بحران در بولیوی

تهران- ایرنا- یکشنبه ۱۹ آبان‌ ماه (۱۰ نوامبر) با دخالت ارتش بولیوی «اوو مورالس» رئیس‌جمهوری این کشور در یک نطق تلویزیونی اعلام استعفا کرد. این رخداد را می‌توان از مهمترین وقایع سال ۲۰۱۹ آمریکای لاتین دانست.

جمهوری بولیوی هم از جمله کشورهای آمریکای لاتین بود که در چند ماه اخیر دستخوش اعتراضات مردمی و تحولات گسترده سیاسی شد. شرایط این کشور البته با دیگر آشوب‌ها در این منطقه و به‌ویژه شیلی متفاوت بود زیرا جرقه آغاز اعتراض‌ها نه دلایل اقتصادی بلکه نارضایتی از نتایج انتخابات ریاست جمهوری این کشور بود. معترضان حاضر به پذیرش پیروزی مورالس نشدند و تظاهرات اعتراض‌آمیز و اعتصاب‌های گسترده‌ای در این کشور آغاز شد. با افزایش دامنه اعتراض‌ها در کنار مداخلات خارجی در نهایت رییس‌جمهوری پیروز اعلام شده در انتخابات این کشور استعفا داد و از بولیوی خارج شد.

اواخر مهرماه گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری در بولیوی برگزار شد اما پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات و با وجود تأیید پیروزی مورالس از سوی دادگاه عالی انتخابات این کشور، مخالفان اعلام کردند نتایج را نمی‌پذیرند. به دنبال تشدید بحران سیاسی در بولیوی، سازمان کشورهای آمریکایی از دولت لاپاز خواست نتایج انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده در ۲۸ مهرماه (۲۰ اکتبر) را ملغی اعلام کند و انتخابات دوباره برگزار شود. سرانجام کمتر از یک ماه بعد (۱۰ نوامبر) با دخالت ارتش بولیوی، مورالس از طریق یک نطق تلویزیونی استعفا داد.

نتایج نهایی انتخابات نشان می‌داد که مورالس ۴۷.۰۸ درصد و کارلوس مسا ۳۶.۵۱ درصد آرا را در انتخابات به دست آورده‌اند و بدین ترتیب مورالس توانسته بود با اختلاف ۱۰ درصدی پیروزی در همان دور اول به دست بیاورد.

در فاصله میان اعلام نتایج انتخابات تا استعفای مورالس، وی بارها هشدار داده بود که رقبای سیاسی وی به بهانه اعتراض به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، در حال مقدمه چینی برای کودتا طی چند روز آینده هستند.

حتی نیکلاس مادورو رییس‌جمهوری ونزوئلا که خود نیز در کشورش درگیر تنش‌های مشابهی شده بود هم نسبت به بروز کودتا در بولیوی هشدار داد. وی همان زمان در یک سخنرانی اظهار داشت: بیایید پرچم‌های همبستگی با اوو مورالس را برافراشته کنیم تا علیه هرگونه کودتا در بولیوی و آمریکای لاتین و همچنین علیه ظهور فاشیسم در منطقه اقدام شود.

تحولات در نهایت به سمتی پیش رفت که مخالفان حتی با پیشنهاد برگزاری انتخابات دوباره در بولیوی مخالفت کردند و در نهایت مورالس مجبور به استعفا شد. این در حالی بود که بسیاری از کشورهای منطقه همچون مکزیک، آرژانتین، کوبا، ونزوئلا، پرو و ... تحولات را همچون کودتا دانستند و بر حل مسالمت‌آمیز تنش تاکید کردند. در مقابل التبه کشورهای آمریکا، گواتمالا، کلمبیا و بریتانیا، رییس‌جمهوری خودخوانده این کشور را به رسمیت شناختند.

مورالس ۲۰ آبان با دریافت پناهندگی از مکزیک با یک هواپیما که وزارت امور خارجه این کشور به بولیوی فرستاده بود به سمت مکزیک پرواز کرد. به دنبال استعفای مورالس، سناتور «جنینه آنیس» ۵۲ ساله و از رهبران مخالف و نایب رییس دوم سنای بولیوی خود را رییس‌جمهوری موقت این کشور خواند و اعلام کرد در راستای برگزاری انتخابات جدید در سریعترین زمان ممکن گام برمی‌دارد.

