تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۴ - ۱۰:۰۷

تهران- ایرنا- طرح تجمیع بیمه ها برنامه ای است كه با هدف بهبود كاركردهای نظام سلامت و بر اساس سند بالا دستی برنامه پنجم توسعه پیش روی دولت قرار گرفته است اما اختلاف های موجود بین نهادهای مسوول دولتی كه به مجلس شورای اسلامی و بیمه گران نیز تسری یافته تاكنون مانع اجرایی شدن این طرح شده است.

تجمیع صندوق های بیمه درمانی دستوركاری است كه ماده 38 قانون برنامه پنجم توسعه آن را برعهده دولت نهاده است؛ دستوركاری كه با گذشت چند سال از تاسیس سازمان بیمه سلامت هنوز اجرایی نشده و در عوض به محلی برای اختلاف 2 وزارتخانه تبدیل شده است.
بر پایه بند «ب» ماده یاد شده، دولت می تواند بخش های بیمه درمانی همه صندوق های مشمول قانون مدیریت خدمات كشوری و دولتی را كه دربردارنده 17 صندوق فرعی و چهار صندوق اصلی است، در سازمان بیمه خدمات درمانی ادغام كند.
چندی پیش یعنی واپسین روزهای آبان ماه امسال «سید حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی اعلام كرد كه اگر قرار است در طرح نظام سلامت خدمات بهتر ارایه شود باید سازمانی ایجاد و منابع در یك صندوق تجمیع شود. در این صورت تمام افراد جامعه به طور مستمر، یكسان و برابر خدمات دریافت می كنند.
سخنان قاضی زاده هاشمی با واكنش های فراوانی مواجه شد. یكی از مهمترین منتقدان این طرح، وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی بود. «علی ربیعی» در واكنش به ارایه طرح تجمیع بیمه ها گفت این طرح به علت نبود ساختار مناسب و یكسان امكان‌پذیر نیست.
وی با بیان اینكه سازمان ‌های بیمه ‌گر حق بیمه متفاوتی را از بیمه‌ گزاران خود دریافت می كنند، اظهار كرد: ادغام این سازمان ها برای ایجاد یك سازمان جدید غیرممكن است و در طرح جدید تجمیع بیمه ها كه در برنامه ششم توسعه اجرای آن دنبال خواهد شد سازمان های بیمه گر هویت مخصوص خود را حفظ خواهند كرد .
در این میان، برخی كارشناسان نیز می گویند طرحی به بزرگی طرح تحول سلامت فقط در شرایطی می‌تواند به بار بنشیند كه یك سازمان بیمه‌ گر قوی وجود داشته باشد؛ شرایطی كه اكنون با اما و اگرهای زیادی روبه رو است.

*** كاركرد مطلوب طرح نظام سلامت در گروی تجمیع بیمه ها؟
اجرای بهتر طرح بزرگ نظام سلامت كشور و صرفه جویی در هزینه های بیمه شدگان مهمترین دلیل موافقان طرح تجمیع بیمه ها است.
«عبدالرحمن رستمیان» نایب ‌رییس كمیسیون بهداشت مجلس در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با بیان این‌ كه این كمیسیون در جهت كمك به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی برای اجرای طرح تجمیع بیمه ها آمادگی لازم را دارد، گفت: اگر طرح تجمیع بیمه ها در كشور اجرا شود در ادامه می ‌توانیم سیاستگذاری مناسبی در زمینه نظام سلامت جامعه داشته باشیم. اكنون برخی بیمه ‌ها ازجمله تامین اجتماعی، مجموعه‌ ای از املاك را دارا هستند كه به گذشته بازمی‌گردد. این املاك به نظام هزینه كرد سالانه وارد نمی‌ شود بلكه بر مبنای نظام هزینه‌ كرد، سالانه همه افراد حق بیمه یكسان پرداخت می‌ كنند.
وی با بیان اینكه صرفه جویی مهمترین كاركرد طرح تجمیع بیمه ها است، گفت: در شرایط كنونی تامین ‌اجتماعی هفت‌ درصد حقوق و بیمه سلامت ایرانیان ۶‌ درصد حقوق را به‌ عنوان حق بیمه‌ دریافت می ‌كنند. برای تجمیع بیمه ها در ابتدا نیاز است این ارقام یكسان شود. این تجمیع بستر لازم را برای تجمیع منابع سلامت فراهم می‌ كند.
نایب‌ رییس كمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به سرنوشت كارگزاران بیمه های مختلف بعد از طرح تجمیع اظهار كرد: در طرح تجمیع ما تنها پایه های بیمه را یكسان می كنیم و بر خلاف ادعای مخالفان قصد حذف یا ادغام هیچ صندوق بیمه ای را نداریم. وقتی منابع حوزه سلامت یك كاسه شود برنامه‌ ریزی برای آن آسان ‌تر می‌ شود. در چنین شرایطی هم افراد زیر پوشش مشخص است و هم نحوه پوشش بیمه ای قابل بررسی است.
رستمیان با اشاره به تلاش های وزارت بهداشت برای اجرای طرح تحول نظام سلامت گفت: ما باید با همه توان در جهت اجرای هر چه بهتر طرح تحول نظام سلامت تلاش و به وعده ‌ها عمل كنیم. یكی از مهمترین ضرورت های اجرای این طرح بزرگ، تجمیع بیمه ها است كه با تحقق این مهم می توان به مهمترین هدف طرح نظام سلامت یعنی خدمت رسانی به مردم نزدیك شد.

