسلام‌آباد، لاهور و کراچی سفر رسمی سه روزه خود را به سرانجام رساند. دو کشور چندین اسناد همکاری را نیز امضا کردند.
سوگواری پاکستان در غم شهادت آیت‌الله رئیسی و سفر شهباز شریف به ایران
هنوز یکماه از سفر شهید رئیسی به پاکستان نگذشته بود که حادثه دردناک بالگرد رئیس جمهوری و هیات همراه وی، قلب مردم و دولت پاکستان که به تازگی میزبان رئیس جمهوری فقید ایران بودند را به درد آورد. یک روز عزای عمومی در پاکستان برای ادای احترام به شهید رئیسی، شهید امیرعبداللهیان و هیات همراه آنان اعلام شد و نخست وزیر پاکستان برای حضور در مراسم ادای احترام به شهدای خدمت به تهران سفر کرد.
شهباز شریف ضمن ابلاغ پیام تسلیت و همدردی دولت و مردم پاکستان به ملت ایران با حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز دیدار کرد.
حضور معاون نخست وزیر پاکستان در مراسم تحلیف دکتر پزشکیان
پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران، نخست وزیر پاکستان با دکتر پزشکیان رئیس جمهوری منتخب ملت ایران تلفنی گفت‌وگو کرد و ضمن تبریک به وی، آمادگی کامل پاکستان را برای همکاری نزدیک با دولت جدید جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد.
سناتور محمد اسحاق دار معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان نیز به نمایندگی از رئیس جمهوری و نخست وزیر کشورش، با سفر به تهران در مراسم تحلیف دکتر پزشکیان شرکت کرد.
جهش چشمگیر در روابط نظامی ایران و پاکستان
تبادل هیات‌های بلندپایه نظامی و امنیتی نیز در سال ۲۰۲۴ میان ایران و پاکستان ادامه داشت و با جهش چشمگیری همراه بود. ناو گروه نیروی دریایی پاکستان ۲ بار در این سال از جمهوری اسلامی ایران بازدید کرد. این تحول در ماه ژانویه و ماه دسامبر میان دو کشور رقم خورد.
در ماه اکتبر امیر سرتیپ خلبان حمید واحدی فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بنا به دعوت همتای پاکستانی خود به اسلام‌آباد سفر کرد. وی همچنین در رزمایش چندملیتی نیروی هوایی پاکستان موسوم به سپر سند ۲۰۲۴ نیز نظارت کرد.
یکماه پس از آن سردار سرتیپ پاسدار سید حجت اله قریشی جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در راس یک هیات نظامی در سفر رسمی به اسلام‌آباد با مقام‌های بلندپایه دفاعی و نظامی پاکستان دیدار کرد.
در نوامبر پاویون جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در بزرگترین نمایشگاه بین المللی تسلیحات پاکستان در شهر کراچی با هدف نمایش دستاوردهای نظامی‌کشورمان شامل صنایع بومی در حوزه دفاعی، هوافضا و جنگ الکترونیک برپا شد. هیات نیروهای مسلح ایران به ریاست امیر سرتیپ دکتر مجتبی رمضان زاده در حاشیه این نمایشگاه با مقام‌های نظامی پاکستان دیدار کرد.
سه هیات پاکستانی از ارتش، نیروی هوایی و وزارت دفاع این کشور با سفر به ایران در ماه دسامبر در نمایش بین المللی ایران ایرشو در جزیره کیش حضور یافتند.
در اواسط اکتبر ۲۰۲۴ بیست و سومین نشست روسای دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی دولت پاکستان در اسلام‌آباد برگزار شد. سید محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران ریاست هیات کشورمان را در نشست اسلام‌آباد برعهده داشت. وی در حاشیه این اجلاس با وزیر بازرگانی پاکستان نیز دیدار کرد.
به قطع و یقین، ترافیک رفت و آمد هیات‌های ایران و پاکستان به کشورهای هم، نشان دهنده ابعاد گسترده بندهای پیوستگی میان دو ملت و دولت ایران و پاکستان است که این همگرایی در حوزه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی قابل مشاهده است و چون وزن ارتباط معنوی دو همسایه ثقیل است با تغییر دولت ها در دو سوی مرز و تلاطم دریای سیاست، دچار لرزه نمی شود و هرگز روابط دیرینه و دوستانه ایران و پاکستان با تغییر شدید روبرو نبوده است و همواره مقام های عالی دو کشور بیش از پیش برای تحکیم این روابط گام های استوار برداشته اند.
