حضور موثر مبارزان البرزي در نهضت جنگل

حسين عسكري روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ايرنا با بيان اينكه يازدهم آذر ماه، نود و ششمين سالگرد شهادت ميرزا كوچك خان جنگلي رهبر نهضت جنگل است، افزود: نهضت جنگل جرياني سياسي و مسلّحانه بود كه از سال 1293 تا شهادت ميرزا در سال 1300 شمسي در مناطق شمالي ايران فعّال بود.
وي اظهار داشت: اين جنبش درصدد مبارزه با استبداد داخلي و اشغالگري هاي دولت هاي استعماري بيگانه بود و از نظر سياسي و اجتماعي مي توان آن را دنباله جنبش مشروطيت دانست.
وي با اشاره به اينكه در اين جنبش، گروهي از مبارزان البرزي به ويژه از روستاهاي شهرستان طالقان حضور مؤثري داشتند، گفت: از آن جمله مي توان به 'دكتر ابراهيم حشمت طالقاني' متولّد روستاي شهراسر اشاره كرد كه مرد شماره 2 نهضت جنگل به شمار مي رود.
عسكري ادامه داد: دكتر حشمت طالقاني دانش آموخته طب از دارالفنون بود و در سال 1298 با وجود اعطاي امان نامه، به دستور تيمورتاش حاكم بي رحم گيلان در شهر رشت به دار آويخته شد.
وي گفت: ميرزا كوچك خان پس از شهادت او گفت 'با فقدان اين مرد بزرگ هنوز كمرمان راست نشده است'.
اين پژوهشگر بيان داشت: مرحوم سيّد محمّدتقي ميرابوالقاسمي پژوهشگر طالقاني با نگارش كتابي با عنوان 'دكتر حشمت و انديشه اتحاد اسلام در جنبش جنگل' زندگي، زمانه و آرمان هاي دكتر حشمت را به خوبي تشريح كرده است.
وي به ديگر جنگلي هاي اهل طالقان اشاره كرد و گفت:'خدابخش اَوانكي' پيك جنگل، 'علي طالع ميري' براي جنگلي ها، خواربار و اسلحه تهيه مي كرد و همچنين مدتي جزو شوراي جنگل بود، 'ج نظرعلي ميري'واسطه آشتي دكتر حشمت و امير اسعد تنكابني فرزند سپهدار اعظم بود، 'شيخ محمود طالقاني' خوانين ديلمان را به نهضت جنگل جذب كرد، 'ميرزا علي خان شهراسري' از خويشاوندان دكتر حشمت و از جنگلي هايي بود كه به وسيله روس هاي متجاوز در شهر زنجان اعدام شد.
عسكري اضافه كرد: 'عبدالله خان كريمي كركبودي' نيز در دستگيري يكي از مخالفان نهضت جنگل به نام محسن خان امين الدوله نقش عمده اي داشت و پس از شهادت ميرزا كوچك خان و شكست نهضت جنگل به همراه 'ميرزا ابراهيم كيايي' مدتي را مخفيانه در كوه هاي طالقان گذراند و در سال 1321 درگذشت.
وي گفت: ميرزا ابراهيم كيايي نيز انباردار جنگلي ها در شرق گيلان بود و او پس از شكست نهضت جنگل، در روستاي نساء عليا از توابع طالقان به معلّمي و كشاورزي پرداخت و در سال 1353 درگذشت.
اين البرزپژوه بيان داشت: 'شيخ علي سوهاني' نيز مدارسي را در گيلان تأسيس كرد كه مركز تجمع طرفداران نهضت جنگل بود؛ او در سال 1311 درگذشت.
وي گفت: از نكات قابل توجه درباره ارتباط نهضت با منطقه طالقان آن است كه ميرزا كوچك خان پس از مشورت با دكتر حشمت مي خواست از راهي امن خود را به طالقان رسانده و به تجديد قواي جنگلي ها بپردازد كه اين تصميم با مخالفت برخي جنگلي هاي بي وفا همانند احسان الله خان دوستدار و خالو قربان هرسيني به سرانجام نرسيد.
وي افزود: 'ميرزا محسن نجم آبادي'، نوه آيت الله شيخ هادي نجم آبادي از ديگر جنگلي هاي البرزي است كه با نام مستعار ميرزا علي از نزديكان مورد اعتماد ميرزا كوچك خان بود، به گونه اي كه ميرزا به هنگام بروز اشتباهات فرقه عدالت رشت درباره كمك به نيروهاي سرخ، او را به عنوان نماينده خود براي ارشاد و راهنمايي به نزد آنان فرستاد.
عسكري اظهار داشت: ابراهيم فخرايي در كتاب 'سردار جنگل' به اين ماجرا اشاره كرده است؛ ميرزا محسن نجم آبادي در سال 1336 در تهران درگذشت.
وي گفت: يكي از تصاوير تاريخي برجاي مانده از نهضت جنگل، نشان دهنده مذاكره ميرزا كوچك خان با ميرزا احمد آذري، كفيل حكومت گيلان در بهمن 1298 است؛ او پس از تيمورتاش به حكومت گيلان رسيد؛ در برخي منابع آمده كه او باطناً به نهضت جنگل خوشبين بود؛ به همين جهت با جنگلي ها از راه مذاكره وارد شد.
وي ادامه داد: آذري پس از بركناري از حكومت گيلان، در سال 1300 به منطقه ساوجبلاغ آمد و اراضي موسوم به چريشك واقع در غرب استان البرز را از فردي به نام طباطبايي خريد.
وي با بيان اينكه آذري اين زمين هاي باير را به روستايي آباد به نام 'قلعه آذري' در شهرستان نظرآباد تبديل كرد، افزود: همچنين در سال 1307 قراردادي با اداره كل ماليات و خالصجات ايالت تهران منعقد كرد تا مهمانخانه اي را در هشتگرد بسازد.
آذري در سال 1312 درگذشت و در آرامستان امامزاده عبدالله شهر ري به خاك سپرده شد.
عسكري در پايان پيشنهاد كرد كه با حضور پژوهشگراني از رشته هاي مرتبط، همايشي تخصصي درباره حضور البرزي ها در نهضت جنگل با تأكيد بر نقش محوري دكتر ابراهيم حشمت طالقاني برگزار شود تا سهم و نقش مبارزان اين استان در نهضت جنگل به طور روشمند تبيين شود.
6156/1535 خبرنگار: نوشين طهماسبي**انتشاردهنده: داريوش غفاري