جيغ زغال بلوط در سوگواره جنگل هاي زاگرس

'درخت بلوط، گياه عجيبي است'، اين را روستايياني مي گويند كه سالهاي سال در كنار اين درخت زيسته اند.

درخت بلوط انگار در بين همه موجودات نباتي از حس اجتماعي خاصي برخوردار است، چرا كه اگر شاخه اي از آن را بشكنند، تو گوئي تمام درخت دچار افسردگي مي شود.

وقتي در يك محيط كوهستاني، درخت بلوط قطع مي شود، همه درختان پيرامون آن سوگوار هجوم اره و تبرند، به گونه اي كه روستاييان مدعي اند، هنگام قطع يك درخت بلوط، رشد بلوط هاي ديگر براي يكسال متوقف مي شود.

درخت بلوط به دو شكل دانه اي و شاخه آوري زايش مي كند و اين نوع زايش تنها از درخت بلوط برمي آيد.

بلوط ايراني يا بلوط زاگرس با نام علمي'Quercus persica' يكي از حساس ترين گونه هاي درختي در جهان است كه اين روزها صداي جيغش بر اثر هجوم آفت 'سوسك خرطومي' يا زغال شدنش از اعماق جنگل هاي زاگرس شنيده مي شود.

مردم به شوخي و طعنه، 'رفيق ناب' و 'زغال خوب' را از دلايل گرايش جوانان به مواد مخدر مي دانند و اين زغال خوب و مرغوب در واقع همان زغال بلوط زاگرس است.

بلوط را عده اي براي زغال از تنه مي بُرند چرا كه اين روسياه با ارزش يكي از مرغوبترين زغالهاست كه عده اي سودجو آن را تهيه مي كنند و در بازار به قيمت بالا مي فروشند.

جيغ جنگل را بايد در سوختن بلوط ها شنيد، فرياد سرخي كه از آتش تهيه زغال برمي آيد و انگار جان جنگل بر مُشتي خاكستر فرو مي نشيند.

مديركل منابع طبيعي و آبخيرداري چهارمحال و بختياري، چند روز پيش در نشستي خصوصي در لردگان گفت: قاچاقچيان چوب و زغال، براي انجام كار خلاف خود، بارها با روشهاي مختلف، قانون را دور زده اند.

خسرو عبداللهي افزود: عده اي از قاچاقچيان چوب و زغال با پيگيري قانوني، كوره زغالسازي خود را از جنگل به خانه هايشان انتقال دادند تا از دست ماموران قانون فرار كنند.

به گفته وي، اين سوداگران روسياه در نهايت، براي تهيه زغال بلوط از روش درون بشكه اي استفاه و زغال بلوط را در خانه هايشان و درون بشكه ها تهيه كرده اند.

وي گفت: با برخورد جدي با اين افراد، در نهايت آنان به سراغ شگرد انتقال چوب به استانهاي همجوار رفته اند تا چوب خام را به استانهاي ديگر ببرند و در آنجا به زغال تبديل كنند.

مديركل منابع طبيعي و آبخيرداري استان افزود: قاچاقچيان حتي براي قاچاق چوب از خودروهالي حمل بستني يا خودروهاي عمومي براي قاچاق بهره مي گرفتنند.

عبداللهي يادآور شد: در يكي دو سال اخير، با همكاري نيروي انتظامي و دادگستري، با قاچاقچيان چوب برخورد جدي شده است.

به گفته وي، هم اكنون 18 هزار خانواده جنگل ‌نشين در چهارمحال و بختياري زندگي ‌مي‌كنند.

با همه اين تفاصيل، ارزش جنگل تنها به چوبش نيست، به نقش حياتبخش اين منبع عظيم خدادادي است كه هم هوا و هم آب را براي زمين تصفيه مي كند.

مساحت جنگلهاي ايران 14 ميليون هكتار تخمين زده شده است كه 12 ميليون هكتار آن را جنگل هاي خشك و نيمه خشك تشكيل مي دهد و از اين ميزان نيز شش ميليون هكتار در ناحيه رويشي زاگرس قرار دارد كه مهمترين گونه جنگلي در زاگرس نيز بلوط است.

از لحاظ حفظ آب شيرين در سفره هاي زيرزميني، حفاظت خاك و جلوگيري از تغيير وضعيت جوي آب و هوايي و تغييرات سخت اقليمي، جنگلهاي منطقه زاگرس ايران يكي از بهترين نوع جنگلهاست.

بااين وجود، تخريب جنگل در زاگرس موجب تغييرات اقليمي در منطقه زاگرس نشين ايران شده و با اين تخريب در منطقه زاگرس، سفره هاي زيرزميني آب شيرين نيز صدمه ديده و گرم شدن آب و هوا در مناطق زاگرس به جنگلها نيز خسارت وارد كرده است.