*** منتقدان طرح تجمیع چه می گویند؟
طرح تجمیع بیمه ها هرچند با پیشنهاد وزیر بهداشت و حمایت كمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی همراه است اما مخالفت وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی در كنار انجمن های صنفی كارگری موجب شده تا جبهه مخالفی پیش روی تجمیع بیمه ها ایجاد شود. برخی از منتقدان حتی بر این باورند كه طرح تجمیع بیمه ها برخلاف نظر رهبر انقلاب است.
«غلامرضا عباسی» رییس هیات مدیره كانون عالی انجمن های صنفی كارگران ایران با انتقاد از طرح تجمیع بیمه ها بر این باور است كه این طرح راهی برای فراموش كردن بدهی های دولت به سازمان تامین اجتماعی است زیرا هم اكنون دولت بدهی فراوانی به این سازمان دارد كه به جای پرداخت آن طرح تجمیع بیمه ها را اجرا می كند.
وی در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا اظهار كرد: مخالفت های ما با طرح تجمیع بیمه ها تنها در زمینه بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی نیست بلكه این سازمان با پوشش 40 میلیون تَن از بیمه شدگان به واسطه اجرای طرح دچار خسارت های فراوانی می شود و نخستین قشری كه از این طرح خسارت می بینند قشر كارگران جامعه است.
عباسی افزود: رضایتمندی از هر طرحی باید نزد ذینفعان احساس شود. اگر دولت این طرح را اجرا كند یقین داشته باشید قشر كارگر كه آسیب پذیرترین قشر جامعه است هیچ گونه رضایتی از آن نخواهند داشت. اگر قرار است سازمان تامین اجتماعی در برنامه های طرح تجمیع بیمه ها قرار گیرد نخست دولت باید بدهی های خود را به این سازمان پرداخت كند زیرا در چند سال گذشته خدمت رسانی به گروه های زیر پوشش این سازمان به خاطر بدهی های دولت محدود شده است.
رییس هیات مدیره كانون عالی انجمن های صنفی كارگران كشور به پژوهشگر ایرنا گفت: اگر قرار است تحولی در نظام بیمه ای كشور رخ دهد باید نخست ساختار سازمان تامین اجتماعی را اصلاح كنیم زیرا ساختار این سازمان دولتی است. شورای عالی سازمان تامین اجتماعی با حضور نمایندگان سه گروه درگیر در این سازمان باید دوباره احیا شود چرا كه هیات امنای این سازمان بیشتر دولتی است.
وی با انتقاد از كسانی كه عنوان می كنند در طرح تجمیع تنها بیمه های پایه تجمیع می شود گفت: اگر قرار است كه تمام هزینه های درمان در كشور و پایه های بیمه برابر باشد باید تمام درمانگاه های دولتی و خصوصی زیر پوشش آن قرار گیرند و این امر شامل حال بیمارستانی همچون بیمارستان «نور» متعلق به وزیر بهداشت نیز می شود . حال من این سوال را از موافقان طرح دارم كه آیا وزیر حاضر است بیمارستان خود را زیر پوشش این طرح قرار دهد؟
عباسی اضافه كرد: براساس فرمایش های مقام رهبری ما باید روحیه رقابت را در جامعه حفظ كنیم اما تجمیع بیمه ها نه تنها این روحیه را حفظ نمی كند بلكه آن را از بین خواهد برد. در بند هفتم سیاست های كلی برنامه ششم توسعه ابلاغی ِ رهبر انقلاب به ارتقای كیفی و كمی نظام جامع صنعت بیمه و ابزارهای آن نظیر بازارهای رقابتی و بیمه‌‌ اتكایی با مشاركت اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی به ‌منظور توسعه‌ سرمایه‌گذاری و ثبات و پایداری و كاهش خطرپذیری فعالیت‌ های تجاری و اقتصادی كشور اشاره شده است.
«سید تقی نوربخش» رییس سازمان تامین اجتماعی دیگر منتقد جدی طرح تجمیع بیمه ها است. وی چند روز پیش در گفت وگو با خبرنگاران در مورد طرح تجمیع بیمه ها گفت: اجرای این طرح باید در مورد صندوق هایی صورت بگیرد كه از محل بودجه عمومی نیستند اما سازمان تامین اجتماعی از محل اندوخته مردم است و در این زمینه نمی گنجد.
نوربخش با بیان اینكه تجمیع مورد نظر وزارت بهداشت در سیاست‌ های كلی نظام مطرح نشده است افزود: در سیاست های ابلاغی حوزه درمان به همگانی شدن بیمه ها اشاره شده است. در ماده ۳۸ قانون برنامه پنجم توسعه اجازه ادغام بیمه های درمان به دولت داده شده است اما در تبصره های همین بند از قانون، بر استقلال مالی و اداری بخش درمان سازمان تامین اجتماعی نیز تاكید شده است.

