محیط زیست در قاب محیط زیستی ترین دولت پس از انقلاب

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، ابتكار با چالش های زیست محیطی مختلفی روبرو بود كه آلودگی هوا، گرد و غبار، خشكی دریاچه ارومیه، خشكی هامون، نابودی بسیاری از تالاب های ایران، زمین خواری، آلودگی دریاها و جنگل خواری از جمله این چالش های به شمار می آید.
دولت حسن روحانی، به عنوان محیط زیستی ترین دولت پس از انقلاب، نخستین مصوبه خود را احیای دریاچه ارومیه بود.
تغییر استانداردهای سوخت خودروها به یورو 4 و حذف بنزین پتروشیمی از چرخه سوخت كشور، احیای هورالعظیم برای مقابله با گرد و خاك خوزستان، برنامه های جامع برای آلودگی هوای كلانشهرها، تهیه سیاست‌های كلان محیط زیستی، چند لایحه مهم زیست محیطی، توقف ساخت و طراحی چند سد و از دستاوردهای ابتكار در دولت زیست محیطی حسن روحانی بود.
ابتكار كه برای بار دوم اداره محیط زیست كشور را بر عهده گرفته بود با اعتقاد به اینكه تلاش در راستای حفاظت از محیط زیست تنها در صورتی به بار خواهد نشست كه آگاهی های عمومی در این راستا ارتقاء یابد و داوطلبان در این راستا هوشیارانه تلاش كنند، با احیای دفتر مستقل مشاركت مردمی با سازمان های مردم نهاد محیط زیستی ارتباط برقرار كرد.
اگر از اقدامات سازمان محیط زیست در زمان ابتكار برای ارتقای آموزش های رسمی اشاراتی داشته باشیم ، شمار این اقدامات زیاد است اما می توان به مواردی اشاره كرد و امیدوار بود تا در راستای حفاظت از طبیعت گام های موثرتری برداریم.
اصلاح محتوا و گنجاندن مفاهیم زیست محیطی در كتاب های درسی علوم و ادبیات فارسی مقاطع دبستان و دبیرستان و كتاب های كار و فناوری، تصویب دو واحد درس اختیاری تحت عنوان « شناخت محیط زیست» در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تمامی رشته های تحصیلی در سطح دانشگاه ها، از جمله موارد گنجانده شده به عنوان آموزش های رسمی به شمار می آید.
در زمان تصدی گری ابتكار در سازمان حفاظت محیط زیست بود كه مباحث مربوط به یوزپلنگ ایرانی و مناطق حفاظت شده آنها در كتاب های استان شناسی یزد، سمنان، اصفهان، كرمان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و خراسان رضوی درج شد. علاوه بر آن 20 ساعت آموزش محیط زیست برای كارشناسان دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش تدریس شد.
این اقدام به جز برگزاری كارگاه هایی مثل كارگاه های آموزش محیط زیست ویژه مربیان و كارشناسان پیش دبستانی شهر تهران به مدت 16 ساعت در چهار منطقه شهر تهران یا تدوین كتاب های راهنمای محیط زیستی ویژه مربیان پیش دبستانی وزارت آموزش و پرورش با همكاری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی بود.
در زمان ابتكار همچنین طرحی با عنوان « یك ساعت با محیط بان در مدرسه» از ابتدای سال تحصیلی 96-1395با حضور محیط بانان در هزار و 800 مدرسه حاشیه پارك های ملی و مناطق حفاظت شده و پناهگاه های حیات وحش اجرا شد همچنین كارگروه ملی ارتقای آگاهی های محیط زیستی در نظام آموزش رسمی كشور نیز در همان زمان تشكیل شد.
تهیه شاخص های آماری محیط زیست و استاندارد سازی تعاریف و مفاهیم واژه های آمار محیط زیست، استقرار، راه اندازی و مدیریت سیستم آموزش مجازی ( LMS) و راه اندازی سامانه پایگاه ارتباط مردمی 1540 از جمله اقداماتی بود كه سازمان حفاظت محیط زیست در راستای بازآرایی نظام آمار محیط زیستی در آن گام بر داشت.
