انتخاب رشته تحصيلي؛ علاقه مندي يا نياز جامعه

به گزارش خبرنگار ايرنا، آموزش و پرورش بر اساس سند تحول بنيادين با اجراي طرح هدايت تحصيلي سعي در راهنمايي دانش آموزان براي انتخاب رشته تحصيلي براساس توانايي و استعداد آنان دارد و هدايت تحصيلي با توجه به استقرار پايه دهم، براي دومين سال متوالي از 20 تير آغاز و تا پايان مرداد ادامه دارد، اين طرح براي برخي از دانش آموزان بازمانده از هدايت تحصيلي شهريورماه اجرا مي شود.
در فرايند هدايت تحصيلي، دانش‌آموزان مي‌توانند بر اساس قوانين تدوين شده و ابلاغي به مدارس و با درنظرگرفتن علايق، استعداد و مؤلفه توزيع متوازن رشته‌هاي تحصيلي
بر اساس امكانات موجود، يكي از شاخه‌هاي تحصيلي علوم تجربي، رياضي، علوم انساني و معارف اسلامي، فني و حرفه‌اي و كاردانش را به عنوان رشته تحصيلي خود انتخاب كرده و در آن ادامه تحصيل دهند.
سال گذشته كه هدايت تحصيلي با توجه به استقرار پايه دهم براي نخستين بار اجرا شد، مشكلات بسياري را در پي داشت اما امسال هدايت تحصيلي بنا به گفته مسئولان آموزش و پرورش به صورت توصيه اي اجرا مي شود.
سوابق و عملكرد تحصيلي دانش آموزان، بررسي هاي مشاوره اي؛ نظرسنجي از دانش آموزان براي توجه به اولويت هاي انتخاب آنان از بين شاخه ها و رشته هاي تحصيلي موجود در دوره دوم متوسطه(10 امتياز)، نتايج آزمون هاي مشاوره اي شامل آزمون هاي توانايي و رغبت(30امتياز)، نظرسنجي از والدين براي تعيين اولويت هاي انتخاب رشته فرزند خود(5امتياز)، نظرسنجي از معلمان دروس مختلف دوره اول متوسطه براي اعمال نظر تخصصي آنان در تعيين اولويت هاي تعيين شاخه و رشته تحصيلي دانش آموزان(10 امتياز)، نظر نهايي مشاور براساس جمع بندي امتيازهاي معيارهاي چهارگانه فوق الذكر(10امتياز) از جمله ملاك هاي انتخاب رشته تحصيلي هستند.
همچنين براي انتخاب رشته تحصيلي عوامل مختلفي از جمله رغبت، استعداد، توانايي، شناخت نيازهاي جامعه؛ شناخت مشاغل و حرف، آينده شغلي و حرفه اي كشور، شناخت محيط؛ هنرستان ها و دبيرستان هاي، رشته هاي تحصيلي-حرفه و محدوديت ها و امكانات رشته هاي تحصيلي-حرفه اي موجود بايد مورد توجه قرار گيرد.
طي سال هاي اخير اغلب دانش آموزان با توجه به شرايط حاكم در جامعه و قبولي در رشته‌هاي پزشكي، داروسازي و دندانپزشكي در دانشگاه، رشته علوم تجربي را در پايه نهم انتخاب مي كنند، در صورتي كه در آزمون سراسري به نتايج دلخواه خود دست پيدا نكرده و شانس كمتري براي تحصيل در رشته مورد نظر دارند.
براساس آمار سازمان سنجش آموزش كشور، در كنكور امسال، 930 هزار و 208 نفر داوطلب ثبت نام كردند كه از اين تعداد 148 هزار و 500 داوطلب در گروه علوم رياضي و فني، 580 هزار و 570 داوطلب در گروه آزمايشي علوم تجربي، 184هزار و 195 داوطلب در گروه آزمايشي علوم انساني،10 هزار و 675 نفر در گروه آزمايشي هنر و 6 هزار و 268 نفر در گروه آزمايشي زبان‌هاي خارجي شركت كردند.
مهدي فيض معاون پرورشي و فرهنگي وزير آموزش و پرورش در يك برنامه تلويزيوني با اشاره به روند اجراي هدايت تحصيلي در سال جاري گفت كه 980 هزار نفر مخاطب انتخاب رشته در پايه نهم هستند و در چهار رشته نظري، 41 رشته فني‌ و حرفه‌اي و 153 رشته كاردانش انتخاب رشته خواهند كرد.
