ایران و عراق به سوی مناسبات پایدار اقتصادی

به گزارش خبرنگار ایرنا، با ورود معاون اول رییس جمهور ایران به بغداد در روز چهارشنبه، به جرات می توان ادعا كرد كه سطح ممتاز مناسبات بین دو كشور جمهوری اسلامی ایران و عراق، می تواند الگویی برای روابط بین دیگر كشورهای منطقه باشد.
این روابط مبتنی بر احترام متقابل، عدم دخالت در امور همدیگر و گسترش روابط متنوع اقتصادی، تجاری در سطوح مختلف دولتی و مردمی (بخش دولتی و خصوصی) است.
با پیروزی بر گروه تروریستی داعش كه نقش جمهوری اسلامی ایران به اعتراف همه مقامات سیاسی وامنیتی عراق، در این جنگ تعیین كننده بود، بخش قابل توجهی از بودجه های عراق اكنون از فاز امنیتی به سمت مسائل اقتصادی و سیاسی سرازیر شده و همین امر اهمیت گسترش پایدار مناسبات دوجانبه را مضاعف كرده است.
در همین راستا كارشناسان اقتصادی، یكی از ویژگی های مهم سفر 'اسحاق جهانگیری' معاون اول رییس جمهوری كشورمان را به عراق، با مختصات ویژه اقتصادی و سیاسی برآورد كرده اند.
همراهی 'محمد جواد ظریف' وزیر خارجه، 'محمد شریعتمداری' وزیر صنعت، معدن، تجارت و 'محمود حجتی' وزیر جهاد كشاورزی به علاوه رییس كل بانك مركزی، رییس كل گمرك و رییس سازمان ملی استاندارد و برنامه فشرده دیدارهای معاون اول رییس جمهور ایران، اهمیت این سفر را برای دو كشور نشان می دهد.

**تبادلات تجاری غیر نفتی
با نگاهی به آمار و ارقام منتشر شده از سوی سفارت جمهوری اسلامی و رایزنی بازرگانی ایران در عراق و سایت های مختلف وزارتخانه های عراق از جمله وزارت نفت عراق می توان دور نمایی از آینده پرامید روابط بین دو كشور را ترسیم كرد.
در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران مهمترین طرف تجاری عراق به شمار می رود و دو كشور تركیه و چین در رده های بعدی قرار دارند.
این درحالیست كه عراق در كنار امارات متحده عربی و چین مهمترین مقاصد صادراتی جمهوری اسلامی ایران است.
میزان تبادلات تجاری غیر نفتی بین دو كشور به طور میانگین در طول پنج سال گذشته با وجود همه چالش های امنیتی و بحران اقتصادی ناشی از ریزش كم سابقه قیمت های جهانی نفت، اما روند آن افزایشی بوده است.
لازم به ذكر است كه به دلیل این كه بخش قابل توجهی از تبادلات تجاری بین عراق با تركیه و چین ناشی از فروش نفت است، سرجمع رقم تبادلات تجاری عراق با این دو كشور در مقایسه با ایران ها بالاتر است در حالی كه تبادلات تجاری با ایران تقریبا یكطرفه است.
سرجمع صادرات عراق به ایران به سختی از مرز 100 میلیون دلار تجاوز می كند در حالی كه حجم صادرات ایران به عراق معادل 6 میلیارد دلار است.

**فروش برق
جمهوری اسلامی ایران در طول سه سال گذشته به ارزش 2 میلیارد دلار برق به عراق صادر كرده كه تاكنون بالغ بر یك میلیارد و 450 میلیون دلار این مبلغ دریافت شده و قرار است طرف عراقی مابقی مبلغ را در آینده نزدیك پرداخت كند.
ایران در حال حاضر یك هزار و 350 مگاوات برق به عراق صادر می كند.

** فروش گاز
هم اكنون خط لوله گاز كرمانشاه - نفت شهر به بغداد به ظرفیت 7 تا 14 میلیون مترمكعب در روز فعال شده و میزان عملی صادرات گاز از این خط تا 12 میلیون مترمكعب در روز هم رسیده است.
با فعال شدن این خط لوله گاز، جمهوری اسلامی ایران به طور میانگین ماهانه به ارزش 600 میلیون دلار گاز برای تامین سه نیروگاه تولید برق عراق صادر می كند.
دو كشور ایران و عراق همچنین در صدد راه اندازی خط دوم لوله گاز بین خرمشهر – بصره نیز هستند.
تاكنون 90 درصد این پروژه به اتمام رسیده و با شروع به كار این خط لوله، میزان صادرات گاز به عراق به 25 میلیون مترمكعب در روز خواهد رسید.
در حال حاضر از محل صدور گاز ایران به عراق، نیروگاه های این كشور عراق یك هزار و 750 مگاوات برق تولید می كنند كه در بهبود وضعیت بغرنج برق عراق نقش موثری داشته است.

