زبان حال اندیشمند مسیحی در مصیبت های عاشورا

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، آنتون بارا اندیشمند و نویسنده مسیحی سوری در كتاب خود ضمن بیان روایت تاریخی از زندگی حضرت زینب سلام الله علیها به برخی از مصیبتهای عاشورا مانند دیدن پیكر بی سر برادرش حسین (ع)، بیرون بردن حضرت سجاد (ع) از خیمه های آتش گرفته و شهادت فرزندانش محمد و عون یاد می كند.
این نویسنده با تواضع و فروتنی اذعان می كند: از 25 سال پیش كه تالیف این كتاب را آغاز كردم به این نتیجه رسیدم كه بررسی همه ابعاد شخصیت زینب (س) و احاطه به همه موضع گیری ها و نقش سازنده او در حركت انقلابی برادرش خارج از توانایی های من است و هر چه در ژرفای وجود این بانوی فرزانه و مهربان فرو می روم، بیشتر احساس كوتاهی و تقصیر می كنم.
وی می افزاید: راه و رسم زیبا و عطرآمیز این بانوی بزرگ چنان گسترده و بی نهایت است كه هر پژوهشگر در بررسی شخصیت والای او احساس عجز و ناتوانی می كند. به همین دلیل كتابهایی كه تاكنون درباره آن حضرت نوشته شده حق او را ادا نكرده است.
شاید برای برخی از خوانندگان جای تعجب باشد كه چگونه یك مسیحی اهل سوریه پا به پای شیعیان به ذكر مصیبت های سیدالشهدا علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها می پردازد و روایت هایی را نقل می كند كه شاید بسیاری از مداحان و ذاكران اهل بیت (ع) نیز تاكنون نشنیده باشند.
این اندیشمند سوری می نویسد: زندگی زینب با حوادث و رویدادهای بسیار دشوار و ناگواری همراه بود و به قدری محنت و مصیبت بر او وارد گردید و او كشته شدن پدرش علی (ع) و شكسته شدن پهلوی فاطمه (س) و سقط جنین وی و پاره پاره شدن جگر برادرش حسن (ع) را به یاد داشت ولی در همراهی با برادرش در سفر كربلا با مصیبت هایی روبه رو شد كه كوههای بلند را یارای تحمل آن نیست.
او از عاشورا به عنوان حادثه ای بی نظیر در تاریخ انسانیت یاد كرد و در مراسم رونمایی از كتابش گفت: تاریخ بشریت خواهری همچون زینب سراغ ندارد كه چنین نقشی را در نهضت عاشورایی برادرش ایفا كند و اگر زینب به همراه امام حسین علیه السلام از مدینه خارج نمی شد، این حادثه در چارچوب یك جنگ محصور می شد و یزید آنگونه كه می خواست كربلا را به جهانیان معرفی می كرد ولی زینب (س) توانست حقایق این حادثه را بیان كند.
بارا اضافه كرد: حضرت زینب (س) با حركت خود پیام امام حسین (ع) را زمانی انتقال داد كه یزید با عصای خود به لب های مبارك سیدالشهدا (ع) می زد و با پرخاش خود، یزید را تحقیر كرد و از مظلومیت برادرش دفاع كرد.
این نویسنده مسیحی در مقدمه كتابش نوشت: در فصلهای این كتاب، حوادث را همانند سناریویی برگرفته از روایات شرح داده ایم. چنان كه جرجی زیدان در تاریخ تمدن اسلامی متون تاریخی را در قالب طرح سوال هایی و دادن پاسخ تحلیلی به آنها به گونه ای ارائه كرده كه شوق خواننده را به مطالعه برمی انگیزد و فهم مطلب را آسان می كند.