فيض با بيان اينكه در الگوي توسعه متوازن بايد 48 درصد دانش‌آموزان در شاخه فني‌وحرفه‌اي و كاردانش تحصيل كنند، افزود: هم‌اكنون 37 درصد از دانش‌آموزان در اين 2 شاخه تحصيل مي‌كنند و بنا بر تكليف برنامه ششم توسعه هر سال حدود سه درصد بايد به اين تعداد افزوده شود.
معاون پرورشي و فرهنگي وزير آموزش و پرورش گفت: علاقه دانش‌آموزان براي انتخاب رشته‌ تحصيلي تحت تأثير مسائل اجتماعي نوسان پيدا مي‌كند كه در سال هاي اخير با اجراي تمهيداتي در طرح تحول سلامت و افزايش حقوق پزشكان، در بعضي از استان هاي كشور به خصوص در مناطق محروم شاهد علاقه 70 درصدي دانش‌آموزان به رشته تجربي بوديم.
وي افزود: با توجه به فضاي تبليغاتي به نظر مي‌رسد ورود به رشته علوم تجربي در نهايت باعث ورود به رشته پزشكي شده و آينده شغلي فرد تضمين است، در صورتي كه از يك كلاس 30نفره فقط يك دانش آموز امكان قبولي در رشته پزشكي دانشگاه هاي دولتي و آزاد را دارد.
گرايش بسياري از دانش آموزان به رشته علوم تجربي، علاوه بر ايجاد محدوديت هايي در اين رشته به دليل افزايش تقاضا، توزيع دانش‌آموزان در رشته‌هاي مختلف را با توجه به امكانات آموزش ‌و پرورش و نيازهاي كشور با مشكلاتي مواجه كرده اما با اين وجود امسال، مسئولان آموزش و پرورش در روند هدايت تحصيلي حداكثر ظرفيت را در مدارس براي رشته تجربي در نظر گرفته اند.

*پذيرفته شدن سه درصد داوطلبان رشته علوم تجربي در كنكور سراسري
مديركل آموزش و پرورش شهر تهران درباره تب انتخاب رشته علوم تجربي در بين دانش آموزان به خبرنگار ايرنا گفت: آمار و تعداد شركت كنندگان در كنكور سراسري و نتايج پذيرفته شدگان نشان دهنده نبود توسعه متوازن براي انتخاب رشته تحصيلي است و براساس آمار، امسال 60درصد داوطلبان كنكور سراسري معادل 580 هزار نفر از 930هزار داوطلب در رشته علوم تجربي ثبت نام كردند.
عباسعلي باقري گفت: اين در حالي است كه براي رشته هاي پزشكي، داروسازي، دندانپزشكي، دامپزشكي و ساير رشته هاي زيرمجموعه علوم تجربي كه متقاضيان زيادي دارد، ظرفيت دانشگاه ها در سال فقط 20هزار نفر است، بنابراين 560هزار نفر به هدف خود نرسيده و دچار سرخوردگي مي شوند.
وي با بيان اينكه بازار كار خصوصي رشته علوم تجربي چندان مناسب نيست، اظهار كرد: براين اساس بايد در انتخاب رشته تحصيلي دانش آموزان فرهنگسازي صورت گيرد تا دانش آموزان صرفا به دليل جو و فضاي موجود در جامعه، رشته علوم تجربي را انتخاب نكنند و انتخاب درستي داشته باشند.
باقري گفت: در شرايط حاضر، با توجه به نياز و علاقه مندي دانش آموزان به رشته علوم تجربي، با وجود اينكه مي دانيم اين اقدام كارشناسي نيست، براي همه دانش آموزاني كه خواستار رشته علوم تجربي هستند، ظرفيت لازم را در شهر تهران ايجاد كرده ايم.
مديركل آموزش و پرورش شهر تهران افزود: اين در حالي است كه تنها 3 درصد از دانش آموزاني كه در رشته علوم تجربي تحصيل مي كنند به خواسته و شغل مورد نظر خود دست پيدا مي كنند در صورتي كه شرايط تحصيل در رشته هاي فني و حرفه اي و رياضي فيزيك متفاوت است و فرد ممكن است زودتر به شغل مورد نظر دست پيدا كند كه بايد اطلاع رساني صحيحي در اين خصوص به دانش آموزان و اوليا صورت گيرد.
وي درباره اين سخن كه مجهزنبودن هنرستان ها يكي از دلايل بي علاقگي براي تحصيل در هنرستان هاست، گفت: امسال بيشترين اعتبار در آموزش و پرورش به تجهيز هنرستان ها اختصاص پيدا خواهد كرد و اين مراكز تجهيز مي شود.

