نمایش اعجاز هنر درسرانگشتان فیروزه كوب اصفهانی

ایران قلمرویی از هنر است به هرجایی از خاك این سرزمین پا بگذاری، علاوه بر دیدن زیبایی هاییش نام هنرمندی را می خوانی واثر بی بدیلی از هنر را می بینی .
مجید معزالدین ، استاد هنر فیروزه كوبی، یكی از معدود هنرمندانی است كه بعداز گذران دوران كودكی وفراگیری هنرهایی چون خوشنویسی، میناكاری وقلمكاری وكسب مقام های برتر منطقه ای، شیفته هنر فیروزه كوبی شد و این هنر را نزد استادانی چون قربانی از برجسته ترین استادان و روبن یروشالمی از باسابقه ترین اساتید هنر فیروزه كوبی فرا گرفت.
وی اولین هنرمند جوانی است كه تمام مراحل ساخت یك اثر فیروزه كوبی از استخراج سنگ فیروزه از معدن گرفته تا اتمام آثار هنری را تجربه كرده است، اودرخصوص اهمیت سنگ فیروزه در كیفیت محصول ساخته شده،گفت: همیشه سعی كرده ام، سنگ فیروزه ی مورد نیاز خود را به شخصه از معدن نیشابور تهیه و مرغوب ترین نوع مس را نیز جهت تهیه زیر ساخت محصول نهایی استفاده كنم.
استاد معزالدین با اشاره به سوابق كاری و درخشان در ارائه آثار هنر فیروزه كوبی اش و حضور در نمایشگاه های مختلف از جمله نمایشگاه صنایع دستی اصفهان زیبا، نمایشگاه سراسری صنایع دستی و جشنواره بین المللی اقوام ایرانی، حضور در چهاردهمین نمایشگاه تجاری كشورهای عضو سازمان همكاری های اسلامی ،اجلاس و جشنواره بین المللی میراث فرهنگی ناملموس ونمایشگاه بین المللی صنایع دستی گفت: برای معرفی بهتر هنر فیروزه كوبی و مقابله با هر نوع اثر بی كیفیت در این هنر باید به تعلیم این هنر زیبا به جوانان هنردوست پرداخت و با انتقال تجربیات وآموخته ها شرایط مناسبی را برای تولید محصول باكیفیت جهت عرضه به بازار،چه بازار داخل وچه در عرصه صادرات به خارج از كشور فراهم كرد.
وی توجه به كیفیت و تشخیص یك اثر خوب را باعث احیا و بقای این هنر ومعرفی بهتر به جهانیان دانست وافزود: من به جز تلاش برای تولید محصول با كیفیت، سعی در كشف راه های جدیدی برای معرفی هنر فیروزه كوبی به جهان دارم .
این هنرمند جوان در شهر مشهد كه خاستگاه اولیه این هنر و در شهر اصفهان كه شهر جهانی صنایع دستی است در زمینه فیروزه كوبی فعالیت می كند وتوانسته است با انتقال تجربیات و آموخته هایش، زمینه پرورش اولین استاد بانوی هنر فیروزه كوبی ایران- سركار خانم یزدانی - را فراهم آورد. اولین بانوی ایرانی كه تمامی مراحل ساخت یك اثر فیروزه كوبی ( دانه بندی سنگ ها، فیروزه نشانی، سمباده و ساب، ترمیم،چرخكاری و ...) را خود انجام می دهد.
استاد معزالدین به قدمت سنگ فیروزه اشاره كرد و گفت: از دوره باستان در نزد شاهان، حكما و مردم عادی فیروزه از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است و در دوره های بعد با ظهور دین مبین اسلام در ایران و احادیثی كه به اهمیت سنگ فیروزه پرداخته شده است، استفاده از این سنگ بیش از پیش رایج شد.
وی اعتقاداتی نظیر پیروزی، دفع چشم زخم و فال نیك و فرخی وسایر موارد را عاملی دانست كه باعث شد ایرانیان مسلمان از این سنگ در ساخت اشیای گوناگون بالاخص زیورآلات استفاده كنند و سنگ فیروزه به جهت رنگ خاص و متمایزش كه از آن به عنوان رنگ ایرانی یاد می شود، همواره از شاخصه های هنر ایران به شمار می رود.
معزالدین باتاكید براینكه در فرهنگ ایران سنگ فیروزه را مقدس می پنداشتند و آن را مظهر پاكی و خلوص می دانستند، افزود: هر فردی تكه ای از سنگ فیروزه با خود به همراه داشت و ظروف سلاطین و مهرهای حكومتی با این سنگ ساخته می شدند،تاج شاهان را نیز با این سنگ تزیین می كردند تا به اصطلاح قدرت آسمانی این سنگ بر تاج منتقل شود.