وی افزود: عبدالرحمان الشرقاوی در نمایشنامه «الحسین الشهید» نیز حوادث كربلا را به ایستگاه هایی برای حركت مبدل ساخته و چگونگی آن را به صورت گفت وگوهایی بین اشخاص مطرح كرده و مصطفی عقاد كارگردان سینما نیز فیلم سینمایی «الرساله» را درباره نبوت حضرت محمد (ص) و تحولات فكری و اجتماعی حاصل از آن را به همین روش تهیه و بر روی پرده آورد.
به اعتقاد این اندیشمند سوری، تاریخ و رویدادهای نهضت حسینی همچون اقیانوسی گسترده است و تاریخ كربلا حاوی نكته ها و درس هایی از آزادگی و آزادمنشی است كه در هیچ حادثه تاریخی دیگری وجود ندارد.
او گاهی مطالبی از صحرای كربلا و مصیبت های سیدالشهدا (ع) را نقل می كند كه كمتر كسی شنیده است. مثلا زمانی كه زینب (س) بر سر پیكر علی اكبر (ع) حاضر می شود و امام حسین (ع) او را از زمین بلند كرده و به خیمه گاه می رساند و جوانان بنی هاشم را ندا می دهد كه بدن علی اكبر (ع) را به خیمه شهیدان انتقال دهند، حضرت زینب (س) با قلبی محزون می گوید «ای قلب زینب، چقدر رنج و بلا دیدی! همه مصیبت ها و همه شكیبایی ها در تو جمع شده اند. اگر مصیبت های تو در دل بزرگترین كوه ها باشد، پاره پاره می شود.»
یا در گرماگرم میدان عاشورا كه لحظه های حساس فاجعه كربلاست، زینب (س) دوان دوان خود را به برادر می رساند و می گوید «برادرم، اندكی درنگ كن تا با نگریستن به تو توشه ای برگیرم و چنان كسی كه محبوبش را برای همیشه ترك می كند، با تو وداع كنم» و آنگاه شروع به بوسیدن دست و پای حسین (ع) می كند.
یا هنگامی كه زینب (س) صدای حسین (ع) را می شنود كه چه كسی اسب مرا برایم می آورد، ندای او را اجابت می كند و بر اسبش، لجام و زین می نهد و سپس به خود نهیب می زند «چه چابك و سنگدل هستم! كدام خواهر مركب شهادت را به نزد برادرش می برد؟»
این نویسنده مسیحی گفت وگوی امام حسین (ع) با خواهر را در گودی قتلگاه چه زیبا به تصویر كشیده تا آنجا كه اینگونه روایت می كند: لحظه هایی تلخ بر زینب(س) می گذشت، سر برادر در حال احتضارش را بر دامن داشت و مویه كنان به او می گفت «برادر! مرا ترك نكن» كه ناگهان ضربت تازیانه ای بر كتفش احساس نمود و در پی آن صدایی ناهنجار شنید كه با تهدید به او می گفت «از او دور شو و گرنه تو را به او ملحق می كنم.
زینب (س) به طرف صاحب صدا برگشت و شمر بن ذی الجوشن را دید ولی او دوباره حسین (ع) را در آغوش گرفت و بازوانش را محافظ او قرار داد، آنگاه با خشم و اراده ای پولادین به شمر فرمود «ای دشمن خدا! هرگز از او جدا نمی شوم. اگر می خواهی او را بكشی، مرا نیز بكش.»
البته بارا در فصل اول كتاب خود به دعاها و نیایش های زینب (س) می پردازد و از فصاحت كلام دختر امیرمومنان (ع) سخن می گوید و پس از بیان خطبه های زینب كبری (س) در كوفه و شام، به فلسفه «ام المصائب» بودن زینب (س) اشاره می كند كه او چگونه مادر مصیبت هاست، مصیبت هایی همچون از دست دادن پیامبر (ص)، پدرش علی (ع)، مادرش فاطمه (س) و برادرش حسن (ع) اما داغ حسین (ع) چیز دیگری است.
به راستی جای جای این كتاب مصیبت است و آنتون بارا چه زیبا فداكاری های دختر امیرمومنان (ع) را در دفاع از ولایت و امام خود به ترسیم می كشد و روایتگر قافله سالار كاروان اسیران كربلا می شود.
