انتقال آب ارس به تبریز، طرح راهبردی با آثار برون حوضه‌ای

به گزارش ایرنا، کاهش منابع آبی آذربایجان شرقی زنگ خطری است که با افت سفره های زیرزمینی به عنوان ذخایر راهبردی و فرو نشست دشت های استان خود را نشان می‌دهد و از این رو برخی کارشناسان راه چاره برای برون رفت از این مشکل را، انتقال آب ارس به تبریز و شهرهای واقع در مسیر می‌دانند. 

کاهش بارندگی ها در سال های اخیر، افزایش دما، کاهش منابع آبی و افزایش جمعیت کلانشهر تبریز و آذربایجان شرقی و کاهش آب دریاچه ارومیه موجب شده تا مسوولان و کارشناسان، انتقال آب ارس به تبریز را تنها راهکار باقی مانده برای تامین آب بیش از ۲۰ سال آذربایجان شرقی می دانند که دریاچه ارومیه نیز از آن بی نصیب نمی ماند، این اهمیت چند وجهی طرح انتقال آب ارس را نشان می دهد. 

استفاده از رودخانه مرزی ارس توسط جمهوری اسلامی ایران در جهانی که همه به دنبال منابع آبی برای کشورشان هستند، به عنوان حق آبه و سهم مسلم کشورمان باید مورد توجه باشد تا با بهره مندی از منابع بین المللی آبی مشکل تامین آب بخشی از سرزمینمان را برطرف کنیم. 

از طرف دیگر همان طور که گفته شد با تامین آب از ارس بخشی از مشکل احیای دریاچه ارومیه نیز برطرف می شود و خطرات خشکسالی، تثبیت آب این دریاچه، طوفان های نمکی و حرکت گرد و غبار به خصوص ذرات نمکی به سایر استان ها حتی تا تهران را هم که امکان آلوده کردن دارد، برطرف خواهد شد. 

مصداق این موضوع مشکلات زیست محیطی گرد و غبارهای عراق و سایر کشورها است که علاوه بر خوزستان گاهی تا آذربایجان شرقی و تهران را نیز فرا می گیرد، اگر طوفان های نمکی دریاچه ارومیه به طور جدی واقعیت پیدا کند سلامت میلیون ها نفر از مردم ایران را تهدید خواهد کرد از طرفی کمبود آب، خشکسالی و نابودی بخش کشاورزی منطقه را به دنبال خواهد داشت بر این اساس انتقال آب ارس به تبریز از نان شب هم واجب تر است. 

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تلاش استاندار آذربایجان شرقی برای پی گیری انتقال آب ارس به تبریز در کمتر از یکسال گذشته این طرح در اولویت قرار گرفته و بر اساس قول های داده شده و دستور حجت الاسلام والمسلمین دکتر رییسی رییس جمهوری و در آستانه سفر هیات دولت به استان کانون توجه خواهد بود. 

رئیس جمهور محترم دستورهای لازم را برای تخصیص اعتبار ابرپروژه انتقال آب ارس ابلاغ کرده است

استاندار آذربایجان شرقی در این خصوص به خبرنگار گفت: با اتمام این پروژه، نیازهای کشاورزی، صنعتی و آب‌شرب تقریبا ۳.۵ میلیون نفر در حد فاصل ارس تا تبریز تامین شده و بخشی از آب انتقالی به سمت دشت شبستر و دریاچه ارومیه هدایت خواهد شد.

عابدین خرم اظهار کرد: انتقال آب ارس به تبریز یکی از ابرپروژه‌های ملی است که رئیس جمهور محترم دستورهای لازم را برای تخصیص اعتبار این پروژه ابلاغ کرده و با هماهنگی وزیر نیرو و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) بخش‌های مهم پروژه از جمله عملیات حفاری تونل انجام می شود. 

وی گفت: منابع مالی مورد نیاز این طرح از تهاتر نفت و فاینانس تامین می شود و باید این پروژه را با رویکرد جهادی تا سه سال افتتاح کنیم.

خدمات مهندسی طرح انتقال آب ارس شامل، زمین شناسی، نقشه برداری، هیدرولیک و غیره توسط قرارگاه خاتم الانبیاء در دست انجام است

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا با ارایه گزارش اقدامات اجرایی پروژه انتقال آب ارس به دشت شبستر، دریاچه ارومیه و تبریز، اظهار کرد: اقدامات مربوط به ترک تشریفات، مناقصه برای واگذاری کار به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) انجام شده و در ادامه تفاهم نامه همکاری با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء جهت فاینانس خارجی، طرح و ساخت پروژه امضا شد.