در دولت یازدهم همچنین 64 مجوز صادرشـده توسـط سازمان حفاظت محیط زیست در سایت وزارت امور اقتصادی و دارایی با هدف ساماندهی مجوزها احصاء شد؛ ضمنا می توان به تهیه دستورالعمل دانشگاه سبز و ابلاغ آن به دانشگاه ها و انتخاب دانشگاه های سبز در هفته ملی پژوهش و فناوری نیز اشاره كرد.
در دولت اول حسن روحانی پروژه توانمند سازی ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران در 6 فاز اجرایی از جمله سیاست ایمنی زیستی و ارتقای اگاهی عمومی اجرا شد؛ ضمن اینكه نمی توان شناسایی شركت های دانش بنیان فعال در حوزه محیط زیست را نیز از نظر دور كرد.
ابتكار در دولت یازدهم و به عبارت دیگر در ریاست دوباره اش در سازمان حفاظت محیط زیست تلاش كرد برای شكل گیری تعاونی های محیط زیستی و ترویج كارآفرینی سبز زمینه سازی كند.
افتتاح 38 مدرسه طبیعت در سطح كشور توسط فعالان محیط زیست و حمایت از پویش مردمی سه شنبه های بدون خودرو و پویش های مردمی دوستدار محیط زیست نیز در زمان ابتكار و در دولت یازدهم انجام شد.

**دیپلماسی محیط زیست
دولت یازدهم كه با عنوان دولت محیط زیستی كار خود را آغاز كرد، در عرصه بین المللی و دیپلماسی محیط زیست دستاوردهای چشمگیری داشت كه نقش آفرینی ایران در شكل گیری و تصویب نشست آب و هوایی پاریس یكی از این دستاوردهای بین المللی است، همچنین برگزاری نخستین اجلاس بین المللی سازمان ملل با موضوع گرد و غبار در ایران از جمله نشانه های حضور موفق ایران در عرصه دیپلماسی محیط زیستی به شمار می آید.
در واقع شركت در اجلاس ها و مجامع متعدد محیط زیستی و دیدار با مقامات بین المللی در این حوزه، زمینه ایجاد توافقات بین المللی را به وجود آورد.
اساسا سازمان حفاظت محیط زیست به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران برابر مصوبات قانونی مجلس شورای اسلامی، تاكنون مرجع ملی 13 كنوانسیون، 10 پروتكل و چهار سازمان منطقه ای و بین المللی و محیط زیستی است، همچنین سازمان میزبان مراكز منطقه ای كنوانسیون های رامسر، بازل و استكهلم است و نیز میزبانی مقر دایمی' موسسه علوم و فناوری های زیستمحیطی اكو' متشكل از 10 كشور پیرامونی ایران را نیز بر عهده دارد.
تهیه و تنظیم یادداشت همكاری زیست محیطی میان جمهوری اسلامی ایران و دولت های ژاپن، عمان، تركیه، فرانسه، فنلاند، ایتالیا، تركمنستان، آلمان، كره جنوبی، اتریش، بلژیك، نروژ، جمهوری آذربایجان، لهستان، كویت، رومانی، گرجستان، چین و ارمنستان ، امضای اسناد فاز اول، دوم و سوم احیای دریاچه ارومیه بین سازمان حفاظت محیط زیست و UNDP و انعقاد تفاهم نامه همكاری با كشور عراق برای كنترل و تثبیت كانون های گرد و غبار به عنوان مهمترین كانون های منطقه ای، تنها گوشه ای از انعقاد تفاهم نامه های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست در دولت یازدهم است.
