فيلم كوتاه فارس نيازمند توليد و رقابت

آنها همواره اين نگراني و دغدغه را دارند كه در مرحله پس از توليد چه سرنوشتي در انتظار اين فيلم هاست.
گرچه با وجود جشنواره هاي رقابتي و غيررقابتي، اين فيلمسازان كه معمولا از دانش آموختگان مراكز آموزشي، دانشگاه ها و انجمن سينماي جوانان ايران در سراسر كشور اين فرصت فراهم مي شود براي مدت كوتاهي شاهد روي پرده نقره اي قرار گرفتن آثار خود باشند، اما بيش از همه آنچه فيلمسازان را در ادامه مسير با چالش روبه رو مي سازد نبود امكان اكران عمومي و بازگشت سرمايه است كه دست كم تمامي فيلمسازان با آن دست به گريبانند.
با راه اندازي گروه سينمايي «هنر و تجربه» البته بيش از يكسال است كه در ميان اكران فيلم هاي مخاطب خاص اين امكان فراهم شده كه نوبت نمايش عمومي هم به فيلم هاي داستاني، مستند، تجربي و انيميشن كوتاه برسد، اما اين در محدود بودن گروه سينمايي فوق فرصت كوتاهي است و بازگشت سرمايه را كه اغلب تهيه كنندگي را خود فيلمسازان برعهده دارند در پي ندارد.
جشنواره فيلم كوتاه شيراز كه توسط انجمن فيلمي با اين عنوان از هفت سال پيش راه اندازي شده و در بهمن ماه جاري در شكلي تازه به نخستين جشنواره فيلم كوتاه استان فارس تبديل شد، تنها رويداد رقابتي و جدي است كه براي تشويق فيلمسازان برپا شده است و در طول برگزاري آن فيلمسازان اين تجربه را پشت سر مي نهند كه براي مدتي هرچند كوتاه آثارشان را مردم و علاقه مندان سينما روي پرده نقره اي ببينند و فقط به اين بسنده نكنند كه فيلم را براي نمايش هاي خصوصي و حضور در جشنواره ها بسازند.
سينما فرهنگ شيراز پنجم تا هفتم بهمن سال جاري با وجود صدها علاقه مند سينماي فيلم كوتاه فضايي پر شور و نشاط را در مركز اسناد و كتابخانه ملي فارس رقم زد تا همراه با نمايش آثار تجربي و گاه حرفه اي فيلمسازان را در به اشتراك گذاشتن تجربه هاي خود در راه پيوستن به سينماي كشور اميدوار سازد.
فيلمسازاني كه اغلب با هيجان در سالن نمايش اين سينما در كنار تماشاگران قرار مي گيرند اعتقاد دارند ديدن آثارشان در كنارعلاقه مندان فيلم كوتاه كه خود نيز از هنرجويان و دانش آموختگان فيلمسازي و سينما و گاهي رشته هايي مانند تئاتر و هنرهاي تجسمي است اين لذت را دارد كه واكنش هاي مخاطبان را از نزديك دريافت دارند. از سويي آنها دغدغه هايي هم دارند كه در جريان جشنواره كه متوليان امور فرهنگي و هنري هم در كنارشان قرار مي گيرند به بيان موضوع بپردازند تا شايد دردي از مشكلات اين بخش از سينما حل شود.
از اين دست اهالي فيلم كوتاه كه از دست اندركاران جشنواره فيلم كوتاه شيراز است و دستي بر آتش تهيه اين گونه فيلم ها هم دارد، ساسان حيدرپور است كه افزون بر تهيه كنندگي فيلم هاي داستاني «قهوه اي» و «كلوزاپين» در نقش مجري طرح آثار داستاني «من كيميا نيستم» و مستند «من مي خوام معتاد بشم» هم ظاهر شده است براي نخستين بار در اين جشنواره مشاركت جسته و هدف خود را شناخت رقيبان و رقابت سالم عنوان مي كند.
او مي گويد: آشنا شدن با فيلمسازان هم نسلم اين امكان را به من مي دهد با كمك يكديگر بتوانيم سينماي كشور و فيلمسازي استان فارس را متحول كرده و با اتحاد و همدلي كه شكل مي گيرد در فرهنگ و زندگي اجتماعي تاثيرگذار باشيم.
اين فيلمساز جوان روند توليد و گام هايي كه در ساخت فيلم هاي كوتاه در شيراز برداشته شده را مناسب ارزيابي كرده، مي افزايد: با برنامه ريزي و همدلي و حمايت مسئولان حتما مي شود افزون بر رقابت با جشنواره هاي داخلي با رويدادهاي سينمايي خارجي نيز به رقابت پرداخت.
