تعزيه نمايشي روايتگرانه از اوج شجاعت و از خود گذشتگي خاندان پاك پيامبر(ص) در مقابل بيدادگري ها و تظلم هايي است كه ظالمان تاريخ بر شيعيان علي(ع) روا داشته اند.
تعزيه نمايشي ايراني و اسلامي است كه با الهام و برگرفته از واقعه جانگداز عاشورا و اتفاقاتي كه در اين رابطه رخ داده به وجود آمده است.
مبناي تعزيه را روايت هاي سفر امام حسين(ع) و پيروانش از مدينه به بين‌النهرين، جنگ‌هاي او و در نهايت شهادت ايشان تشكيل مي‌دهد.
نسخه‌هاي از تعزيه در دست است كه در آن از حضرت محمد(ص) و خاندانش نيز نام برده شده اما همواره شاخص‌ترين شخصيت اين گونه نمايشي امام حسين(ع) است.
در تعزيه متن نمايش با عنوان «نسخه» خوانده مي‌شود، اين متون همواره به فارسي منظوم و اغلب از زبان نويسندگاني گمنام و به صورت سينه به سينه نقل شده است.
بازيگري در نمايش‌هاي تعزيه حرفه‌اي نيست و بازي سازان نمايش‌هاي تعزيه هر يك به قشري از طبقات جامعه تعلق دارند و بر اساس اعتقادت ديني و مذهبي خود پا در اين مسير مقدس و خدايي مي‌گذارند.
در گذشته نمايش تعزيه به دليل خصلت بي واسطه بودن و رابطه تنگاتنگ و زنده با مخاطب اثر نمايشي و ارتباط گيري مناسب با تماشاگران، از جايگاه خوبي در حوزه هنري كشور برخوردار بوده اما متاسفانه در سال‌هاي اخير به دليل كم توجهي به اين گونه نمايشي كم كم شيوه‌هاي اجرايي و تكنيكي آن در حال زوال و نابودي است و تعزيه خوانان قديمي آخرين تلاش‌هاي خود را براي ادامه حيات تعزيه در حوزه نمايشي كشور انجام مي‌دهند.
اما با توجه به اينكه هر پديده‌اي بدون ارتباط با دنياي خارج و پيرامون خود نمي‌تواند در اين جهان به حيات پوياي خود ادامه دهد و هنر نيز از اين قاعده مستثني نيست، بنابراين دست‌اندركاران نمايش‌هاي تعزيه براي حفظ و اشاعه اين هنر بايد با دستاوردهاي جديد حوزه نمايشي جهان به خوبي آشنا شوند.
به اعتقاد كارشناسان، توجه و حمايت از هنرهاي سنتي و آييني چون تعزيه به معناي حفظ بي‌چون و چرا و بدون ايجاد تحول در اين حوزه نيست و از سوي ديگر تغيير و تحول در آيين‌هاي سنتي نمايشي به معناي از بين رفتن بنيادها و هسته‌هاي اصلي و فكري و آيين‌هاي گذشتگان محسوب نمي‌شود.
به باور كارشناسان، كم توجهي به اين گونه نمايش‌ها و نبود ارتباط با تئاتر روز دنيا و دوري از حوزه‌هاي پژوهشي و تحقيقي باعث شده تا به مرور زمان بسياري از مشخصه‌هاي تكنيكي و محتوايي نمايش‌هاي تعزيه به فراموشي سپرده شود.
بطوريكه امروزه جايگاه «معين‌البكاء» - گرداننده نمايش -، به عنوان يكي از عناصر مهم و ساختاري نمايش تعزيه از بين رفته و در مقاطعي تعزيه خوانان بدون توجه به تكنيك اجراي و محتوايي نمايش تعزيه با حفظ كردن اشعار و كنار گذاشتن نسخه شخصيت‌هاي نمايشي و استفاده از ميكروفن و بلند گو و لباس‌هاي تعريف نشده در نمايش تعزيه و گاه دكورهاي بي‌ارتباط به اجراي تعزيه مي‌پردازند و اين يعني دوري از تكنيك و عدم توجه به سنت آييني نمايش تعزيه.
به عقيده كارشناسان، اجراهاي مداوم و حضور در جشنواره‌هاي بين‌المللي يكي از
راه‌هاي پويايي اين گونه نمايشي است و به اين طريق مي‌توان زمينه‌هاي غنا و
ارتقاي كيفي نمايش تعزيه را از نظر تبادل اطلاعات تكنيكي و خروج از بن بست حاصل از عدم ارتباط با تئاتر علمي جهان فراهم كرد.
برگزاري نشست‌هاي تخصصي، پژوهشي و تحقيقي، ايجاد فضايي دائمي براي اجراي نمايش هاي تعزيه و همچنين ايجاد رشته دانشگاهي با عنوان تعزيه در دانشگاه و مراكز آموزشي از جمله راه‌هاي رشد و پويايي و برگرفتن گرد كهنگي از چهره نمايش تعزيه است.
اين گونه نمايش‌ها اگر با ديد پژوهشي و علمي مورد توجه اهل فن قرار گيرند، مي‌توانند گونه جديد و مستقلي از هنر نمايشي را به تئاتر جهان معرفي كنند.
مناسبت‌هاي مذهبي همچون ماه محرم، فرصتي براي بازنگري و توجه به نمايش‌هاي سنتي و آييني خصوصا نمايش تعزيه است كه مي‌تواند به سوگواره‌اي بزرگ مردمي تبديل شود.
به باور كارشناسان، برنامه‌ريزي‌هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت، براي فعاليت‌هاي نمايشي گروه‌هاي تعزيه، فراهم كردن امكانات لازم براي اجراي گروه‌هاي نمايشي، تلاش در راه ثبت نهايي نمايش تعزيه در يونسكو به نام ايران و ايجاد فرصت‌هاي مناسب براي شكل‌گيري گروه‌هاي جديد در شهرستان‌ها از سوي متوليان تئاتر كشور، مي‌تواند موجب پويايي و بروز خلاقيت در نمايش تعزيه شود.
فراهنگ ** 1355 ** 1071 ** يادداشت از: مجيد امرايي ** دريافت و تنظيم كننده: علي اكبر قزوينيان ** انتشار دهنده: اميد غياثوند
تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۵ - ۱۰:۰۷
تهران - ايرنا - «تعزيه» هنري تاثيرگذار و بيانگر آلام، دردها، رشادت ها و سلحشوري هاي خاندان ابا عبدالله الحسين(ع) و هنري همزاد مذهب تشيع است.