وی گفت: بیشتر گنبد مساجد و امامزاده ها را به رنگ فیروزه ای ساخته و محراب مساجد را با كاشی فیروزه ای تزیین كرده اند و فیروزه یكی از اولین كانی های قیمتی استخراج شده است كه به دلیل رنگ زیبایش بسیار ارزشمند است و این رنگ ازآبی آسمانی تا سبز، بسته به میزان آهن و مس موجود در آن تغییر می كند،سختی آن حدود شش است وبیشتر به شكل توده ای كریستالی یافت شده و بیشتر به شكل لایه ای با رگه یا به صورت دانه های ریز است .
معزالدین ادامه داد:این سنگ در اسلام نیز از سنگ های با اهمیت بوده و به طور خاص مورد توجه قرارگرفته است چراكه استفاده از فیروزه به قلب آرامش می دهد و خوف و وحشت را از آدمی دور می سازد.
وی گفت: سنگ فیروزه همواره به لحاظ زیبایی و جنبه اعتقادی به قدری مورد توجه بوده است كه در ساخت سایر اشیا نیز شاهد استفاده از آن بوده ایم. از جمله شانه ای مربوط به دوره قاجار كه روی آن توسط نگین های كوچك فیروزه تزیین شده است.
صاحب این شانه، فیروزه را به دلیل خوش یمن بودنی كه از قدیم الایام برای این سنگ قائل شده اند مورد استفاده قرار می داده است.
تزیینات با فیروزه هنری با قدمت چند هزار ساله درایران است كه در عصر ساسانیان درانواع زینت آلات رواج داشت ودر دوره ای دیگر می بیینم كه این هنرزینت ظروف دربار شده است و نمونه آثار وكاووش های باستان شناسان قدمت چند هزار ساله این رشته هنری درایران را گواه می دهند.
اكنون این هنر چهره كاربردی تری درمشهد و اصفهان به عنوان خاستگاه اصلی فیروزه كوبی به خود گرفته است و این رشته هنری دردنیای هنر معاصر توسط هنرمندان جوان رشد وبلوغ پیدا كرده است.
این هنرمند جوان وخوش ذوق اصفهانی درخصوص هنر فیروزه كوبی گفت: فیروزه از سنگ های نیمه قیمتی است كه استفاده از آن در ایران باستان و همچنین بعد از آن در دوره اسلامی رواج بسیاری داشته است. بهترین نوع فیروزه مربوط به نیشابور است و نوع مرغوب آن به اسحاقی معروف است، گفته شده كه حضرت اسحاق(ع) این سنگ را از كوهی در نیشابور یافته است.
تاریخچه استفاده از فیروزه به هزاران سال پیش بر می گردد، ولی قدمت هنر فیروزه كوبی روی احجام و ظروف مختلف به شكل امروزی و با بهره گیری از چسب مخصوص كه باعث استحكام بیشتر سنگ فیروزه می گردد، كمتر از یك قرن می باشد.
معزالدین گفت: امروزه، فیروزه كوبی علاوه بر زیورآلات برروی ظروفی مانند: لیوان، قندان، گلدان، شكلات خوری، گز خوری، انواع تنگ، آجیل خوری، شیرینی خوری و ...هم انجام می گیرد و ساخت ظروف فیروزه كوب شامل دو مرحله كلی آماده كردن زیرساخت و فیروزه نشانی بر روی زیرساخت است.
وی درخصوص تهیه زیر ساخت فیروزه كوبی گفت: درتهیه زیرساخت از فلزاتی مانند مس، برنج، نقره و برنز استفاده می شود.
سپس قطعات فیروزه بر روی قسمت هایی از سطوح ظرف یا حجم مورد نظر دركنار هم قرار داده می شوند و به این ترتیب جلوه ای زیبا و جذاب، بدان می بخشند.
وی با اشاره به اینكه مواد اصلی مورد استفاده در این هنر فیروزه و مس است گفت: ما فیروزه را از معدن نیشابور و مس را از معدن سرچشمه كرمان تهیه می كنیم و تحریم ها در این چند ساله، تقریبا هیچ اثری بر روی این هنر نداشته اند.
وی كه اقدامات بسیاری جهت تداوم حیات این هنر انجام داده ، امیدوار است بتواند پویایی آن را با تركیب سنت و مدرنیسم رقم بزند و باتلاش و سخت كوشی توانسته این رشته هنری را به جایگاهی برساند كه نشات گرفته از نوع نگرش وی به این هنر و بررسی موشكافانه تاریخچه استفاده از فیروزه تا شكل گیری هنر فیروزه كوبی به شیوه امروزی آن است.
فیروز كوبی یكی از رشته های صنایع دستی است كه بر روی زیرساخت های از نقره، مس و برنز و برنج انجام می شود ونصب صحیح فیروزه پر بودن شی ء فیروزه و نظم در چینش سنگها از ویژگی این هنر است. كاربرد فیروزه كوبی در قاب ، آیینه شعمدان ، گلدان و شكلات خوری بسیار مرسوم و مورد توجه است وهر چه ظرف فیروزه‌كوبی شده پركارتر باشد و قطعات سنگ منظم تر در كنار یكدیگر نصب شده باشد ،كار دارای ارزش هنری بیشتری است.
گ/7141/ 6022