از ابتدا هم به نظر می‌آمد سالن «حافظ» خانه اندیشمندان علوم انسانی برای چنین نشستی گنجایش ندارد و همین طور هم شد. سالن پُر شده بود، میان ردیف‌ها، صندلی اضافه چیده شد، اما باز عده‌ای ناچار بیرون از سالن در لابی ایستاده و جلسه را دنبال کردند. نشست «گفت‌وگویی پیرامون تجربه تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری محسن بهشتی سرشت» دیروز ۱۳ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ برگزار شد. سخنرانان این نشست «سیدهاشم آقاجری، علی محمد حاضری، غلامرضا ظریفیان و باقرعلی عادلفر» بودند اگرچه در انتهای جلسه برخی دیگر همچون فرزند بهشتی‌سرشت، حسین مفتخری و دیگرانی هم صحبت کردند.
البته بسیاری برای بهشتی‌سرشت آمده بودند و این خود نشان داد جلسه بیشتر از گفتگویی پیرامون تاریخ‌نگری و تاریخ نگاری است و بیشتر به تجلیل و بزرگداشت مانند بود. علاوه بر خانواده بهشتی‌سرشت و همکاران او در دانشگاه بین‌المللی قزوین، استادانی همچون غلامحسن زرگری‌نژاد، عطاءالله حسنی، داریوش رحمانیان، شهرام یوسفی‌فر، مقصودعلی صادقی، علیرضا ملایی توانی، حسن حضرتی، گودرز رشتیانی و برخی دیگر نیز حضور داشتند.
محسن بهشتی‌سرشت از مبارزان قبل از انقلاب بوده که به عنوان استاد تاریخ انقلاب اسلامی شناخته می‌شود. او سمت‌هایی همچون ریاست دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، معاون اداری ـ مالی، معاون فرهنگی، معاون آموزشی، عضو شورای شهر قزوین، ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) و ... در کارنامه خود دارد. او کتاب‌هایی همچون «نقش علما در سیاست از مشروطه تا انقراض قاجار، زندگی و زمانه امام خمینی (ره) و تجددخواهی و اصلاح‌طلبی از جنبش های آغازین تا انقلاب اسلامی» را تالیف کرده و کتاب «از نازی‌آباد تا زندان قصر،» شرح خاطرات او است. این استاد دانشگاه این روزها با بیماری دست و پنجه نرم می‌کند.
آقاجری:همواره تلاش داشت بین تاریخ و مسائل معاصر پیوند برقرار کند
آقاجری به دوران دانشجویی محسن بهشتی‌سرشت در دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی) اشاره کرد و گفت: بهشتی‌سرشت از دوران دانشجویی در دانشگاه ملی تا امروز، شخصیتی برجسته، متعهد و اخلاق‌مدار بوده‌است. در سال‌های پیش از انقلاب، بهشتی‌سرشت به‌عنوان دانشجویی مذهبی و در عین حال سیاسی، همواره روابطی انسانی و دوستانه با دانشجویان طیف‌های مختلف فکری داشت.
استاد تاریخ دانشگاه تربیت مدرس در ادامه افزود: بهشتی‌سرشت نه‌تنها فردی مبارز و متعهد، بلکه دارای اخلاقی متوازن و عاری از تعصب بود، به گونه‌ای که همه، از مذهبی و غیرمذهبی گرفته تا مارکسیست و ملی‌گرا، او را دوست داشتند.
وی تصریح کرد: پس از انقلاب نیز در عرصه دانشگاهی و پژوهشی فعال بود، تعهد علمی و اخلاقی خود را حفظ کرد و در دوران جنگ، خدمت خود را در دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد. شخصیت او نمونه‌ای از یک متفکر و استاد بود که همواره تلاش داشت بین تاریخ و مسائل معاصر پیوند برقرار کند و برای حل چالش‌های کنونی از تجربه‌های تاریخی بهره بگیرد.
آقاجری در پایان یادآور شد: امروز، جامعه بیش از هر زمان دیگری به نگاه اعتدالی، پرهیز از تعصب و تقویت گفتمان علمی و انسانی نیاز دارد، گفتمانی که در آثار و اندیشه‌های دکتر بهشتی سرشت به‌وضوح دیده می‌شود. امیدواریم اندیشه‌ها و روش او همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید باشد.
ظریفیان: بهشتی سرشت فردی صادق، متواضع و به دور از خشونت بود
ظریفیان، بهشتی سرشت را شخصیتی متین، متعادل و دارای عزت نفس دانست و گفت: بهشتی سرشت فردی صادق، دقیق، متواضع و پر از ایمان عالمانه، به دور از خشونت و تعصب و در عین‌حال روشنفکری دغدغه‌مند است. جمله‌ای معروف می‌گوید: «درد بی‌دردی علاجش آتش است» و به راستی که او اهل تفکر و تأمل در مسائل بنیادین است.
استاد تاریخ در ادامه افزود: بهشتی سرشت در کتابی که به مطالعه انقلاب پرداخته، از تجربه‌های شخصی و تحولات اجتماعی دوران مشروطه و انقلاب اسلامی سخن گفته است. او از خانی‌آباد برخاست، در جامعه‌شناسی و تاریخ عمیقاً تأمل داشت.