پیگیری های لازم برای كنوانسیون هایی همچون كنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی ( CMS ) ، كنوانسیون تنوع زیستی ارسال گزارش ملی پنجم برای دبیرخانه كنوانسیون تنوع زیستی ، كنوانسیون رامسر، كنوانسیون تهران / پیوستن رسمی به پروتكل های الحاقی به كنوانسیون خزر ( تهران)، پروتكل مونترال و كنوانسیون های استكهلم و بازل، از مواردی است كه جزو دیپلماسی سازمان محیط زیست در دولت یازدهم به شمار می آید.

**فعالیت های محیط زیست انسانی:
مشكلات متعددی كه رشد ناپایدار توسعه بدون در نظر گرفتن ظرفیت تحمل محیط زیست برای جوامع شهری و روستایی به وجود آورده است، سیاستگذاری و برنامه ریزی خاصی را در این حوزه می طلبد كه سازمان حفاظت محیط زیست اولویت های برنامه ریزی خود را به آن اختصاص داد و با اتخاذ تصمیم های مهم در حوزه آب، هوا و خاك سعی كرد از بار مشكلات این حوزه ها كاست و با مدیریت پسماند، فاضلاب و تاكید بر ارزیابی زیست محیطی طرح ها و پروژه های عمرانی، در دولت تدبیر و امید گام های موثری در این راستا بردارد.
براساس اعلام پورتال سازمان حفاظت محیط زیست، درخصوص برخی از عملكرد این سازمان در دولت یازدهم، می توان به احیای مجدد كارگروه ملی مقابله با آلودگی هوا براساس دستورالعمل اجرای مصوبات دولت یازدهم پس از هشت سال با هدف كاهش آلودگی هوا و تشكیل بیش از 30 جلسه اشاره كرد.
تعیین تكلیف 16 دستگاه مرتبط با موضوع آلودگی هوا در مصوبه اردیبهشت 93 هیات وزیران و ابلاغ استانداردهای كیفیت خاك شامل راهنمای تعیین حداكثر بار مجاز آلودگی منابع آلاینده قابل تخلیه به منابع خاك، شاخص های كمی و كیفی منابع خاك و نحوه ارزیابی خطر وضعیت زیست محیطی و كیفیت منابع خاك و دسـتورالعمل برآورد هزینه های ناشی از آلودگی منابع خاك از دیگر فعالیت های محیط زیست انسانی این سازمان در دولت یازدهم به شمار می آید.
استقرار استاندارد ایزو 17025 در آزمایشگاه فلزات سازمان حفاظت محیط زیست و پیگیری استقرار آن برای 66 آزمایشگاه سازمان و 257 آزمایشگاه معتمد محیط زیست، ارتقای استانداردهای خودروهای تولید داخل به EURO4 و خودروهای وارداتی به EURO5 نظارت و بازرسی دقیق بر اجرای آن از طریق انجام تست ها آلایندگی برای حصول اطمینان از رعایت استانداردها ، جلوگیری از شماره گذاری 15 نوع خودروهای تولید داخل به دلیل انحراف از استانداردهای مصوب و بررسی بیش از 160 مورد طرح مردمی مرتبط با پایش آلاینده های محیط زیست و پیگیری و اقدامات مرتبط را هم می توان از دیگر فعالیت های سازمان محیط زیست در زمینه انسانی نام برد.
شناسایی منابع آلاینده در حوضه آبریز 24 رودخانه مهم شامل زاینده رود، زرجوب، گوهر رود، تجن، كارون، كرخه، دز، زهره، كرج، رودخانـه های مهم مازندران (12 رودخانـه) از جمله ارس، زنجان رود و قزل اوزن ، یكی از فعالیت های سازمان در مدیریت محیط زیستی منابع آب كشور محسوب می شود.
