تاثیر عمیق و گسترده دستاوردهای علوم مختلف در زندگی امروز از یك سو و وجود چالش های مختلف مانند بحران آب یا تغییر اقلیم و پیامدهای آن بر زندگی انسان ها از دیگر سو آگاهی از موضوعات علمی و تغییر رویكردهای مردم به نگرشی علمی را به ضرورتی تبدیل كرده است.
علم در عام ترین معنای خود نوعی معرف عمومی است و ترویج علم به عنوان مقوله ای فرارشته ای با هدف افزایش آگاهی عموم جامعه به علم مطرح و آسانترین راهی است كه امكان دسترسی و درك عامه مردم به نتایج علمی را میسر می سازد.
معمولا دو هدف از ترویج علم بیان می شود؛ برانگیختن توجه انسان به علم و عرضه مهم ترین نتایج علمی به زبان ساده و در صورت استمرار رواج تفكر علمی و خردگرایی را در جامعه رواج می دهد، راه را برای پیشبرد علوم و نهادینه شدن آن و ترقی جامعه باز می كند.
ترویج علم از راه های مختلف در جامعه ممكن است؛ ارتباط بیشتر دانشمندان و محققان با مردم، بیان ساده موضوعات علمی در رسانه های مختلف و فراهم آوردن امكان ارتباط مردم با موضوعات و ابزار علمی از نزدیك كه این امر در موزه های علم و فناوری، رصدخانه ها، آسمان نماها و نظایر آن ممكن است.
اما موزه ها چگونه می توانند در این زمینه ایفای نقش كنند؟ بر اساس تعریف شورای بین المللی موزه ها 'ایكوم' (International Council of Museums) موزه موسسه ای غیرانتفاعی، دائم در خدمت جامعه و توسعه آن است كه در آن به روی همه باز است و میراث ملموس و غیرملموس بشری را گرد آورده، به نمایش گذاشته، حفظ و مراقبت كرده است و ارائه می دهد؛ همچنین محیط موزه محلی برای آموزش، تفریح و فراگیری است.
موزه ملی علوم و فناوری ایران با هفت گالری مركز علم، انرژی نو یا انرژی هسته ای، گالری تك اثر، فناوری های بومی، ابزار جراحی، مركز علم، از مورس تا موبایل و نور و اپتیك از سال 1389 رسما كار خود را آغاز كرده است.
مدیر انجمن ترویج علم در مورد اهمیت نقش موزه ها در این زمینه به خبرنگار علمی ایرنا گفت: موزه ها در ترویج علم و آوردن علم به فضای جامعه نقش مهمی دارند به شرطی كه تعاملی باشند و مخاطبان بتوانند خود با اشیا و ابزار ارتباط برقرار كنند.
دكتر اكرم قدیمی ادامه داد: این موزه ها نباید مانند موزه های قبل باشند كه مخاطب فقط از اشیا بازدید كند و خارج شود؛ بلكه بازدیدكننده باید بتواند خود با ابزار و اشیا آزمایش و ارتباط برقرار كند و در این صورت موجب یادگیری درازمدت برای او می شود.
**موزه های علم و فناوری باید گسترش یابند
وی با تاكید بر امكانات موزه ها خاطرنشان كرد: در صورتی كه موزه های علم و فناوری تعاملی باشند مخاطب اثرهای علم را در زندگی بهتر متوجه می شود و موزه ها می توانند به انتقال فرهنگی و علمی را تسهیل كنند.
عضو هیات علمی مركز تحقیقات سیاست علمی كشور همچنین گسترش این موزه ها را در شهرهای مختلف عامل دیگری برای ترویج بیشتر علم خواند و افزود: موزه های علم و فناوری باید در سراسر كشور ساخته شوند و اگر انتظار داشته باشیم موزه به مكانی برای انتقال علم و فرهنگ علمی تبدیل شود، باید امكانات لازم را داشته و به اندازه كافی گسترده باشند.
وی برای رسیدن به این هدف بر حمایت نهادهای بالادستی از جهت سیاستگذاری و منابع مالی از موزه ها تاكید كرده و گفت: غیر از این، رسانه ها هم باید با اهتمام بیشتر مردم با موزه ها و كاركردهای آنها آشنا كنند. باعث تاسف است كه رسانه ها جزئی ترین مسائل مربوط به افراد مشهور را پوشش می دهند، ولی در مورد موضوعات علمی بی توجه هستند.
به گفته قدیمی همچنین استفاده از فناوری های چند رسانه ای در موزه‌های علم و فناوری می تواند نقش آنها در ترویج علم را بیشتر كند.
دكتر قدیمی تصریح كرد: ترویج علم در جامعه به عوامل مختلفی از جمله حمایت نهادهای دولتی، رسانه ها، وجود مكان هایی برای بیان موضوعات علمی به زبان ساده و نظایر آن نیاز دارد.
وی در پاسخ به سوالی در مورد مختصات موزه های علم و فناوری در دیگر كشورها نیز گفت: این موزه ها را معمولا مجموعه های خصوصی بزرگ راه می اندازند، مثلا در كشور مالزی یك مجموعه خصوصی نفتی قوی موزه ای در مورد علوم و فناوری مرتبط با انرژی راه انداخته است.
علمی**9157 **1569
تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۷ - ۰۸:۱۰
تهران - ایرنا - موزه های علم و فناوری یكی از منزلگاه های ترویج علم به شمار می آیند؛ اما به شرط اینكه بتوانند با مخاطب تعامل برقرار كنند و در این راه از فناوری های چند رسانه ای و دیگر راه های ارتباطی نیز كمك بگیرند.