نقطه قوت دیگر در روابط دوستانه و برادرانه ایران و پاکستان این است که هر زمان با تغییر دولت ها در دو کشور روبرو می شویم، دولتمردان جدید در نخستین سخنرانی ها و بیان مواضع کلی خود، در خصوص سیاست هایشان در برابر کشور همسایه تاکید می کنند و اولویت آنان تعمیق روابط با همسایگان به ویژه تحکیم بیشتر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان است.
پاکستان در جبهه داخلی؛ از نبرد با تروریسم تا تنش با افغانستان و نگرانی از رویکرد آمریکا
پاکستان در سال ۲۰۲۴ شاهد فراز و نشیب های زیادی در داخل و روابط با کشورهای مختلف بود، همچنین تداوم تنش های شدید در روابط با افغانستان، هند و تلاش هایی برای ترمیم روابط شکننده با آمریکا علیرغم موضع گیری های منفی واشنگتن علیه برنامه‌های موشکی پاکستان و همچنین چالش دولت شهباز شریف در برابر جناح مخالف همزمان با مدیریت بحران اقتصادی از جمله اتفاق های مهم در پاکستان بود.
روابط متشنج اسلام‌آباد و کابل همچنان در مدار بی ثباتی قرار دارد و پس از عملیات هوایی اخیر پاکستان در عمق خاک افغانستان به دلیل آنچه اسلام‌آباد دفاع از خود در برابر گروه تروریستی تحریک طالبان پاکستان خوانده، به این تنش‌ها اضافه شد. هر دو کشور یکدیگر را به کارشکنی در حوزه‌های مختلف همکاری متهم می کنند.
در سال ۲۰۲۴ نیز هیچ پیشرفتی در مناسبات سرد پاکستان و هند به عنوان رقبای هسته‌ای جنوب آسیا دیده نشد هرچند وزیر امور خارجه هند برای شرکت در اجلاس روسای دولت‌های سازمان همکاری شانگهای به اسلام‌آباد سفر کرد اما این بازدید نیز نتوانست موجب کاستی در اختلافات عمیق دو همسایه شود.
پاکستان موضع بی طرفی خود در جنگ اوکراین را حفظ و همزمان به توسعه روابط با روسیه ادامه داد، سیاستی که خوشایند آمریکایی‌ها نبوده و این خشم آنان در قالب صدور بیانیه‌هایی علیه تحولات داخلی پاکستان به ویژه اعمال چندباره تحریم علیه شرکت‌های چینی و پاکستانی و برنامه‌های موشکی پاکستان قابل مشاهده است.
پس از اعلام پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و با توجه به سابقه روابط اسلام‌آباد با دولت سابق ترامپ پیش بینی می شود که میزان پیچیدگی این روابط در دولت جدید ایالات متحده افزایش یابد.
موضع گیری های اخیر دولت آمریکا علیه برنامه‌های موشکی پاکستان و اظهارنظر درباره تحولات سیاسی و جدال بین دولت و اپوزیسیون پاکستان خشم مقام های این کشور را برانگیخته است.
در این سال حملات تروریستی در پاکستان علیرغم اقدامات ارتش و دستگاه‌های امنیتی این کشور برای مقابله با گروه‌های تروریستی و تجزیه طلب شدت یافت. ایالات بلوچستان و خیبرپختونخوا با بیشترین تعداد انفجارها، حملات به نیروهای امنیتی و درگیری‌های مرزی مواجه بود. ارتش پاکستان روزهای اخیر اعلام کرد که طی یکسال گذشته نزدیک به ۶۰ هزار عملیات اطلاعات پایه علیه عناصر تروریستی انجام داد که طی آن ۹۳۵ تروریست کشته و همچنین ۳۸۳ نفر از نیروهای امنیتی پاکستان نیز جان خود را از دست دادند.
به نظر می رسد با فرا رسیدن سال ۲۰۲۵ میلادی چالش های اقتصاد و سیاسی پاکستان از جمله فشار اوپوزیسیون، مسائل اقتصادی، تداوم تنش ها در مرزهای مشترک با هند و افغانستان همچنان گریبان گیر مردم و دولت این کشور باشد در عین حال شهباز شریف نخست وزیر پاکستان مصمم به بهبود اوضاع اقتصادی این کشور و تحکیم روابط با کشورهای منطقه و جهان است.
نظر شما