برق از منابع اصلی تامین انرژی در جهان محسوب می شود كه با توسعه فناوری مصرف آن رشد روزافزونی دارد. در این میان طبق شاخص شدت مصرف انرژی برق در ایران 3.9 برابر میانگین جهانی است.
این در حالی است كه ادامه مصرف سوخت فسیلی به ویژه در حوزه صنعت آلودگی زیست محیطی را به شدت افزایش داده و زندگی را برای بشریت دشوار می كند اما در مقابل، استفاده از انرژیهای پاك به ویژه در حوزه صنایع ضمن كاهش هزینه ها، محیط زیست را سالم نگه می دارد.
خراسان رضوی پنج هزار و 616 واحد صنعتی فعال عمدتا كوچك و متوسط دارد كه تعدادی از آنها در آلودگی هوا سهم دارند اما به نسبت آلودگی كه ایجاد می كنند كمتر از انرژی پاك برای مدیریت هزینه ها و كاهش آلودگی استفاده كرده اند. در این میان تاكنون تنها 2 واحد صنعتی در این استان اقدام به نصب نیروگاه 100 كیلوواتی خورشیدی كرده و از انرژی پاك بهر می برند.
این در حالی است كه ایجاد نیروگاههای كوچك خورشیدی و نصب توربینهای بادی در نقاط بادخیز می تواند ضمن تولید انرژی برای مصرف واحدهای صنعتی و كاهش استفاده از سوختهای فسیلی، بخشی از انرژی را نیز به شبكه اصلی برق ارسال كند.
* سهم خراسان رضوی از انرژیهای پاك
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شركت برق منطقه ای خراسان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: استفاده از منابع انرژی پاك نظیر باد و خورشید كه استفاده از آنان ضرری برای انسان ندارد امروزه یكی از اولویتهای بشر به منظور كاهش تبعات استفاده از سوختهای فسیلی نظیر تولید گازهای گلخانه ای و آلودگیهای زیست محیطی شده است.
حسین محمودی افزود: برنامه ریزی برای استفاده از انرژیهای نو در ایران عقبتر از كشورهای پیشرفته بوده و هنوز نتوانسته این نوع انرژی را به صورت گسترده مورد استفاده قرار دهد اما موقعیت جغرافیایی و تبعات استفاده از انرژیهای فسیلی بر محیط زیست، برنامه ریزان و سیاستگذاران را وادار به انجام اقداماتی در زمینه استفاده از انرژیها نو در مصارف صنعتی و خانگی كرده است.
وی ادامه داد: مزیتهای انرژیهای پاك دسترسی آسان و نامحدود، رایگان بودن، قابلیت تجدیدپذیری و عدم آلودگی زیست محیطی است اما در كنار آن دارای معایبی نیز هستند كه در مقابل مزیتهای آن ناچیز می باشد.
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شركت برق منطقه ای خراسان گفت: ایران از نظر ظرفیت در حوزه انرژیهای نو شامل انرژی خورشیدی، زمین گرمایی، باد و امواج در خور توجه است و منطقه خراسان رضوی نیز در این بخش از ظرفیتهای فوق العاده و كم نظیر به ویژه در حوزه آفتاب و باد برخوردار می باشد.
وی افزود: بطور متوسط سالانه 350 روز آفتابی با حرارت متوسط در خراسان رضوی وجود دارد كه تابش آفتاب آن مناسب مولدهای خورشیدی است. در خراسان رضوی درجه حرارت خورشید به میزان استانهای كویری مانند یزد نیست و چون افزایش حرارت بازده تولید نیروگاههای خورشیدی را كاهش می دهد، تولید انرژی خورشیدی در خراسان رضوی به مراتب بهتر از دیگر استانها است.
محمودی ادامه داد: در حوزه انرژی باد نیز 2 حوزه بادخیز در خراسان رضوی شامل مناطقی در شهرستانهای خواف و بینالود وجود دارد. كانال باد با وزش دائم و ظرفیت 52 درصد در منطقه نشتیفان خواف در دنیا كم نظیر است زیرا میانگین ضریب ظرفیت این كانالها در دنیا بین 20 تا 30 درصد می باشد.
وی گفت: برای بهره برداری از انرژی باد در خواف سه توربین بادی و در بینالود 45 توربین بادی نصب شده كه در مجموع 37.23 مگاوات نیروگاه بادی را شامل می شود.