تهیه نقشه پراكنش منابع آلاینده در حوزه آبریز و اولویت بندی برای كاهـش آلودگی ها و تدوین برنامه احیای رودخانه های آلوده ، شناسایی مخاطرات و آلاینده های منابع آب شرب شهرهای تهران، كرج، شیراز، كرمانشاه، گرگان و بندرعباس در راستای برنامه ایمنی آب شرب با همكاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی و اخذ مصوبه شورای عالی آب به منظور كاهش آلودگی آب رودخانه كارون با تصویب اعتبار78000 میلیارد ریال در دوره پنج ساله و ایجاد ردیف اعتباری درلایحه بودجه سال 1395 به میزان 1000 میلیارد ریال نیز در زمره فعالیت های سازمان حفاظت محیط زییست برای آب است.
تدوین نهایی آیین نامه اجرایی تخلیه فاضلاب و مواد آلاینده اعم از مایع و جامد به خاك، تهیه ضوابط و استاندارد عناصر و آلاینده های انواع لجن و چگونگی تخلیه، جمع آوری و انتقال آنها و مشاركت در تدوین دستورالعمل نحوه خروج واحدهای پتروشیمی و پالایشگاه از لیست صنایع آلاینده از فعالیت های سازمان برای مدیریت فاضلاب و پساب تصفیه خانه های كشور است.
این سازمان 12 آزمایشگاه خاك در استان ها از پاییز سال 1392 تاكنون، در راستای مدیریت منابع خاك راه اندازی كرده است ؛ ضمن اینكه تهیه و ارائه گزارش سوانح نفتی به وزارت نفت برای ارائه برنامه مقابله با سوانح بر اساس آیین نامه رفع آلودگی زیست محیطی فعالیت های نفتی، بررسی آلودگی ها و تخریب ناشی از جنگ در جلسات مشترك شـورای هماهنگی پاكسازی میادین مین وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ارائه نقشه مناطق در اولویت پاكسازی و ارائه به وزارت دفاع برای همكاری با طرف عراقی بـه منظور تبادل اطلاعات و تجهیزات و نیز تعیین اولویت های بررسی آلودگی ها و تخریب ناشی از جنگ در مناطق غربی را در كارنامه خود در مدیریت خاك دارد.
بررسی و نظارت بر اجرای برنامه عملیاتی مدیریت پسماندهای عادی در استان ها با تاكید بر استان های ساحلی و شمالی ، ایجاد كمیته ویژه سم و كود در سازمان و تهیه گزارش ملی وضعیت تولید، واردات، توزیع و مصارف سـموم و كود های شیمیایی و ارائه آن در جلسه شورای امنیت ملی و صدور مجوز واردات - صادرات مواد شیمیایی و پسماندهای خطرناك در چارچوب سامانه مبارزه با قاچاق كه توسط گمرك جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده است و تهیه دستورالعمل ها و رویه های فنی در این خصوص هم در زمره فعالیت های سازمان در راستای مدییت پسماند است.

** دومین رییس محیط زیست در دولت روحانی و دغدغه هایش
سازمان حفاظت محیط زیست را در دولت دوازدهم با عیسی كلانتری می شناسند كسی كه پیش تر به واسطه سابقه در وزارت كشاورزی، مشاور اول رییس جمهوری در امور آب ، كشاورزی و محیط زیست نیز به شمار می آمد. او وزیر كشاورزی در دولت‌های اول و دوم اكبر هاشمی رفسنجانی و سه سال اول دولت اول محمد خاتمی بود .
كلانتری از سال 1381 با تشكیل خانه كشاورز به عنوان یك تشكل صنفی-سیاسی بخش كشاورزی، دبیركل آن شده است و تاكنون در این سمت فعالیت می‌كند.
اما دغدغه كلانتری در مقام رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این روزها چیست؟ به نظر می رسد دغدغه او اولویت بندی مصرف آب است چرا كه در گفت و گو با ایرنا اظهار می دارد: با توجه به كاهش منابع آبی و شرایط خشكسالی كشور، اولویت بندی مصرف آب در بخش های مختلف برای دستیابی به بیشترین بازدهی الزامی است.
كلانتری وضعیت منابع آبی كشور را مناسب نمی داند و سازمان حفاظت محیط زیست برای كاهش مصرف آب در كشور اقدامات بسیاری انجام داده هر چند نتیجه بخش بودن آنها نیازمند همكاری و همیاری نهادهای مختلف و مردم است.