به اعتقاد حيدرپور افزون بر هزينه هاي تهيه فيلم كوتاه، مشكلاتي نيز در اين مسير وجود دارد كه از جمله نبود حمايت هاي مادي نهادها و گراني ابزار در كنار هماهنگ كردن عوامل ساخت و دور كردن حاشيه ها از مواردي است كه چالش برانگيزند. اما برپايي جشنواره فيلم كوتاه شيراز با حضور دلسوزانه فيلمسازان جوان در نقش دست اندركاران آن فرصتي مغتنم است.
انجمن سينماي جوان شيراز گرچه در ساختار برگزاري جشنواره فيلم كوتاه شيراز نقش كلاني ندارد و بيشتر به واسطه حضور آموزشي كه برعهده دارد بسياري از فيلمسازان خود را روانه اين رويداد كرد تا در دوره نوين مديريتي به توصيه سعيد توكليان، سرپرست آموزش و پژوهش انجمن سينماي جوانان تلاش كند فضا و امكاناتي را فراهم سازد تا شايد بر اساس استانداردهاي روز نيروهاي خلاق را در فيلم كوتاه، مستند، تجربي و انيميشن به اين بازار پرسود راهي كند.
به گفته رئيس جديد انجمن سينماي جوانان استان فارس كه در مجموع دفاتر شيراز و آباده را اداره مي كند فضاي فيلمسازي شهر شيراز براي برپايي چنين جشنواره اي مناسب عنوان كرده، مي گويد: استقبالي كه از جشنواره فيلم كوتاه شيراز مي شود اين انگيزه را در اهالي سينما به وجود آورد كه بتوانيم ببا برنامه ريزي بيشتر جشنواره اي سراسري را به شكل هدفمند برگزار كرده تا دبيرخانه دائمي آن را در استان داير شود.
عليرضا توكل مسير استاني شدن جشنواره فيلم كوتاه شيراز پس از برگزاري هفت دوره را طولاني نداسته و با اين باور كه قطعا با تلاش هايي كه اعضاي انجمن فيلم كوتاه انجام دادند شايد اين مسير بايد زودتر به خاطر وجود انگيزه هايي كه ديده مي شود فراهم مي شد، ادامه مي دهد: بايد براي برگزاري يك جشنواره تمام مسايل نرم افزاري و سخت افزاري فراهم باشد تا اين كار به نتيجه برسد.
برگزاري جشنواره فيلم كوتاه شيراز در قامت رويدادي ملي نياز به ابزاري دارد كه رئيس انجمن سينماي جوان فارس آنرا اولويت قرار گرفتن توليد فيلم حرفه اي عنوان كرده و مي گويد: بايد فيلمسازان كيفيت توليدات را هم ارتقا دهند، زيرا اگر قرار باشد جشنواره اي سراسري در فارس برگزار كه توانايي رقابت با ساير جشنواره هاي ملي داشته باشد، فيلمسازان فارس نيز بايد خود را به آن نقطه برسانند تا حرفي براي گفتن داشته باشند.
توكل كه متولي پرپيشينه ترين آموزشي و پرورش نيروهاي جوان سينما در فارس است، ميزان مشاركت در چنين جشنواره اي را برشمرده و مي گويد: با توجه به اينكه سينماي جوان تنها مركزي است كه مي تواند به شكل مستقل در نقش تهيه كننده فيلم كوتاه ظاهر شده و از آن حمايت كند، قطعا بايد خروجي هاي آموزشي هم بتواند جايي را داشته باشند تا اينكه آثارخود را عرضه كنند. تنها جايي كه مي تواند پس از پايان آموزش و توليدات هنرجويان انجام گرفت، مفيد باشد اين جشنواره هاست كه مي تواند موجب رقابت و مقايسه آثار شود.
رئيس سينماي جوان فارس در راستاي آنچه سرپرست آموزش و پژوهش انجمن سينماي جوانان در پيوند با بضاعت مكاني و تجهيزاتي دفتر شيراز بيان كرد و آنرا مناسب اين نهاد آموزشي ندانست، اشاره مي كند كه تجهيزات بايد بتواند پس از آموزش در راستاي حمايت از هنرجويان اهداف توليد را محقق سازد.
يكي از نقاط اميد فيلمسازان سينماي جوانان ايران هفته هاي فيلم و عكسي است كه در دفاتر سينماي جوانان سراسر كشور از سالها پيش برگزار شده و گرچه رقابتي را براي هنرجويان اين انجمن به دنبال ندارد توانسته است فضاي همفكري و مقايسه اي را كه توكل به آن اشاره دارد فراهم سازد.
رئيس دفتر سينماي جوان شيراز يكي از سياست هاي انجمن را برگزاري اين هفته ها دانسته و مي گويد: چند سالي است كه متاسفانه نقشي كه هفته هاي فيلم و عكس برعهده داشته اند كمرنگ شده است؛ البته اين به حمايت هاي مالي هريك از استانها بستگي دارد زيرا گرچه اين هفته ها رقابتي است اما براي جايزه نيست فرصتي است تا استادان در كنار هنرجويان گردآمده و آثار به نمايش درآمده و بتوانند با هم بحث و گفتگو كنند.