***ضرورت های دستیابی به راهكاری میانه
اختلاف نظر میان 2 وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و وزارت كار، تعاون و رفاه اجتماعی در موضوع تجمیع بیمه ها و وجود چالش های ساختاری و پایه ای در نظام بیمه ای كشور، نشان می دهد كه ارایه راهكاری برای هدایت 2 طرف به یك بستر مشترك دشوار و زمان بر خواهد بود.
در حالی كه در بدنه دولت 2 وزارتخانه درگیر این مساله اند، در مجلس شورای اسلامی نیز كمیسیون های بهداشت و اجتماعی نیز دیدگاه هایی متفاوت دارند.
«غدیر مهدوی» استاد بیمه دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه باور دارد طرح تجمیع بیمه ها هرچند راهكاری مناسب برای خارج شدن از پراكندگی صندوق های بیمه ای است اما رقابت سازمان تامین اجتماعی با دیگر كارگزاران بیمه، شرایط را برای ادغام سخت كرده است.
وی به پژوهشگر ایرنا گفت: تجمیع بیمه ها برای استفاده عموم مردم از خدمات درمانی و پرداختی های مساوی می تواند گام مهمی در عدالت درمانی باشد و این یك رویه كلی در برخی از كشورها مانند ژاپن است. با این حال با توجه به نرخ بیمه گذاری و خدماتی كه صندوق های مختلف به مردم ارایه می دهند تجمیع بیمه ها كار دشواری است زیرا از 17 صندوق كارگزار بیمه در ایران، برخی افراد كمی را زیر پوشش دارند و برخی صندوق ها مانند تامین اجتماعی به ارایه خدمات به جمعیتی چند ده میلیونی مشغولند. این سازمان با توجه به جامعه آماری خود، سخت قبول می كند كه همراه دیگر صندوق ها تن به تجمیع دهد زیرا هم میزان درآمد و هم میزان دریافتی این سازمان با سایر صندوق های بیمه گذار متفاوت است.
او افزود: اگر قرار است طرح تجمیع را در كشور اجرا كنیم باید 2 سازمان بیمه گذار ایجاد كنیم؛ یكی سازمان تامین اجتماعی و دیگری صندوقی كه متشكل از دیگر كارگزاران بیمه ها باشد و در ادامه باید با نزدیك كردن معیارهای 2 صندوق راه را برای تجمیع صحیح هموار كرد.
پایان سخن اینكه طرح تجمیع بیمه ها ایده ای تازه نیست و این موضوع سال‌ ها است كه در محافل مختلف حوزه سلامت و بیمه ‌ها مطرح می شود. اجرایاین طرح با توجه به پیچیدگی های پیش رو نمی تواند بدون توجه به نظر منتقدان و مخالفان صورت گیرد. دولت و وزارت بهداشت نخست باید برای تجمیع سازمان‌ های بیمه ‌گر، تجمیع منابع را انجام دهند و بعد از آن نیز یكسان‌ سازی‌ روابط بین سازمان‌ های بیمه ‌گر با بیمه ‌شدگان را در دستوركار قرار دهند.
الگوگیری از كشورهایی كه در زمینه تجمیع بیمه تجربه های موفقی داشته اند یكی از راهكارهایی است كه می تواند كمك زیادی به اجرای موفق این طرح در كشور داشته باشد.
** گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**2052 **9283** 9279**1459