به گفته او در كشور ما بیش از ظرفیت از آب استفاده می شود، بر اساس استانداردهای جهانی، مصرف 20 درصد از آبهای تجدید پذیر هر كشور مجاز است حتی تا 40 درصد هم مانعی ندارد اما بالاتر از آن یعنی وارد شدن به محدوده خطر؛ در حالیكه در كشور ما از 110 درصد آبهای تجدیدپذیر خود استفاده می كنیم كه این روند منابع آبی را با بحران مواجه كرده است. مساله مهم صرفه جویی و درست مصرف كردن است، باید كاری كنیم كه از بهره برداری 800 میلیارد متر مكعبی از آبهای تجدیدپذیر به 40 میلیارد متر مكعب برسیم.
او می گوید: مساله مهم دیگری كه در این روند اولویت بندی در مصرف آب قابل اعتناست و به آن توجهی نمی شود این است كه به عنوان مثال در 5 سال گذشته 850 میلیون دلار در زابل سرمایه گذاری صورت گرفت تا 46 هزار هكتار زمین به لوله آبرسانی تجهیز شود، در واقع سرانه هر كشاورز حدود 200 میلیون تومان می شود، این سرمایه گذاری با وجود آب محدودی كه حتی می توان گفت وجود ندارد، صورت گرفت.
به عبارتی دیگر، امسال در این قسمت از كشور ورودی آب به بخش ایرانی كمتر از 7 میلیون متر مكعب بود به طوری كه در 20 سال گذشته 1.7 میلیارد متر مكعب ورودی آب بوده است. دریاچه هامون در این منطقه واقع شده است و آب آن از رودخانه هیرمند از كشور افغانستان سرچشمه می گیرد كه ورودی آن بسیار كاهش یافته است. بنابراین 850 میلیون دلار برای انتقال لوله و توزیع آبی كه وجود ندارد، هزینه كردیم در حالی كه امروز مردم زابل گرفتار گرد و خاك هستند، این یعنی اینكه اولویت‌بندی در مصرف آب صورت نگرفته است.
وی می گوید: با توجه به وضعیت منابع آبی باید اولویت ها را رعایت كنیم و چون آب كم است باید بدانیم كه اول كجا خرج كنیم، ابتدا گرد و خاك را تثبیت كنیم و اگر باقی ماند كشاورزی كنیم، اگر برای تثبیت گرد و خاك هزینه نكنیم و صبر كنیم تا توفان خاك دو متر خانه ها را بپوشاند بعد از آن به فكر كشاورزی باشیم، قطعا كار نادرستی است.

** 80 درصد دشت ها و تالاب ها خشك شده است
كلانتری به دغدغه دیگری اشاره می كند و آن اینكه به علت كم آبی 80 درصد دشت ها و چاه های آب زیرزمینی و رودخانه ها و بخش زیادی از تالاب ها خشك شده است كه برای گذر از این شرایط باید مصرف آب را در كشور تا 40 درصد كاهش دهیم.
وی عنوان داشته است: برنامه ما این است كه كشور را وادار كنیم در استحصال آب استانداردهای جهانی را رعایت كند، به عبارت دیگر وقتی به جای 40 درصد برداشت از منابع تجدیدپذیر 110 درصد برداشت می كنیم یعنی در حال ویران كردن كشور هستیم بنابراین استحصال باید كم شود.

** بازبینی بخش محیط زیستی برنامه ششم توسعه
وی به قانون برنامه ششم در زمینه كشاورزی و استحصال آب اشاره می كند و اینكه موضوعی كه در برنامه ششم توسعه دیده شده است ، حتی اگر بخواهد سالانه با سه تا چهار درصد بهبود بهره وری پیش رود، حداقل 30 میلیارد متر مكعب آب اضافه نیاز دارد و این آب اصلا در كشور وجود ندارد بنابراین نیازمند بازبینی است.