نويسنده و كارگردان فيلم هاي كوتاه و مستند «سرزميني براي راگبي نيست» و «كوروش و پاسارگاد» كه نظر بسياري از مخاطبان و صاحبنظران فيلم را جلب كرده با تجربه اي كه از 4 حضور در جشنواره فيلم كوتاه شيراز كسب كرده درباره رقابتي كه ميان مستندسازان براي ادامه گام برداشتن در اين راه شكل گرفته معتقد است كه افزايش كيفيت ساخت مستند را در پي داشته است.
مسعود احمدي دست يافتن به كيفيت توليدات را از جمله دستاوردهاي جشنواره فيلم كوتاه شيراز عنوان كرده و مي گويد: گرچه فضاي رقابتي در حوزه هاي فيلم يا تئاتر گاهي آزاردهنده است، جشنواره فيلم كوتاه شيراز براي تبديل شدن به رويداد معتبر ملي شناخت توانايي هاست زيرا جاي آن در استان بسيار خالي است.
در «مستند سرزمين براي راگبي نيست»، احمدي به سراغ موضوعي ورزشي و اجتماعي رفته كه در پي مشكلات تيم راگبي بانوان فارس روي داد و باعث منحل شد اين تيم گرديد. در مستند «كوروش و پاسارگاد» تِم گردشگري را در قالب مستندي جامع به تصوير كشيده است كه نقش اطلاع رساني دارد و نوعي مستندِ انيميشن است.
كارگردان و نويسنده فيلم هاي مستند يكي از دلايل عدم انگيزه فيلمسازان را نبود فرصت حضور آثار در شبكه استاني سيما عنوان كرده، معتقد است: تمامي تلاش ها در اين باره شخصي است و حتي پخش هم به شكل انفرادي و خارج از ساختارهاي پخش منسجم دنبال مي شود. اين درحاليست كه آثار بسياري از فيلمسازان كه از سوي جشنواره ها رد مي شوند نيز فرصت پخش نمي يابند و مشخص نيست كجا بايد ديده شوند.
احمدي چالش مستندسازي را در فارس برخلاف جريان معمول در كشور دانسته و مي گويد: جداي از هزينه بر بودن مستندسازي مشكلاتي نيز در مرحله پس از توليد پيشروي فيلمسازان است كه از عهده فيلمساز به عنوان يك شخص خارج است. گرچه عنوان مي شود كه فرياد زده مي شود كه جشنواره اي فيلم نسازيد، اما باز اين ساختن براي جشنواره ها ادامه مي يابد.
شيما پورسهم الدين كه براي ساخت فيلم تجربي «غروب، مرگ، شكستن، سكوت، تنها» ناچار شده براي قرار گرفتن در لوكيشن به استان بوشهر سفر كند و گروه توليد را بنابر اين اجبار در مدت كوتاهي در اختيار بگيرد انتخاب فيلمسازي تجربي را بر اساس قرار گرفتن در فضاي تجربه كردن ساختارها و محتواي نو برشمرده و مي گويد: ايده نخست اين فيلم تجربي بر اساس خاطراتي است كه قابل گفتن نيست. اين فيلم در پي به تصوير كشيدن تصاوير آن خاطرات است و فضاي سيال ذهني بر اساس ساختار در شكلي نو ارايه شود. ساختار «غروب، مرگ، شكستن، سكوت، تنها» بدون نريشن و كارت پستالي است.
افزون بر اينكه تهيه كننده هاي فيلم كوتاه با وجود چالش هايي كه در ساخت اين آثار را تجربه مي كنند، تهيه كنندگي فيلم هاي تجربي نيز چالش هايي را پيش روي دارد كه در اين بين كمتر مورد اهتمام قرار گرفته است؛ اين كارگردان نوگرا نيز با اشاره به سختي هاي يافتن تهيه كننده براي چنين آثاري اشاره كرده و مي گويد: هيچ تهيه كننده و ارگاني كه در شيراز از توليد چنين فيلم هايي حمايت كند نمي توان يافت. حتي در سينماي جوان ايران بر اين عقيده اند كه دفاتر شيراز و ايلام بدين خاطر هزينه اي دريافت نمي دارند كه فعاليت درخوري نداشته و ما نيز هيچ حسابي روي آنها نمي كنيم.
پورسهم الدين نقش ارگانهايي مانند ارشاد را هم مورد اشاره قرار داده، مي افزايد: نهادي چون ارشاد موظف نيست هزينه اي براي ساخت فيلم در نظر بگيرد، مي ماند حوزه هنري و انجمن سينماي جوان كه به علت كمي بودجه هيچ گاه نمي توان فضاي سينماي حرفه اي را نمي شود در شيراز تجربه كرد. زيرا به هر روي تهيه كننده اي پشت اين جريان نيست.