معاون حفاظت و امور اراضي سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري گفت: سالانه هفت ميليون مترمكعب چوب جنگلي و بوته مرتعي براي تامين سوخت از سوي روستاييان جنگل نشين برداشت مي شود.

مسعود منصور در گفت وگو با ايرنا افزود: اين ميزان برداشت در مناطق جنگل نشين از سوي خانوارهاي روستايي برداشت مي شود لذا بخشي از جنگلهاي كشور با بحران برداشت روبرو شده است.

به گفته وي، بطور مثال در يك روستاي70خانواري چهارمحال و بختياري، هر خانوار ماهانه يكهزار و 562 مترمكعب چوب و بوته برداشت مي كند.

منصور يادآور شد: بخشي از اين برداشت براي تامين سوخت از سوي روستاييان حاشيه جنگلها صورت مي گيرد كه با نصب آبگرمكن خورشيدي، اين ميزان برداشت بشدت كاهش مي يابد.

به گفته وي، با بهره‌برداري از آبگرمكن‌ها، سالانه از قطع سه هزار و562 اصله درخت بلوط جلوگيري مي شود.

مدير طرح ملي حفاظت از تنوع زيستي زاگرس مركزي نيز در گفت و گو با ايرنا تاكيد كرد: رشته كوه زاگرس مركزي از تنوع زيستي با ارزشي در سطح جهان برخوردار است و شرايط اقليمي و توپوگرافي بي نهايت مناسب آن، به تنوع عظيم اكوسيستمي و زيستگاهي براي طيف وسيعي از گونه ها منجر شده است.

'شيرين ابوالقاسمي'افزود: در دهه هاي اخير بواسطه تغييرات جمعيتي و تغيير نظام هاي اجتماعي و اقتصادي و زوال مديريت سنتي و الگوهاي كاربري زمين، تنوع زيستي رو به كاهش نهاده و در حال حاضر بشدت در معرض نابودي است.

وي افزود: طرح حفاظت از تنوع زيستي زاگرس مركزي، با هدف حفاظت از محدوده دو و نيم ميليون هكتاري زاگرس مركزي از طريق همسو كردن حفاظت از تنوع زيستي و بهره برداري پايدار، با فعاليتهاي بخشهاي كشاورزي، جنگلداري، مراتع، آب و گردشگري ايجاد شده است.

ابوالقاسمي گفت:اين پروژه از طريق ارتقاء ظرفيت لازم در سطوح فردي، سازماني و سيستمي سازمان هاي داخلي، از روشهاي مبتكرانه براي حفاظت از تنوع زيستي و بهبود معيشت مردم و در نهايت توسعه اقتصادي پايدار منطقه حمايت مي كند.

به گزارش ايرنا، پوشش و تنوع جنگلهاي ايران در نواحي خشك ايران را چهار ناحيه مهم رويشي، از نظر گونه هاي جنگلي نيز گونه هاي 'افرا'، 'زبان گنجشك' و 'بادام' در جنگلهاي ارسباران و در زاگرس نيز بلوط است كه بيش از 50 نوع گونه درختي زاگرس وجود دارد و گونه هاي گرمسيري از جمله 'آكاسيا' و 'كهور ايراني' در جنگلهاي خشك و نيمه خشك جنوب وجود دارد.

چهارمحال و بختياري با مساحت افزون بر16 هزارو 533 كيلومترمربع در فلات مركزي ايران و در امتداد سلسله جبال زاگرس واقع شده و حداقل ارتفاع آن 800 متر از سطح دريا در حاشيه خروجي رودخانه زاينده رود و حداكثر ارتفاع آن چهار هزار و 250 متر در ارتفاعات زردكوه است.

84 درصد از مساحت چهارمحال و بختياري معادل 1/4 ميليون هكتار را منابع طبيعي و عرصه ملي تشكيل مي دهد كه از اين ميزان 307 هزار هكتار را اراضي جنگلي و يك ميليون و 93 هزار هكتار را مرتع تشكيل مي دهد.

جنگلهاي چهارمحال و بختياري با وسعتي معادل 307 هزار هكتار 18/5 درصد از مساحت استان و 2/5 درصد مساحت جنگلهاي كشور را به خود اختصاص داده اند و پراكنش اين جنگلها از شمال غربي استان در منطقه بازُفت به صورت نواري به سمت جنوب غرب به طول 212 كيلومتر در چهار شهرستان كوهرنگ، اردل، لردگان و بروجن و در پنج حوزه آبخيز رودخانه هاي بازفت، ونك، منج، خرسان و كارون است.

گزارش از: محمود رييسي

6027/2097