گنجینه های گرانبهای جامعه

خانواده به عنوان نخستین خاستگاه فرد در جامعه بشری از گذشته تاكنون مطرح و از دیرباز كانون توجه همگان بوده است. این گروه اجتماعی مهد تربیت و آموزش انسان ها محسوب می شود. بنابراین این نهاد می تواند اعضای خویش را به اوج عزت و توانمندی برساند و هنگامی كه یكی از آن ها دچار انحراف شود، با یادآوری ارزش های انسانی وی را از ادامه ی آن راه بازدارد.
اعضای خانواده بر اثر رابطه و صمیمیتی كه با یكدیگر دارند، برای برطرف ساختن ناراحتی و مشكل هر عضو از خانواده، تمام تلاش خویش را به كار می بندند كه این عشق و علاقه منحصر به فرد، تنها در درون این نهاد اجتماعی، شكل حقیقی خود را به دست می آورد.
دین مبین اسلام با توجه به این امر كه خانواده بیشترین تاثیر را بر تربیت آینده سازان هر جامعه دارد، بارها بر اهمیت آن تاكید كرده و وجود آیه ی «هل اتی» گواه بر این امر است. خانواده مهمترین و حساس ترین نهاد اجتماعی در جامعه به شمار می رود و توسعه منابع انسانی را به همراه دارد. در كنار آن وجود بازنشستگان در این كانون، به عنوان افرادی با تجربه كه سال ها در مسیر خدمت به مردم و سازندگی كشور گام برداشته اند، می تواند یاری بخش دیگران در راه رسیدن به خانواده ای مستحكم و بادوام باشد، آنهایی كه از اندوخته و تجربه های گران قیمتی برخوردارند و در پایداری خانواده ها می توانند نقش بسزایی را ایفا كنند.
بازنشستگی دوره ای از زندگی هر فرد محسوب می شود كه در جریان آن وضعیت افراد، تغییر و تحول بسیاری پیدا می كند و هنگامه ای بسیار حساس است كه اگر برای این برهه از زندگی برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای صورت نگیرد، افسردگی روحی، روانی و جسمی به همراه خواهد داشت.
برپایه ی تعریف های علمی ارایه شده، بازنشستگی به شرایطی گفته می شود كه افراد با داشتن شرط معینی از سن و دارا شدن سنوات مشخصی از خدمت، با پایان یافتن حالت اشتغال، مادام العمر حقوق بازنشستگی دریافت می كنند.
به دلیل اهمیت این موضوع و همچنین شان نزول آیه ی «هل اتی» در سوره «الانسان» در 25 ذی الحجه كه درباره خانواده و استحكام پایه های آن است؛ شورای فرهنگ عمومی این روز را در تقویم رسمی كشور به نام خانواده و تكریم بازنشستگان ثبت كرد.
** پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز خانواده و تكریم بازنشستگان به گفتگو با «امان الله قرایی مقدم» مدرس دانشگاه و كارشناس مسایل اجتماعی، پرداخت.
امان الله قرایی مقدم با بیان این كه دوره ی بازنشستگی به معنی خانه نشینی نیست، گفت: بازنشستگی دوره ای تازه از زندگی است به شرط آن كه امكانات لازم فراهم باشد و سازمان هایی كه متولی این موضوع هستند همچون سازمان كار، تعاون و رفاه اجتماعی، بهزیستی و ... خدمات رفاهی را برای این قشر مهیا سازند. در این صورت دوره ی بازنشستگی برای این گروه به دوره آرامش، استراحت و دوباره «اجتماعی شدن» بدل خواهد شد. اجتماعی شدن در طول زندگی هر فرد بارها اتفاق می افتد، برای مثال نخستین باری كه به مدرسه می رود، ازدواج می كند، شاغل و بازنشسته می شود.
این استاد دانشگاه، بازنشستگی را دوره ی دوباره اجتماعی شدن و آغاز زندگی تازه دانست و بیان داشت: اگر امكانات لازم همچون تفریح و سلامت برای بازنشستگان تامین شود دوره ی بازنشستگی همراه با آرامش و امید خواهد بود. در بیشتر موارد امكانات رفاهی بازنشسته ها به درستی تامین نمی شود به همین دلیل این گروه با مشكل های فراوانی روبرو می شود و مجبور است به دنبال پیدا كردن شغل، بار دیگر روانه ی بازار كار شود تا پاسخ گوی نیازهای زندگی خود باشد.
وی در ادامه افزود: بازنشستگان به دلیل شرایط سنی در برابر بیماری های گوناگونی قرار دارند. بنابراین می بایست هزینه های بیشتری را نسبت به دیگر قشرهای جامعه متحمل شوند. آن ها گاهی توانایی پاسخگویی به این هزینه ها را به خوبی ندارند، در صورتی كه جامعه باید قدرشناس بازنشستگان باشد و زحمت های آن ها را قدر بداند زیرا اگر بازنشسته ها نبودند كشور به مرحله ی كنونی دست نمی یافت.
امان الله قرایی مقدم درباره «مدیریت دانش» و استفاده از تجربه ها و توانمندی های بازنشستگان، اظهار كرد: در ایران به بحث مدیریت دانش چنان توجهی نشده است. در صورتی كه بازنشسته ها در زمینه های دانشگاهی، اداری و كارگری، حافظه و مخزن تجربه جامعه هستند. بازنشسته ها باید به اتاق های فكر بروند. در بسیاری از كشورها، علاوه بر این كه از قشر بازنشسته استفاده می كنند، از این نیروها برای آموزش جوانانی كه تازه استخدام شده اند، نیز بهره می برند. در شركت ناسیونال اصطلاحی به عنوان «شغل وراثتی» وجود دارد؛ این اصطلاح به معنی موروثی بودن مشاغل است زیرا آنان بر این باورند كه باید از اندوخته های بازنشسته ها نهایت استفاده بشود. فردی كه برای سال های طولانی در كارخانه، اداره و دیگر مكان ها كار كرده است، اطلاعات و تجربه های بسیاری در زمینه شغلی خود دارد. بنابراین از این گنجینه های ارزشمند می بایست به عنوان مشاور در محیط كاری استفاده كرد.
این جامعه شناس در پایان با تاكید بر این كه خانواده ها به تدریج به طرف تك فرزندی تمایل یافته اند، به بیان مشكل های این امر پرداخت و گفت: تك فرزندی به آینده ی جامعه بدترین صدمه را وارد می كند. با گسترش تك فرزندی، جامعه به مرور با كمبود نیروی كار روبرو می شود. خانواده ای كه یك فرزند دارد، به وظیفه خود در برابر جامعه به درستی عمل نكرده است. به طور مثال در خانواده های تك فرزند با درگذشت والدین، رشد جمعیت به منفی یك كاهش می یابد. اگر در همین خانواده 2 فرزند به دنیا می آمد با وفات پدر و مادر رشد جمعیت صفر می شد. ما در كشوری زندگی می كنیم كه 19 درصد خانواده ها به یك فرزند اكتفا می كنند. این جریان برای جامعه زیانبار است زیرا روزی دولت مجبور می شود كه همچون برخی از كشورهای اروپایی نیروی فعال مورد نیاز خود را از دیگر كشورها وارد كند كه این امر سبب به هم خوردن تجانس فرهنگی، قومی و جنسیتی می شود كه این خود یك آسیب است و پیام مقام معظم رهبری نیز به طور دقیق به همین موضوع اشاره دارد.
*گروه اطلاع رسانی(مریم سیدان)
پژوهشم**9368**2059**2002