او در فصل سوم كتابش با عنوان «بانوی قهرمان كربلا» به بیان وقایع مسیر كربلا تا كوفه و سپس تا شام می پردازد و متن سخنرانی بهت انگیز زینب كبری (س) در مجلس ابن زیاد را یادآوری می كند و سپس عنوان «فریادی كه انقلابی را كامل كرد» را برای فصل چهارم برمی گزیند تا از رویارویی تاریخی زینب(س) در مقابل قاتل برادرش یزید بگوید و در فصل پنجم نیز از بازگشت پیروزمندانه زینب (س) به مدینه و غروب مهتاب یاد می كند و به فلسفه تعدد آرامگاه های زینب كبری (س) گریزی می زند.
بارا كتاب «زینب فریاد فرمند» را ادامه كتاب اول خود به نام «حسین (ع) در اندیشه مسیحیت» می داند كه سالها پیش درباره زندگی سیدالشهدا (ع) نوشت و به همین دلیل معتقد است «اسلام، آغازش محمدی (ص) و استمرارش، حسینی است و حماسه كربلا آغازش، حسینی و پایانش زینبی است.»
بارا در مقدمه كتاب «زینب فریاد فرمند» می نویسد: در كتاب «الحسین فی الفكر المسیحی» ضمن تحلیل و بررسی واقعه خونبار كربلا در مناسبت های گوناگون یادی از سخنان، اشعار و مناجات های بانو زینب (س) كرده ام اما پس از انتشار آن، همواره این اندیشه به ذهنم می آمد كه تالیفی دیگر در این زمینه داشته باشم. از این رو به سبب علاقه و ارادتم به بانوی قهرمان كربلا تصمیم گرفتم كتابی درباره او بنویسم تا جلد دوم كتابی باشد كه درباره برادر بزرگوارش نگاشته ام.
كتاب «زینب فریاد فرمند» در زمستان سال 93 از سوی شركت چاپ و نشر بین الملل وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در 443 صفحه به چاپ رسید.
غلامحسین انصاری كه ترجمه این كتاب را به عهده گرفت در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: صحنه های فاجعه عاشورا و اسارت اهل بیت (س) به گونه ای در این كتاب بیان شده كه عواطف خوانندگان برانگیخته می شود و نفرت آنان را به ستم و ستمگران افزایش می دهد.
این مترجم همچنین گفت: نقش حضرت زینب (س) به عنوان ادامه دهنده راه برادرش و اهداف قیام آن حضرت و به تعبیر نویسنده «كامل كننده انقلاب كربلا» بسیار پررنگ و برجسته نشان داده شده است.
آنتون بارا معتقد است راهپیمایی 24 میلیونی اربعین از تجف تا كربلا تحقق سخنان بانوی كربلا است كه به برادرزاده خود امام سجاد علیه السلام اینگونه عرضه داشت «آینده از آن ما خواهد بود».
وی كه فصلی از كتاب خود را به جمله «ما رایت الا جمیلا» اختصاص داده، نوشت: چگونه ممكن است كه یك انسان این همه مصیبت را مظهر زیبایی بداند و بسیاری در آن زمان معنای این جمله را درك نكردند ولی معنای آن در تاریخ تجلی پیدا می كند.
«زینب فریاد فرمند»، برگردان فارسی كتاب «زینب صرخة أكملت مسیرة» و حاصل 25 سال پژوهش آنتوان بارا است كه مخاطبان را در 6 فصل با عناوین آماج مصائب، عروس شهادت، بانوی قهرمان كربلا، فریادی كه انقلابی را كامل كرد، بانوی مقدس و حماسه پیروزی با گوشه هایی از رشادتها و مصیبتهای شیرزن دشت كربلا آشنا می كند.
فراهنگ ** 1003 **1055
خبرنگار: محمدرضا جعفرملك**انتشار: زینب كارگر