یوسف غفارزاده ادامه داد: اعلام آمادگی و ارائه پیشنهاد قیمت از سوی قرارگاه خاتم الانبیاء برای فاینانس خارجی، طرح و ساخت پروژه، تشکیل کمیته فنی و بازرگانی جهت بررسی قیمت پیشنهادی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)، اخذ مصوبه کمیسیون ترک تشریفات مناقصه این شرکت جهت واگذاری کار به قرارگاه، اخذ مصوبه هیئت مدیره شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی جهت ترک تشریفات مناقصه فوق الذکر، ارسال مدارک و مستندات لازم برای درخواست مجوز ترک تشریفات از وزارت نیرو به سازمان برنامه و بودجه کشور به جهت ضرورت بخشنامه ای برای اخذ مصوبه هیئت سه نفره مرکب از رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور (دبیر هیئت)، وزیر امور اقتصادی و دارائی و مقام عالی وزارت نیرو که در سازمان برنامه و بودجه کشور در دست پیگیری و اقدام قرار دارد، تاکنون انجام شده است. 

وی خاطرنشان کرد: البته به موازات اقدامات لازم برای اخذ مجوز ترک تشریفات مناقصه از هیئت سه نفره براساس تاکید و پیگیری مسئولین امر جهت تسریع در شروع عملیات اجرایی با اولویت اجرایی تونل (صورتجلسه آذر ماه سال گذشته)، ابلاغ مربوطه به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) صادر شد و اکنون خدمات مهندسی آن شامل، زمین شناسی، نقشه برداری، هیدرولیک و غیره توسط قرارگاه شروع و در دست انجام می باشد.

غفازاده افزود: در این راستا با مساعدت معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری، با هماهنگی های لازم با اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان، در صورتجلسه تحویل زمین در اسفند ماه سال ۱۴۰۰  اراضی محدوده تجهیز کارگاه به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) واگذار شده و در حال حاضر عملیات تجهیز کارگاه آغاز شده است.

وی همچنین ادامه داد: با مساعدت استانداری آذربایجان شرقی، هماهنگی های لازم با مسئولین استانی جهت واگذاری انشعابات آب، برق، گاز و غیره جهت تأمین مصارف کارگاهی انجام شده است.

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی بر تسریع در اخذ مجوز ترک تشریفات مناقصه فاینانس خارجی، طرح و ساخت پروژه از هیئت سه نفره (رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه، وزیر محترم امور اقتصاد و دارائی و وزیر محترم نیرو )، استفاده از تسهیلات مالی خارجی و تأمین مالی خارجی پروژه از محل خطوط اعتباری دولت با کشورهای خارجی، پیش بینی اعتبارات ارزی مورد نیاز برای سال های آینده جهت پرداخت ۱۵ درصد سهم کارفرمایی از فاینانس خارجی و بازپرداخت اصل و سود تسهیلات مالی خارجی به مبلغ  ۶۸۸   میلیون یورو شامل ۵۱۰ میلیون یورو اصل تسهیلات و  ۱۷۸ میلیون یورو هزینه های تبعی، پیش بینی و تأمین اعتبارات ریالی مورد نیاز برای سال جاری و سال های آینده برای پرداخت هزینه های کارفرمایی و اجرای پروژه انتقال آب ارس تاکید کرد. 

تأمین حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه به میزان ۱۰۰میلیون مترمکعب در سال از طریق هدایت پساب تصفیه خانه فاضلاب تبریز در طرح انتقال آب ارس

غفارزاده با اشاره به اهداف طرح انتقال آب ارس به تبریز، گفت: تأمین نیاز آب شرب و بهداشت کلانشهر تبریز و سایر شهرها و روستاها و مراکز جمعیتی زیر پوشش شامل شهرک های تازه ساخت واقع در مسیر خط انتقال با جمعیتی بیش از ۳.۵ میلیون نفر در افق سال ۱۴۲۵، تأمین نیاز آبی منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس و سایر صنایع و شهرک های صنعتی، تأمین حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه به میزان ۱۰۰میلیون مترمکعب در سال از طریق هدایت پساب تصفیه خانه فاضلاب تبریز و تعادل بخشی آبخوان ها و منابع آب زیرزمینی حوزه دریاچه ارومیه از اهدف اصلی طرح است. 