**صادرات 21 قلم كالای ایران به عراق
در حال حاضر 21 قلم كالا از انواع مواد پروتئینی، دام زنده، لبنیات و مواد غذایی، مصالح ساختمانی، خودرو و پلاستیك از ایران به عراق صادر می شود.
در بین این 21 قلم كالا صادرات مواد پلاستیكی به ارزش 878 میلیون دلار، محصولات نباتی به ارزش 773 میلیون دلار و مواد غذایی و نوشابه به میزان 773 میلیون دلار در بالاترین رقم قرار دارد.

**سرمایه گذاری
یكی از مهمترین طرح های سرمایه گذاری بخش خصوصی در عراق، احداث خط تولید ساخت خودرو ایرانی است كه این كارخانه در سال 2014 احداث شده و هم اكنون روزانه بین 100 تا 120 دستگاه خودرو تولید می كند.
ارزش مالی هر خودرو ایرانی در عراق به طور میانگین در حدود 10 هزار دلار است.
خودروهای پراید، سمند، پژو و تیبا چهار خودرویی هستند كه در عراق تولید می شوند.

**گردشگری دینی
تعداد كل زائران ایرانی كه هرساله به عراق برای زیارت عتبات مقدسه سفر می كنند در حدود 4 میلیون نفر است كه فقط در اربعین سال گذشته دو میلیون و 350 هزار نفر در مراسم میلیون اربعین حسینی شركت كردند.
در مقابل سالانه یك میلیون و 700 هزار نفر عراقی نیز در قالب زائر یا گردشگر و یا درمان به جمهوری اسلامی ایران سفر می كنند.
میانگین قیمت هر نسخه روادید 45 دلار است.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر به طور جد به دنبال لغو كامل روادید بین دو كشور است.

**خدمات فنی مهندسی
حجم كل قراردادهای امضا شده در حوزه خدمات فنی مهندسی بین 6.5تا 7 میلیارد دلار است كه اغلب در حوزه های ساخت پل، جاده سازی، ورزشگاه، خانه های سازمانی و دیگر حوزه ها است.
حدود 35 شركت ایرانی متخصص در خدمات فنی و مهندسی در حال حاضر درعراق فعال هستند.

**سواپ نفتی
براساس یكی از قراردادهای مهم اقتصادی بین دو كشور روزانه 30 تا 60 هزار بشكه نفت در روز از چاه های نفت كركوك به پالایشگاه های غربی كشورمان بوسیله تانكرهای سوخت انتقال داده شده و معادل همان را ایران از طریق پالایشگاه های جنوب به مشتریان عراقی در خلیج فارس تحویل می دهد.
قرارداد سواپ نفتی بین ایران و عراق قرار بود كه از اوائل ماه مارس 2018 به اجرا درآید.

**سرجمع روابط اقتصادی دو كشور
با احتساب تبادلات غیرنفتی و فروش برق و صادرات گاز و گردشگری دینی و خدمات فنی و مهندسی حجم كل همكاری های اقتصادی بین ایران و عراق 14 میلیارد دلار است.
دو كشور درصدد هستند كه حجم تبادلات تجاری غیر نفتی را در مدت زمان كوتاهی از 6 میلیارد دلار به 10 میلیارد و حجم كل تبادلات اقتصادی را به 20 میلیارد دلار در سال برسانند.

**مرزهای گسترده
بیش از یك هزار و 400 كیلومتر مرز مشترك به علاوه وجود 10 گذرگاه مرزی، باعث نشاط گسترده اقتصادی در مرزهای دو كشور شده كه بخش قابل توجهی از این فعالان در این مرزها، مرزنشینان دو كشور هستند.
مرزهای طولانی و مشتركات دینی و مذهبی و خویشاوندی ها بین دو ملت ایران و عراق و پایان یافتن خطر تروریسم و امنیتی، انتظارات را از دو كشور برای گسترش بیش از پیش مناسبات دو كشور بیشتر كرده است.

**سیستم بانكی شاه كلید گسترش مناسبات
سیستم بانكی مهمترین مشكل در توسعه همكاری های اقتصادی بین دو كشور است.
یكی از مسائل مهمی كه قرار است در سفر فعلی اسحاق جهانگیری به بغداد، با مقامات عراقی مورد بحث و بررسی قرار گیرد، حل مشكل همكاری های بانكی بین دوكشور است.
حل معضل تعرفه های گمرگی با عراق و تسهیل همكاری های حمل و نقلی و ارتباط ریلی بین دو كشور از دیگر مسائلی است كه در این سفر بحث و بررسی می شود بویژه آنكه رئیس بانك مركزی نیز هیات بزرگ ایرانی را همراهی می كند.
مقامات دو كشور ایران و عراق امیدوارند كه سفر اسحاق جهانگیری، نقشه راهی برای توسعه همكاری های گسترده بین دو كشور باشد و این چیزی است كه جهانگیری در بدو ورود به عراق به آن اشاره كرد.
خاورم *353*380*