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شركت برق منطقه ای خراسان به نیروگاههای انرژی خورشیدی استان اشاره و بیان كرد: از سال 1392 تاكنون یك مگاوات نیروگاه خورشیدی در حوزه مشتركان خانگی و دستگاههای اجرایی نصب شده است. نیروگاههای كوچك خورشیدی با ظرفیتهای پنج، 10 و 20 كیلووات بر پشت بام سازمانهای دولتی، غیردولتی و خانه ها نصب شده اند.
وی افزود: سیاست وزارت نیرو در توسعه انرژیها نو نصب پنج هزار تا 6 هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در كشور با كمك بخش خصوصی است. اكنون ظرفیت نیروگاهی نصب شده خراسان رضوی در صنعت برق حدود 10 درصد از كل ظرفیت نیروگاهی كشور است.
محمودی ادامه داد: ظرفیت خراسان رضوی در انرژیهای نو برای بهره برداری نیاز به مشوقهای سرمایه گذاری، ارائه تسهیلات با كارمزد اندك و تامین زیرساختهای لازم دارد. سرمایه گذاری در انرژیهای نو گرانتر از سرمایه گذاری در انرژیهای حرارتی است لذا اگر سرمایه گذاری در خصوص این انرژیها در جهان توسعه پیدا می كند به دلیل حمایت دولت از چنین طرحهایی است.
وی گفت: بطور معمول دولتها با هدف حمایت از محیط زیست، كاهش آلاینده ها و كاهش مصرف سوخت فسیلی وارد بخش استفاده از انرژیهای نو می شوند و از طرحهای مرتبط با آن حمایت می كنند.
وی افزود: اخیرا وزارت نیرو سیاستهای تشویقی برای سرمایه گذاری در حوزه انرژیها نو را دنبال می كند و تعیین نرخهای جدید خرید تضمینی برق نیز در جهت حمایت از این نوع سرمایه گذاری است.
معاون برنامه ریزی و تحقیقات شركت برق منطقه ای خراسان ادامه داد: در مجموع باوجود ظرفیت مطلوب انرژیهای نو در این استان و سایر نقاط كشور هنوز موفق به بهره برداری مطلوب از آنها نشده ایم لذا باید مسئولان استانی در تسهیل صدور مجوزها، پرداخت تسهیلات ارزان و كمك به سرمایه گذاران وارد عمل شوند.
* نقش مهم انرژیهای تجدیدپذیر در كاهش آلودگی
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: نیروگاههایی كه از انرژی تجدیدپذیر مثل باد و خورشید استفاده می كنند، به دلیل اینكه خود انرژی مصرف نمی كنند از پاكترین صنایع به شمار می روند كه به حفاظت محیط زیست كمك می كنند.
حمید صالحی افزود: یكی از مهمترین مزیتهای نیروگاه های بادی و خورشیدی كاهش ایجاد گازهای گلخانه ای است بطوری كه بزرگترین نیروگاه 100 كیلوواتی خورشیدی بخش خصوصی در شهرك صنعتی توس مشهد سالانه باعث كاهش خروج 140 تن دی اكسید كربن در جو می شود.
وی راه اندازی نیروگاههای خورشیدی و بادی را دارای نقشی مهم در كاهش آلودگی ذكر و بیان كرد: امروزه این نیروگاهها در اغلب كشورهای پیشرفته دنیا گسترش یافته و لازم است با توجه به فراوانی این نوع انرژی در ایران و سهم قابل توجه صنایع در آلودگی محیط زیست ساخت و بهره برداری نیروگاههای مذكور در كشور به ویژه خراسان رضوی گسترش یابد.
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست یك نهاد حاكمیتی است كه می تواند سیاستگذار یا ناظر بر سیاستهای زیست محیطی دولت باشد اما قادر نیست اعتباری برای حمایت از توسعه نیروگاههای بادی و خورشیدی اختصاص دهد و حامی مالی باشد.
وی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست به شدت از راه اندازی نیروگاههای بادی و خورشیدی در سطح كشور در مراجع تصمیم ساز حمایت و كمك می كند كه تصمیم سازان بتوانند این پروژه ها را عمومی تر كنند و آنها را توسعه دهند.