وی با بیان مشخصات فنی طرح از هرزندات مرند تا  تبریز، گفت: طول خط انتقال طرح یاد شده ۱۱۰ کیلومتر ( ۱۰۵ کیلومتر لوله و ۵ کیلومتر تونل ) است و دارای سه باب ایستگاه های پمپاژ، یک باب تصفیه خانه به ظرفیت ۶.۶ مترمکعب در ثانیه، ۱۱ باب آبگیر  به حجم ۳۴۰ هزار متر مکعب و واحد پیش تصفیه، توسعه آبگیر و ایستگاه پمپاژ موجود می باشد. طول خط انتقال طرح یاد شده ۱۱۰ کیلومتر ( ۱۰۵ کیلومتر لوله و ۵ کیلومتر تونل ) است و دارای سه باب ایستگاه های پمپاژ، یک باب تصفیه خانه به ظرفیت ۶.۶ مترمکعب در ثانیه، ۱۱ باب آبگیر  به حجم ۳۴۰ هزار متر مکعب و واحد پیش تصفیه، توسعه آبگیر و ایستگاه پمپاژ موجود می باشد. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی همچنین از تصویب فاینانس ۵۱۰ میلیون یورویی برای انتقال آب ارس به دشت تبریز خبر داد.

حدود ۳۵ کیلومتر از خط ۱۴۰ کیلومتری انتقال آب رودخانه ارس به تبریز اجرا شده است 

غفارزاده اعلام کرد: حدود ۳۵ کیلومتر از خط ۱۴۰ کیلومتری انتقال آب رودخانه ارس به تبریز و شهرها و روستاهای سر راه تاکنون اجرا و مقرر شده ۱۰۵ کیلومتر باقی مانده نیز با ترک تشریفات که انجام شده توسط قرارگاه خاتم الانبیاء(ص) اجرا شود.

وی همچنین گفت: مهم ترین اقدام در این زمینه جذب ۱۷۵ میلیون یورو از مجموع فاینانس ۲۰۰ میلیون یورویی خط انتقال زرینه رود به تبریز بود و مقرر شد ۲۵ میلیون یورو نیز به بانک‌های ایران انتقال داده شود.

مبلغ فاینانس،  ۵۱۰ میلیون یورو در تبصره ۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مشخص شده است

رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در قانون بودجه موضوع انتقال آب ارس به تبریز به صورت تمام فاینانس مطرح شده و اکنون نیز از طریق قرارگاه خاتم الانبیا در حال اجرا است.
محمد فرشکاران خاطرنشان کرد: دولت در مسائل و طرح های آبی جدی است و در سفر رئیس جمهوری به آذربایجان شرقی نیز این طرح ها مورد توجه قرار می گیرد.
وی افزود: همت تمام مسئولان آذربایجان شرقی به ویژه استاندار این است که انجام پروژه انتقال آب ارس به تبریز به سرعت انجام شود و زودتر به نتیجه برسد.
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی یاد آور شد: مبلغ فاینانس ۵۱۰ میلیون یورو در تبصره ۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مشخص شده است.
فرشکاران ادامه داد: البته سازمان برنامه و بودجه کشور سهم هر استان را از فاینانس و زمان آن را مشخص می کند.

به گزارش ایرنا، آذربایجان شرقی از جمله استان های مقصد سفرهای رییس دولت سیزدهم در روزهای آینده است.

پیش بینی می شود این سفر، مصوبات تأثیرگذاری در راستای توسعه آذربایجان شرقی با هدف جبران عقب ماندگی های آن در دهه های اخیر در عرصه های اقتصادی، عمرانی، صنعتی و فرهنگی، داشته باشد.

خط ۱۳۵ کیلومتری انتقال آب رودخانه مرزی ارس به تبریز و شهرها و روستاهای سر راه، با گذشت بیش از هشت سال از شروع آن هنوز ۳۵ کیلومتر پیشرفت فیزیکی دارد و تسریع در تکمیل آن از طریق تزریق اعتبارات مالی مورد نیاز از جمله مطالبات مردم آذربایجان شرقی از دولت سیزدهم است. 

گفته می شود تلاش برای جذب اعتبار مورد نیاز طرح های نیمه تمام استان از قبیل طرح انتقال آب ارس به تبریز، تکمیل طرح ۲۰ ساله دوخطه کردن راه آهن میانه- تبریز و بیمارستان هزار تختخوابی تبریز از اولویت های مدیریت ارشد آذربایجان شرقی در سفر پیش روی آیت الله رییسی به این خطه است.

گزارش: پیمان پاکزاد