*تغيير رشته 15 تا 20 درصد دانش آموزان پايه دهم در سال گذشته
احسان الله جمالي رئيس اداره فني و حرفه اي و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران نيز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا با اشاره به گرايش و علاقه مندي دانش آموزان به انتخاب رشته علوم تجربي اظهار كرد: امسال بيش از 580 هزار نفر از داوطلبان كنكور سراسري 96 در رشته علوم تجربي ثبت نام كردند كه اين انتخاب خوبي نيست و در اين ميان اين سئوال مطرح مي شود كه به صورت واقع گرايانه چند نفر از اين داوطلبان در رشته مورد نظر خود پذيرفته شده و پزشك مي شوند؟
وي با بيان اينكه ما امسال ضمن افزايش ظرفيت براي رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش، تبليغات لازم را هم براي اين رشته ها انجام داديم، گفت: با اين وجود برخي از دانش آموزان پايه نهم انتخاب درستي انجام نداده و در پايه دهم متقاضي تغيير رشته خود هستند.
رئيس اداره فني و حرفه اي و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران افزود: سالانه ما با موجي از دانش آموزاني مواجه هستيم كه در پايه دهم خواهان تغيير رشته به رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش هستند كه سال گذشته از 85هزار دانش آموز پايه دهم حدود 15 تا 20 درصد متقاضي تغيير رشته به فني و حرفه اي و كاردانش بودند كه اين آمار در بعضي از مناطق شهر تهران نيز بيشتر بود.
جمالي با بيان اينكه محيط هنرستان هاي فني و حرفه اي و كاردانش در مقايسه با دبيرستان امكان بيشتري براي يادگيري و تعامل ميان دانش آموزان و معلمان فراهم مي كند، اظهار كرد: دانش آموزاني كه بهره هوشي و قدرت درك و رياضي آنان بالا است در رشته رياضي فيزيك و علوم تجربي تحصيل مي كنند و دانش آموزان كه خلاقيت و ايده پردازي داشته و به آموختن فن و مهارتي علاقه مند هستند در هنرستان هاي فني و حرفه اي و كار دانش تحصيل مي كنند.
وي گفت: هنرجويان هنرستان، آزادي عمل بيشتري نسبت به دانش آموزان دبيرستاني دارند،2 تا سه روز هفته را در كارگاه و در كنار ساير هنرجويان مهارت و فني مي آموزند اما در دبيرستان، معلم به صورت متكلم وحده مباحث درسي از جمله فيزيك و شيمي را تدريس مي كند بدون اينكه تعامل قابل توجهي بين دانش آموزان و بين آنان و معلم وجود داشته باشد.
رئيس اداره فني و حرفه اي و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با بيان اينكه ايجاد اشتغال براي فارغ التحصيلان برعهده آموزش و پرورش نيست، اظهار كرد: با اين وجود آموزش و پرورش با بسياري از نهادها از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان آموزش فني و حرفه اي و وزارت كار، گروه صنعتي ايران خودرو، گروه خودروسازي سايپا براي بهره مندي و آموزش دانش آموزان و فارغ التحصيلان هنرستان، تفاهم نامه هايي را منعقد كرده و بسياري از شركت هاي خودروسازي به دليل بهره مندي از نيروي كار ماهر متقاضي استخدام و به كارگيري فارغ التحصيلان هنرستان در رشته مكانيك هستند.
جمالي درباره روند اجراي هدايت تحصيلي در سال جاري در حوزه رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش نيز گفت: امسال كميته اي در اداره كل آموزش و پرورش تهران براي اجراي بهتر طرح هدايت تحصيلي تشكيل و دفترچه هدايت تحصيلي حاوي اطلاعاتي در مورد معرفي رشته هاي علوم تجربي، علوم انساني، رياضي فيزيك، فني و حرفه اي و كاردانش و ظرفيت اين رشته ها نيز به همه مناطق و مدارس ارسال شده و تاكنون مشكلي در اين حوزه وجود ندارد.
وي افزود: علاوه بر آن نشست هايي نيز براي اجراي هدايت تحصيلي با حضور اوليا و دانش آموزان در خصوص معرفي هنرستان هاي فني و حرفه اي و كار دانش و بحث اشتغال برگزار شده است.
رئيس اداره فني و حرفه اي و كاردانش آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به فعاليت 135 هنرستان كاردانش و 180 هنرستان فني و حرفه اي در شهر تهران گفت: امسال 21هزار و 684 هنرجو در رشته كاردانش و 28هزار و 500 هنرجو در رشته فني و حرفه اي تحصيل مي كنند.
جمالي پيش بيني كرد: در سال جديد تحصيلي حدود 22 هزار نفر در پايه دهم در هنرستان هاي فني و حرفه اي و كاردانش تحصيل كنند.

