ايران و توان تبديل شدن به هسته بازار انرژي هاي نو

استفاده از انرژي هاي تجديدپذير و يا به اصطلاح پاك چند سالي است كه در دنيا مطرح است، رويكردي كه هدف از آن، حفظ ذخاير فسيلي و مهمتر حفظ محيط زيست و سلامت انسان است و در اين راستا كشورهاي زيادي درصدد توليد انرژي از ذخاير غير فسيلي بر آمده اند.
كشورهاي پيشرو در زمينه انرژي بادي آلمان و دانمارك در اروپا، ايالات متحده در امريكاي شمالي و چين در آسيا هستند كه بعد از آنها هم مي توان از شركت هاي ژاپني و كره اي فعال نام برد.
در زمينه انرژي خورشيدي نيز آلمان در اروپا و چين در آسيا جزو كشورهاي پيشرو هستند، در بخش هاي ديگر انرژي تجديدپذير مانند نيروگاه هاي زمين گرمايي ايسلند و نيوزيلند، انرژي برقابي كشورهاي برزيل و روسيه ، نيروگاه هاي آبي كوچك آلمان و در زمينه هاي ديگر مانند جزر و مد و امواج، كشورهاي انگليس و كانادا جزو پيشروها محسوب مي شوند.
در اين ميان اما ايران با وجود برخورداري از تنوع آب و هوايي، جايگاه قابل توجهي ندارد؛ تنوع آب و هوايي اين امكان را فراهم مي كند كه بتوان از تمام بخش هامانند تابش خورشيد و وزش باد بهره برد، هر چند در عمل نيازمند برنامه ريزي و عزمي راسخ در اجرا است.
ايران در زمينه استفاده از انرژي هاي تجديدپذير قدمتي تاريخي دارد، طراحي و ساخت آسياب هاي بادي از 200 سال پيش از ميلاد مسيح در ايران رايج بوده و اكنون نيز بستر مناسبي براي گسترش بهره‌برداري از توربين هاي بادي فراهم است.
اما با وجود پتانسيل‌ هاي بسيار بالا در توليد انرژي ‌هاي تجديدپذير، مانند بهره مندي از ميانگين 300 روز آفتابي، وزش باد با سرعت مناسب در مناطقي مانند منجيل در استان گيلان و شهرهاي استان سيستان و بلوچستان، امكان استفاده از انرژي زمين گرمايي در استان اردبيل و شهر مشكين شهر، درصد كمي از انرژي كشورمان از منابع تجديدپذير تامين مي شود.
در اين ميان، استفاده از انرژي بادي به حدي مهم و قابل تامل است كه يك روز جهاني به آن اختصاص يافته است. روز جهاني انرژي باد در 15 ژوئن ( 25 خرداد) مناسبتي است كه به طور منطقه‌ اي از سال 2007 در اروپا و به طور رسمي از سوي انجمن انرژي بادي اروپا و شوراي جهاني انرژي باد گرامي داشته مي شود.
هدف از گراميداشت اين روز معرفي و شناساندن انرژي باد و ظرفيت هاي آن به عنوان منبع پاك و تجديدپذير در محيط زيست و استفاده از آن به جاي انرژي هاي تجديدناپذير است كه با توجه به وضعيت ذخاير فسيلي، انرژي باد مي تواند جايگزين مناسبي براي سوخت هاي فسيلي و سدسازي در توليد برق باشد.
گرچه ايران كشوري مستعد براي استفاده از انواع انرژي هاي تجديدپذير و پاك است اما هنوز به جايگاه واقعي خود نرسيده است؛ محمد ساتكين، مدير كل دفتر پتانسيل سنجي و ارزيابي منابع انرژي سازمان انرژي هاي تجديدپذير و بهره وري انرژي برق ( ساتبا) معتقد است علت اين امر گران بودن تاسيسات انرژي بادي و پيچ هاي بانكي براي دادن تسهيلات است.
وي روز جمعه در اين باره به خبرنگار علمي ايرنا گفت: ايران كشور پر پتانسيلي از لحاظ انرژي هاي نو مانند انرژي هاي خورشيدي و بادي است، تخمين زده مي شود با شرايط فعلي بين 15 تا 20 هزار مگاوات ظرفيت قابل نصب نيروگاه هاي بادي كه صرفه اقتصادي دارند را در كشور داشته باشيم.
وي افزود: اين ظرفيت در رابطه با انرژي خورشيدي به مراتب بالاتر است چون محدوديت هايي كه نيروگاه هاي بادي دارند نيروگاه هاي خورشيدي نداشته و در بيشتر نقاط كشور قابليت نصب نيروگاه خورشيدي وجود دارد.
رييس انجمن علمي انرژي ايران درباره اين كه چقدر از اين ظرفيت ها استفاده كرده ايم گفت: بيشتر برنامه ريزي دولت براي تشويق و ترغيب سرمايه گذاران به سرمايه گذاري در اين زمينه و از طرفي هم سياست گذاري براي توسعه بوده است، يعني سياست فعلي دولت احداث مستقيم نيروگاه هاي خورشيدي و بادي توسط خود دولت نيست، ليكن مواردي را به صورت پايلوت مانند نيروگاه هاي بادي منجيل و ديزباد نيشابور و نيروگاه هاي خورشيدي در سمنان و يزد اجرا كرده است.
وي در پاسخ به اين كه چرا از اين ظرفيت بيشتر از اين نتوانستيم استفاده كنيم ؟ توضيح داد: البته روندي كه در دو سال اخير در پيش گرفته شده، به تعريف تعرفه هاي جذابي براي خريد برق تضميني تجديدپذيرها منجر شده است، اين امر باعث تسريع در توسعه احداث نيروگاه هاي تجديدپذير به خصوص نيروگاه هاي خورشيدي فتولتائيك توسط سرمايه گذاران بخش خصوصي شده و تاكنون ظرفيت قابل توجهي از نيروگاه هاي خورشيدي فتوولتائيك در كشور نصب شده است.
