یك مسوول: غفلت از تغذیه آبخوان ها، خطر فرونشست گسترده پایتخت را در پی دارد

«هدایت فهمی» در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: امروز خطر فرونشست زمین و فروچاله ها، نه فقط پایتخت بلكه بسیاری زیرساخت ها، خطوط انتقال، خطوط ریلی و ... در دشت های كشور را تهدید می كند.
به گفته وی، آنچه به بروز این حوادث منجر می شود كاهش متوسط سالیانه 6 میلیارد مترمكعبی سطح ذخیره آب های زیرزمینی است كه حجم تجمعی آنها در سال های گذشته به بیش از 120 میلیارد مترمكعب می رسد.
فهمی یادآوری كرد: مجموع حجم ذخیره آب سه آبخوان كوچك و بزرگ پایتخت بیش از هفت میلیارد مترمكعب است اما سالیانه 400 میلیون مترمكعب از آب های زیرزمینی تهران استفاده می شود.
وی بیان داشت: باید زهاب ها و آب برگشتی از تصفیه خانه های فاضلاب را دوباره وارد مخازن آب زیرزمینی كنیم تا مانع از فرونشست زمین شویم.
به گفته این مسئول، هدف از طرح جمع آوری فاضلاب تهران، مدیریت متمركز فاضلاب فقط در جنوب پایتخت بود اما با اصلاحاتی، اكنون مقرر شده است جمع آوری فاضلاب به صورت غیرمتمركز و در 12 مدول در نقاط مختلف تهران انجام شود.
وی ادامه داد: به این ترتیب پساب تصفیه شده در تصفیه خانه های فاضلاب دوباره به مخازن و آبخوان های زیرزمینی بازمی گردد و خطر فرونشست را كاهش می دهد؛ در غیر این صورت تداوم كسری حجم مخازن در بلندمدت می تواند نشست زمین را سبب شود.
این مسوول یادآوری كرد 2 آبخوان كوچك تر تهران تا بالای منطقه «عباس آباد» و دیگری به حجم بیش از هفت میلیارد مترمكعب از پایین همین منطقه تا جنوب شهر تهران گسترده شده است و اگر انتقال آب صورت نگیرد، خطر فرونشست زمین اجتناب ناپذیر است.

** تفكیك فرونشست زمین و فروچاله
معاون مدیركل دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو با تفكیك 2 پدیده فرونشست زمین و فروچاله ها، اضافه كرد: سالیانه به طور متوسط شاهد 35 سانتیمتر فرونشست زمین در دشت های كشور هستیم كه دلیل اصلی آن برداشت بی رویه آب زیرزمینی از چاه های عمیق و نیمه عمیق است.
فرونشست، پدیده‌ای مورفولوژیكی است كه تحت‌تاثیر حركت زمین پدید می‌آید كه در یك بازه زمانی و به طور تدریجی زمین به حالت قائم رو به پایین حركت می‌كند اما درباره حادثه هایی كه به صورت ناگهانی و در سطح كوچكی از زمین اتفاق می افتد استفاده از واژه فروچاله مناسب‌تر است.
فرونشست زمین به علت های مختلف همچون انحلال تشكیلات زیرسطحی، تراكم رسوب در اثر استخراج سیالات، فرسایش مكانیكی زیرسطحی، سطوح شیبدار، انقباض خاك‌های رسی، ایجاد حفره در اثر انحلال، ریزش سازه‌های زیرزمینی، برداشت آب‌های زیرزمینی و... رخ می دهد.
این استاد دانشگاه تاكید كرد باید از پساب های تصفیه شده و زهاب ها برای جبران كسری منابع آب زیرزمینی در شهرها و كلانشهرها استفاده كرد تا كسری مخازن آبخوان ها جبران شود.
وی اضافه كرد: آبخوان های تهران به دلیل تغذیه از زهاب ها و پساب تصفیه شده تصفیه خانه ها هنوز به مرز خطر نرسیده اند اما غفلت از این موضوع خطر فرونشست و بروز خسارت های گسترده به زیرساخت ها شهری را به دنبال دارد.
فهمی اعلام كرد: مصرف سالیانه آب شرب تهران نزدیك به یك میلیارد و یكصد میلیون مترمكعب است كه تا 400 میلیون مترمكعب آن (معادل 36 درصد مصرف) از منابع آب زیرزمینی تامین می شود.
وی افزود: برداشت اضافه از این منابع، خطر فرونشست را برای پایتخت به همراه دارد؛ در ماه های گذشته نیز شاهد پدید آمدن فروچاله هایی در مقیاس كوچك در برخی مناطق تهران به دلیل آب شستگی خاك، ساخت و سازهای زیرزمینی و تونل ها، نابودی قنات های قدیمی و ... بوده ایم.
به گزارش ایرنا، چندی پیش «احمد دنیامالی» رییس كمیسیون عمران شورای شهر تهران، گفت: آمار حوادث ناشی از فرونشست زمین در تهران هر روز بیشتر به مرز «هشدار» نزدیك می شود و ما همچنان نتوانسته ایم كار خاصی انجام دهیم.
وقوع سه حادثه در فاصله زمانی كمتر از سه ماه در شهر تهران یعنی انفجار در شهران به علت فرونشست زمین و نشت گاز (بیست و هشتم خردادماه)، فرونشست زمین در خیابان پیامبر (ص) (یازدهم شهریورماه) و انفجار تاسیسات برق در محله ستارخان ( چهاردهم شهریورماه) در یك موقعیت جغرافیایی خاص (شمال غرب) آژیر خطر را برای پایتخت نشینان به صدا درآورد.
به گفته برخی كارشناسان، فرونشست زمین در تهران 90 برابر میزان بحرانی اعلام شده از سوی اتحادیه اروپاست و هر روز یك میلیمتر از زمین تهران نشست می‌ كند كه با 36 سانتیمتر نشست سالیانه بین كشورهای جهان ركورددار است.
براساس اطلاعات موجود، در دشت های بحرانی كشور سالیانه به طور متوسط 15 سانتیمتر فرونشست رخ می دهد كه در برخی دشت ها میزان 20، 35 و حتی 50 سانتیمتر فرونشست با توجه به بافت خاك آنها دیده شده و به ثبت رسیده است.
اقتصام*3065*1961* مصاحبه: محمد ملك دار* انتشار: مریم مسعود

اطلاع از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان در كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام:
@IRNAeco
https://t.me/irnaeco