*تاكيد بر انتخاب رشته تحصيلي براساس توانمندي ها و علايق
سليمي هنرجوي 18ساله هنرستان سمائيان منطقه 18 تهران كه مقام اول پانزدهمين دوره مسابقات علمي كاربردي شاخه كاردانش كشوري را در رشته تصويربرداري از آن خود كرده، درباره انتخاب اين رشته به خبرنگار ايرنا گفت: من به رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش علاقه مند بودم و به عقيده من رشته هاي نظري صرف تئوري است اما رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش، ضمن آموختن تجربه، انسان را بيشتر براي آينده آماده مي كند.
سليمي افزود: بسياري از دوستان من از انتخاب رشته هاي علوم تجربي و رياضي فيزيك پشيمان شده و پس از مدتي تغيير رشته داده و رشته تصويربرداري را انتخاب كردند.
وي با اشاره به علاقه مندي خود به كارهاي عملي گفت: من از كلاس پنجم دبستان علاقه مند به رشته تصويربرداري بودم و تحقيقات لازم را در اين حوزه انجام دادم و در نهايت در دوره دبيرستان اين رشته را انتخاب كردم.
وي گفت: اجباري در انتخاب رشته از سوي خانوده ام نداشتم و والدينم پشتيبان من بودند.
اين برگزيده پانزدهمين دوره مسابقات علمي كاربردي شاخه كاردانش كشوري با اشاره به زمينه اشتغال خود اظهار كرد: من در حال حاضر، به صورت قراردادي در يك دفتر سينمايي مشغول كار هستم و پروژه هاي مختلف را در اين حوزه به عنوان تدوينگر و دستيار كارگرداني انجام مي دهم و در كنار تحصيل، كار هم مي كنم و درآمدي حدود 800 تا 900 هزار تومان دارم.
سليمي به دانش آموزان پايه نهم توصيه كرد: رشته تحصيلي خود را براساس علاقه، شرايط جامعه و آينده شغلي انتخاب كنند و فقط صرف جذابيت رشته هاي مهندسي يا پزشكي، چنين رشته هايي را انتخاب نكنند كه انتخاب اين رشته ها بدون علاقه مندي و بازگشت و تغيير رشته در سال هاي بالاتر تحصيلي دشوار است.
مليكا جوكار متولد 78 و برگزيده پانزدهمين دوره مسابقات علمي كاربردي شاخه كاردانش كشوري در رشته طراحي فرش هنرجوي هنرستان امام صادق(ع) منطقه 14 نيز درباره نحوه انتخاب رشته خود در شاخه كار و دانش گفت: من به رشته هنر علاقه داشتم و به صورت اتفاقي وارد رشته طراحي فرش شدم و به دليل علاقه مندي به رشته طراحي، در طول تحصيل با پشتيباني خانواده، كمك مدرسه و استادان علاقه مند به اين رشته شدم.
وي گفت: من ابتدا به رشته علوم انساني علاقه مند بودم و علاقه اي به رشته رياضي فيزيك نداشتم و با توجه به اينكه در سال هاي گذشته انتخاب رشته اختياري نبود به اجبار به دليل پايين بودن نمره هاي رياضي فيزيك، راهي هنرستان شدم اما در طول سال تحصيلي با كمك مدرسه و استادان به تحصيل در هنرستان و رشته طراحي فرش علاقه مند شدم.
جوكار افزود: بسياري از دانش آموزان و خانواده ها ديد مثبتي نسبت به هنرستان ندارند كه بايد رشته هاي فني و حرفه اي و كاردانش و آينده شغلي آنها بيشتر معرفي شود.
برگزيده پانزدهمين دوره مسابقات علمي كاربردي شاخه كاردانش كشوري با اشاره به اشتغال خود اظهار كرد: علاوه بر تدريس در هنرستان، در طول تابستان براي دانش آموزان پايه دهم تدريس مي كنم.
براساس نظر مسئولان آموزش و پرورش و نخبگان مهارتي، دانش آموزان پايه نهم بايد متناسب با علاقه و نيازهاي جامعه رشته هاي تحصيلي خود را انتخاب كنند و انتخابي واقع گرايانه داشته باشند تا در آينده دچار سرخوردگي و شكست نشده و بتوانند نقش مفيدي در جامعه داشته باشند.
*براي اطلاع از اخبار متنوع انتشار يافته در شبانه روز با كانال ايرنا استان تهران در تلگرام به نشاني IRNATEHRAN@ همراه شويد.
خبرنگار: معصومه جوان معبودي - انتشار دهنده: محسن فتاحي
تهرام/7245**1625