سيستم‌هاي فتوولتائيك براي مصارف عمومي و كشاورزي به صورت نيروگاه هاي مستقل از شبكه سراسري يا سيستم هاي متصل به شبكه سراسري با ساختار نصب ثابت و يا متحرك در واحدهاي كوچك با توان پايين براي تامين انرژي الكتريكي مورد نياز ماشين حساب‌هاي كوچك تا سيستم ‌هاي بزرگ نيروگاهي، به كار مي رود.
ساتكين همچنين اظهار داشت: در رابطه با نيروگاه هاي بادي به دليل محدوديت هايي كه وجود دارد فرايند احداث نيروگاه طولاني تر است زيرا راه اندازي يك نيروگاه بادي به برداشت اطلاعات آمار لحظه اي باد توسط ايستگاه هاي بادسنجي نياز دارد كه اين داده برداري ها بايد حداقل يكسال باشد هر چند استانداردها آن را دو سال توصيه مي كنند، همچنين بايد در زمين ها و نقاط خاصي كار شود بنابراين به دليل زمان بر بودن و پيچيده بودن كار در زمينه نيروگاه هاي بادي روند توسعه كندتري داشته اند.
وي گفت: يكي از بزرگترين مشكلاتي كه اكنون در مسير توسعه نيروگاه هاي بادي قرار دارد، بحث فاينانس و مسايل بانكي است كه كار را مشكل كرده است، يعني اگر كساني بخواهند در زمينه انرژي بادي يا حتي خورشيدي فعاليت كنند بايد بتوانند از بانك ها وام بگيرند كه گرفتن وام در ايران براي كار در حوزه انرژي بسيار سخت است و از آنجا كه كارمزد بانك ها در اين زمينه بسيار بالا و غير معمول است سرمايه گذاران امكان سرمايه گذاري در اين زمينه را كمتر پيدا مي كنند.
مدير كل دفتر پتانسيل سنجي و ارزيابي منابع انرژي ساتبا افزود: سرمايه گذاران خارجي هم كه مي توانند از بانك هاي خارجي وام بگيرند يا فاينانس دريافت كنند به علت محدوديت هاي بين المللي ايجاد شده اخير تا حدودي نگران اين موضوع هستند كه شايد از نظر بين المللي با مشكلاتي مواجه شوند كه اين مسايل نيز تا حدودي كار را كند كرده است.
وي تاكيد كرد: اما در كل راهبرد و سياستي كه دولت در پيش گرفته است قطعا به زودي منجر به احداث نيروگاه هاي بادي و خورشيدي در سطح وسيع در كشور مي شود البته اگر مسائل جديدي پيش نيايد.
ساتكين گفت: در حال حاضر در بخش انرژي بادي بيش از 150 مگاوات نيروگاه به بهره برداري رسيده است كه به زودي با افزايش يك ظرفيت بيش از 64مگاواتي در سياهپوش (منطقه اي نزديك سد منجيل) اين ظرفيت به بيش از 200 مگاوات خواهد رسيد. البته بايد گفت كه ميزان توليد برق از اين ميزان ظرفيت به شرايط طبيعي و وزش باد در منطقه بستگي دارد.
وي افزود: در برنامه پنجساله ششم توسعه بهره برداري از پنج هزار مگاوات از نيروگاه هاي تجديدپذير پيش بيني شده است كه در ابتدا انرژي بادي در اولويت قرار داشت اما با توجه به كاهش قيمت تجهيزات سيستم هاي خورشيدي، به نظر مي رسد اين سهم بايد به انرژي هاي خورشيدي داده شود.
رييس انجمن انرژي ايران اظهار داشت: در هر صورت هنوز فاصله جدي و قابل توجهي با پنج هزار مگاوات پيش بيني شده در برنامه ششم توسعه داريم.
وي خاطرنشان كرد: اگر كشور بتواند در زمينه دادن وام به سرمايه گذاران بخش خصوصي براي احداث نيروگاه هاي تجديدپذير راهكاري پيدا كند، بانك ها را به دادن تسهيلات ترغيب و مسائل مربوط به قوانين را تسهيل كند كمك بزرگي به اين بخش مي شود؛ در واقع يكي از پاشنه هاي آشيل ما در اين زمينه بحث بانك و فاينانس است.
مدير كل دفتر پتانسيل سنجي و ارزيابي منابع انرژي ساتبا افزود: دوم اينكه اگر امكانات و منابع مالي كه براي اين كار پيش بيني شده به موقع در اختيار ساتبا قرار گيرد كمك بزرگي به توسعه انرژي هاي تجديد پذير خواهد شد، همچنين اگر بتوانيم تعاملات بين المللي را افزايش دهيم مي توانيم حداقل در خاورميانه هسته اصلي بازار انرژي هاي تجديدپذير باشيم .
وي تاكيد كرد: براي استفاده بهينه از اين پتانسيل سياست دولت بايد شبكه اي باشد يعني اجزاي مختلف درگير با موضوع بايد با هم ارتباط سازنده و هماهنگ داشته باشند، مثلا اگر سازمان منابع طبيعي بايد زمين در اختيار قرار دهد يا محيط زيست مجوز لازم را صادر كند بايد با هم و با وزارت نيرو هماهنگ باشند و تمام ارگان هاي مرتبط بايد با هم ارتباط شبكه اي داشته باشند و بتوانند براي تسهيل در كار با هماهنگي پيش روند.
علمي 9014**2017