وزیر کشور دولت موقت بولیوی نیز چند روز پس از اعلام ریاست جمهوری آنیس، علیه رییس‌جمهوری مستعفی این کشور نزد دادستان فدرال لاپاز شکایت کرد.

پیش‌تر سیاست‌های مورالس در دوره ریاست جمهوری موجب شده بود تا این کشور رشد اقتصادی نسبی را تجربه کند و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در امور اجتماعی و عمومی در دستور کار قرار گرفت که به کاهش نابرابری‌های اجتماعی انجامید؛ اقتصاد بولیوی اما به دنبال بحران سیاسی و ناآرامی‌های اخیر با زیان فراوانی روبه‌رو شد. به عنوان نمونه اتاق صنایع ملی بولیوی اعلام کرد که بخش صنایع و تجارت بولیوی متحمل دست کم ۱.۱ میلیارد دلار زیان شد. همزمان با این تحولات گزارش‌هایی از کمبود مواد غذایی به ویژه در پایتخت هم منتشر شد.

مورالس بر این اعتقاد است که گروهای راست‌گرا در بولیوی برای رسیدن به منافع شخصی این ناآرامی‌ها را ایجاد کردند و باعث شدند تا دولت موقت به سوی خصوصی‌سازی و فروش دارایی‌های این کشور به شرکت‌های خارجی حرکت کند. رییس‌جمهوری مستعفی بولیوی در اظهاراتی تاکید کرد:‌ من می‌دانم آن گروه‌هایی که ثروت در اختیار دارند من را به خاطر ایجاد جنبش‌های اجتماعی، به‌ویژه در میان مردم بومی نمی‌بخشند. همچنین آنها نمی‌توانند ما را به خاطر ملی کردن منابع و شرکت‌های راهبردی ببخشند؛ چیزی که باعث شد اوضاع اقتصادی بولیوی و وضع معیشتی مردم بهبود یابد. به عنوان مثال باید بگویم؛ من شخصاً بهای جهانی لیتیوم را تعیین می‌کردم؛ چرا که کشور من منبع عظیم لیتیوم است.

به دنبال خروج مورالس از بولیوی، هواداران وی تظاهرات گوناگونی به راه انداختند و خواستار بازگشت وی به زادگاهش شدند. رییس‌جمهوری خودخوانده بولیوی اما در مقابل این اعتراض‌ها ضمن مخالفت با حضور دوباره مورالس در انتخابات آتی خواستار مذاکره با مخالفان شد. براساس اعلام دولت موقت، گروه‌های مخالف حاضر به مذاکره با آن‌ها شده‌اند؛ پارلمان بولیوی نیز لایحه‌ای را برای برگزاری انتخابات جدید تصویب کرده است و در آن نتایج انتخابات قبلی باطل اعلام شد.

با گذشت حدود دو ماه از انتخابات به‌تدریج شرایط باثبات‌تر شد. دولت موقت با طرفداران مورالس به توافق رسید و رییس‌جمهوری مستعفی این کشور نیز اعلام کرد به خاطر حفظ صلح در کشورش نامزد انتخابات ریاست جمهوری نمی‌شود. با این حال دولت موقت پیشنهاد عفو موارلس را رد کرد.

مورالس که پس از استعفا از کشورش خارج شده، ابتدا به مکزیک رفته و پناهندگی دریافت کرده بود سپس به کوبا و آرژانتین رفت و گفته می‌شود اکنون با دریافت پناهندگی در آرژانتین اقامت دارد. مورالس اعلام کرد از خارج از کشور هدایت حامیانش را برعهده خواهد گرفت و تلاش می‌کند به بولیوی بازگردد.

رییس‌جمهوری مستعفی بولیوی که حکم دستگیری‌اش از سوی دادستان کل این کشور صادر شده به‌تازگی اعلام کرد تا یک سال دیگر به کشورش باز می‌گردد.

برچسب‌ها

اخبار پرونده