صالحی افزود: شمار واحدهای آلاینده زیست محیطی در خراسان رضوی متغیر است و هر سه ماه یكبار واحدهای صنعتی پایش می شوند. ظرف در 6 ماه نخست امسال 420 مورد پایش در حوزه شناسایی و برخورد با واحدهای صوعتی آلاینده انجام و 200 واحد صنعتی و تولیدی مستعد ایجاد آلودگی شناخته شد كه بیش از 80 درصد این واحدها در مشهد و حومه آن فعالیت دارند.
وی ادامه داد: از مجموع این واحدها 90 واحد به عنوان آلاینده هوا شناسایی و برای آنان اخطاریه صادر شد كه تاكنون از این تعداد 60 واحد نسبت به رفع نقص و عامل آلاینده هوا در واحد خود اقدام كردند اما 30 واحد به فعالیت خارج از عرف و ضوابط خود ادامه دادند كه با پایان مهلت داده شده با معرفی به واحد حقوقی و دستگاه قضایی هم اكنون دارای پرونده و پیگیری قضایی در رابطه با تخلف زیست محیطی هستند.
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: 18 درصد پایشهای نظارتی انجام شده در خراسان رضوی در حوزه واحدها و صنایع مربوط به آلودگی هوا است. تلاشهای انجام شده و همراهی صاحبان صنایع استان باعث شده تعداد صنایع آلاینده طی سالهای گذشته كاهش یابد.
* سهم صنایع از انرژی پاك
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: توسعه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در صنایع در قالب راه اندازی نیروگاه خورشیدی یا نیروگاه بادی هزینه های مالی ناشی از پیك مصرف برق را در واحدهای تولیدی كاهش می دهد و در نهایت هزینه تولید را پایین می آورد.
راضیه علیرضایی افزود: زمانی كه واحد تولیدی به پیك مصرف برق خود می رسد می تواند از برق تولیدی نیروگاهش استفاده كند و برق تولیدی خود را نیز به درون شبكه سراسری ارسال نماید لذا راه اندازی نیروگاه خورشیدی یا بادی برای بخش تولید همراه با مزیت و صرفه جویی در هزینه می باشد.
وی ادامه داد: تاكنون استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در قالب ایجاد نیروگاه خورشیدی 100 كیلوواتی در شهرك صنعتی كمال الملك شهرستان فیروزه و نیروگاه خورشیدی 100 كیلوواتی در شهرك صنعتی توس مشهد انجام شده است اما هنوز دیگر واحدهای صنعتی خراسن رضوی از این نیروگاه ها استفاده نكرده اند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: یكی از اولویتهای جدی این سازمان ایجاد زیرساختهای بخش تولید، رعایت مسائل زیست محیطی و كاهش آلودگی هواست كه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش تولید می تواند این هدف را محقق كند.
وی افزود: از سوی دیگر راه اندازی نیروگاه انرژیهای تجدیدپذیر در شهركهای صنعتی باعث كاهش میزان دی اكسید كربن در هوا می شود كه این مهم در كاهش معضلات زیست محیطی بخش تولید موثر است.
علیرضایی ادامه داد: فناوری نیروگاه خورشیدی مربوط به آلمان و پنلهای آن ساخت چین است اما در كشور توانایی تولید این پنل وجود دارد ولی از آنجا كه هنوز تحریك تقاضا برای بهینه سازی مصرف انرژی در بخش تولید خراسان انجام نشده و میزان اعتبار و برنامه توسعه آن مشخص نیست، تولید پنل هنوز برای صنعتگران خراسانی توجیه اقتصادی ندارد.
وی گفت: در صورتی كه تقاضا برای ساخت پنلهای خورشیدی بالا باشد تولید آن برای صنعتگران توجیه اقتصادی خواهد داشت. امسال تولید تجهیزات مربوط به بهینه سازی مصرف انرژی در دستور كار قرار گرفته و باید سهم اعتباری این بخش از بودجه استان مشخص شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: با برنامه ریزی مناسب و منسجم می توان در بخش بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع یك فرصت استانی ایجاد كرد و میزان تولید و میزان هزینه سالانه آن را طبق برنامه مشخص و اجرا نمود.
گزارشگر: میترا عبداللهی **انتشار: حسین كریم زاده
مشهد- ایرنا- باد و آفتاب مناسب از مزیتهای خراسان رضوی در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر است اما سهم صنایع این استان از انرژی پاك بسیار ناچیز بوده و هنوز آنطور كه لازم است از آن بهره نگرفته اند.