وی یادآور شد: بهشتی سرشت یکی دیگر از نازی‌آبادی‌هایی بود که تعداد آنها هم کم نیست. نازی‌آباد، به‌عنوان منطقه‌ای با ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص، در شکل‌گیری شخصیت او نقش داشته است. این منطقه، علاوه بر داشتن بازار و مراکز فرهنگی، در تولید نیروهای فکری و مذهبی تأثیرگذار بوده است. ارتباط نیروهای این منطقه با حسینیه ارشاد و مسجد هدایت، موجب تربیت چهره‌های علمی و اجتماعی شد که پس از پیروزی انقلاب نقش مؤثری ایفا کردند.
معاون وزیر علوم دولت اصلاحات از تجربه مدیریتی بهشتی سرشت در دانشگاه سخن گفت و افزود: بهشتی سرشت در حوزه دانشگاهی نیز تأثیر بسزایی داشت. او از گروه تاریخ و معاونت‌های دانشگاه بین‌المللی قزوین شروع کرد و به ریاست دانشگاه رسید. در طول این مسیر، ارتباطی عمیق با دانشجویان، اساتید و تحولات علمی داشت. آن دوران، دوران طلایی دانشگاه بود، در همین دوره بهشتی سرشت با روش‌های اقناعی و علمی، موجب ارتقای فضای دانشگاه و سطح علمی شهر شد.
ظریفیان، یکی از ویژگی‌های برجسته بهشتی سرشت را تعهد اجتماعی او دانست و تصریح کرد: حضورش در رخدادهای مهم شهر، نه به‌عنوان سخنران صرف، بلکه به‌عنوان فردی بود که احساس مسئولیت و نیاز اجتماعی را درک می‌کرد. او همیشه ایده داشت، در مسائل دانشجویی فعال بود و حتی در تأمین فضای مناسب برای فعالیت‌های دانشجویی نیز نقش داشت. دانشجویان خارجی نیز از فعالیت‌های او بهره‌مند می‌شدند و حتی پس از کناره‌گیری از برخی سمت‌ها، شهر و دغدغه‌هایش را رها نکرد.
استاد بازنشسته تاریخ دانشگاه تهران به تحلیل‌های تاریخی بهشتی سرشت اشاره کرد و گفت: او بر سه ویژگی کلیدی تأکید داشت: صراحت، صداقت و صمیمیت. هیچ‌گاه شیفته قهرمان‌پروری نبود و در پژوهش‌های خود، به جای تمرکز بر شخصیت‌های منفرد، به تحلیل فرایندهای تاریخی و جنبش‌های اجتماعی پرداخت. نگاه او به مسائل بنیادین، به‌ویژه مشروطه، به‌عنوان منشأ بسیاری از چالش‌های معاصر، نشان از عمق دیدگاه‌هایش داشت.
حاضری: بهشتی‌سرشت هرگز دچار افراط یا تفریط نمی‌شد
حاضری به دوران دانشجویی در دانشگاه شهید بهشتی(دانشگاه ملی) اشاره کرد و اظهار داشت: ما بیشتر درگیر فعالیت‌های مبارزاتی، تجمعات و مسائل سیاسی بودیم و در همین فضا ارتباط نزدیکی با محسن بهشتی‌سرشت داشتیم. از همان زمان، شخصیت اخلاقی او برای ما بسیار بارز بود. حتی در مسجد دانشگاه مورد اعتماد و احترام قرار داشت. بهشتی سرشت در همه فعالیت‌ها حضوری جدی و مؤثر داشت، اما هرگز دچار افراط یا تفریط نمی‌شد. او همیشه به کنش‌ها عمق می‌بخشید، موضوعات را از زوایای مختلف بررسی می‌کرد و در کنار نگاه سیاسی و مبارزاتی، به جنبه‌های انسانی و اخلاقی نیز توجه داشت.
این استاد جامعه‌شناسی معتقد است که بهشتی سرشت از تاریخ به‌عنوان ابزاری برای فهم وضع موجود و کنشگری مناسب استفاده کرده است.
وی در ادامه اشاره‌ای به تاریخ انقلاب اسلامی کرد و گفت: یکی از نخستین عوامل، رقابت‌های درون زندان‌های شاه بود که پس از پیروزی انقلاب به جامعه منتقل شد. مسئله دیگر، تجربه تاریخی مشروطه بود. در آن دوران، اتحاد میان روحانیت و روشنفکران به پیروزی انقلاب مشروطه انجامید، اما پس از پیروزی، شکاف میان این دو گروه عمیق شد. این تجربه تاریخی در حافظه نیروهای اسلامی باقی ماند و پس از انقلاب ۵۷، باعث شد آنها نسبت به نیروهای سکولار بدبین باشند و تلاش کنند دین را از خطر حذف محافظت کنند. این تجربه تاریخی نشان می‌دهد انقلاب اسلامی، مانند هر انقلاب دیگری، در معرض تغییر و تحول بوده و همچنان نیازمند بازخوانی انتقادی است.
در ادامه جلسه باقرعلی عادلفر به عنوان فردی که سال‌ها در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) همکار بهشتی سرشت بود به بیان خاطراتی از دوران پرداخت. در پایان این جلسه به پاس یک عمر تلاش و کوشش در زمینه تاریخ و علم، هدایایی به محسن بهشتی سرشت تقدیم شد.
نظر شما