اين كارگردان جوان كه براي ساخت «غروب، مرگ، شكستن، سكوت، تنها» 12 ميليون تومان هزينه شخصي كرده، ابراز مي كند: براي ساخت اين فيلم ناچار بودم 8 بازيگر را در مدت دو هفته در بوشهر بكار بگيرم. از سويي، هزينه هاي حمل و نقل، اجاره ابزار، دست اندركاران و هزينه هاي جانبي مزيد بر علت بود. چنانچه تهيه كننده مي داشتم به جاي اينكه در زمان فشرده 12 روز فيلمم را تصويربرداري كردم مي توانستم زمان بيشتري را صرف آن كنم. زيرا تصويربرداري به نحوي بود كه فقط در مدت 45 دقيقه غروب آفتاب فرصت داشتم كه تصوير بگيرم.
او كه در پنجمين تجربه فيلمسازي خود بارديگر فضاي فيلم كوتاه تجربي را پيش گرفته و پس از دوبار ساخت فيلم داستاني و يك نوبت مستندسازي سطح كيفي برخي آثارهفتمين جشنواره فيلم كوتاه شيراز را پايين عنوان كرده و معتقد است: در بخش آثار مستند فيلم هاي قوي و توانمندي در اين دوره حضور دارند كه با وجود قرار گرفتن در سينما فرهنگ از آنجا كه پخش تصوير و صداي با كيفيتي دارد و مكان حرفه ايست كه مي تواند فضاي بحث و گفتگو را براي فيلمسازان فراهم سازد نقطه اميدواري است. البته با توجه به عدم شناختي كه هنوز مردم از اين سينماي نوپا در مركز اسناد و كتابخانه ملي ندارند بايد منتظر ماند در ادامه نقش اين فضاي سينمايي را سنجيد.
پورسهم الدين جايگاه جشنواره فيلم كوتاه شيراز را در سنجش با جشنواره بين المللي فيلم كوتاه تهران از نقطه نظر ميزان مشاركت فيلمسازان، برگزاري نشست هاي نقد و بررسي و كارگاه هايي كه به شكل تخصصي به آموزش سينماگران اختصاص مي دهد در سطح پايين تري دانسته و مي گويد: هنوز براي مردم شيراز نيز اين جشنواره جا نيفتاده است و حضور كارگاه هاي تخصصي مي تواند به بهتر شدن فضاي جشنواره فيلم كوتاه شيراز كمك شاياني كند.
در جريان جشنواره فيلم كوتاه استان فارس يكي از چهره هايي كه داوري آثار را انجام داد آرش رصافي است كه افزون بر اينكه متولي امور توليد انجمن سينماي جوانان ايران است سالها دستي در ساخت فيلم هاي كوتاه داشته و بر اين اساس اعتقاد دارد كه پروسه توليد و تهيه كنندگي فيلم كوتاه در دوره هاي مختلف اين انجمن دستخوش بحران هايي بوده است.
رصافي با تاكيد بر اينكه در دوره نويني كه سينماي جوانان ايران پشت سر مي نهد براي نخستين بار سياست توليد غيرمتمركز بار ديگر هدف دست اندركاران قرار گرفته است، مي گويد: در شكل دوباره اي كه انجمن ترسيم كرده تمامي قراردادهاي توليد فيلم دفاتر سينماي جوان سراسر كشور همسنگ با دفتر مركزي تعيين شده است.
مديرتوليد سينماي جوانان ايران از تشكيل شورايي براي تصويب طرح هاي توليدي در دفاتر استان ها خبر داده و مي افزايد: ضروري است كه دفتر سينماي جوانان فارس نيز با تشكيل اين شورا مقدمات اعلام طرح هاي مصوب براي دريافت هزينه توليد را فراهم كنند تا ما نيز هزينه هاي ساخت براي فيلم كوتاه در نظر بگيريم.
او با تاييد اينكه همه دفاتر سينماي جوان كشور مشكلاتي را تجربه مي كنند كه شامل ابزار و مكان است، تصريح مي كند: دفاتري در اين بين موفق اند كه ظرفيت هاي استاني را به سمت و سوي اين انجمن هدايت كرده و با استفاده از منابع مالي استاني اداره مي شوند. البته ستاد مركزي هم تلاش مي كند كه به ميزان جذب اعتبارات استاني به دفاتر كمك نمايد.
رصافي خواستار همراهي فيلمسازان با انجمن سينماي جوان فارس شد و خطاب به علاقه مندان فيلم كوتاه مي گويد: با هر شكلي كه مي شود بدون توسل به ما اگر علاقه منديد تجربه كنيد، فيلم بسازيد.
1876