** چشم انداز محیط زیست كشور
كلانتری درباره چشم انداز محیط زیست كشور می گوید: محیط زیست كشور نسبی است؛ نمی‌توان مشكلات محیط زیست را به طور كامل حل كرد حتی ممكن است بدتر شود و یا كمی بهبود پیدا كند. خوشبختانه چارچوب دیدگاه كلان رئیس جمهوری نسبت به محیط زیست خوب است اگر بتوانیم این دیدگاه را هدایت و از آن استفاده كنیم بسیاری از مشكلات حل می شود.
وی می افزاید: دیدگاه عموم جامعه هم نسبت به محیط زیست خوب است اما وقتی اولویت های كوتاه مدت پیش می آید دیگر اولویت های بلند مدت فراموش می شود و این خوب نیست، مثلا اگر امروز 4 كیلو گندم كم بیاوریم می گوییم پس این مقدار آب را بیشتر می دهم تا گندم بیشتری تولید كنم اما به این فكر نیستیم كه آن میزان آب را برای مثلا برای مهار 5 هكتار گرد و خاك استفاده كنیم.
معاون رئیس جمهوری اظهار می دارد:اولویت ها با هم فرق دارند، چون تفكر ما نسبت به تفكر كلان كشور در راستای توسعه پایدار خیلی پررنگ نیست و حتی گزینشی است از این رو اولویت ها درست دسته بندی نمی شوند؛ مثلا بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی هنوز آمایش سرزمینی نداریم، اگر داشتیم خیلی از كارهایی كه امروز انجام شد ممكن بود صورت نگیرد، هم پول های كلانی خرج شد و هم مشكل ایجاد شد.

** استقرار صنایع آب بر در درون سرزمین ممنوع
كلانتری درباره ارزیابی بیش از 200 طرح در مدت 6 ماه در سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: در این ارزیابی 9 طرح رد و 80 طرح مشروط شدند كه باید اصلاح شوند.
وی با بیان اینكه در وهله اول طرح ها را به صورت استراتژیكی می بینم، می افزاید: مثلا استراتژی ما این است كه در درون سرزمین آب نداریم آب در وهله اول برای مصرف شرب و بعد محیط زیست است بعد از آن برای كشاورزی و صنعت اختصاص می یابد . ما می گوییم وقتی سه هزار كیلومتر ساحل داریم چرا باید صنایع آب بر در درون سرزمین بر پا شود؛ تمام دنیا بیش از 80 درصد صنایع آنها در حاشیه سواحل است اما در كشور ما اینطور نیست، كمتر از دو درصد جمعیت ما در دو هزار كیلومتر خط ساحلی از آبادان تا گواتر قرار دارد ، یعنی یك میلیون و 700 هزار نفر در كشور ساكن سواحل هستند كه اجازه توسعه صنایع هم در آنجا داده نمی شود.
وی تاكید می كند: از ابتدای امسال دیگر به صنایع آب بر مانند فولاد و پتروشیمی در درون سرزمین مجوز نمی دهیم و باید در كنار سواحل راه اندازی شوند، اینكه هر نماینده ای برای شهر خود در وسط كویر یك مجوز بگیرد كه براثر آن مثلا 500 هكتار كشاورزی تعطیل شود تا یك كارخانه 500 هزار تنی فولاد راه اندازی شود ، كار درستی نیست.
كلانتری می گوید: در سال 1343 یعنی 14 تا 15 سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اعلام كردند كه استقرار صنایع در 120 كیلومتری شهر تهران و 50 كیلومتری اصفهان ممنوع است، آن زمان این شهرها مشكلات محیط زیستی نداشتند بنابراین برای اینكه توسعه درون سرزمینی اتفاق نیفتد این حدود را تعیین كردند. ما به طور مرتب استثناء قائل شدیم و صنایع را به درون 120 كیلومتری كشاندیم اما رئیس جمهوری مانع ادامه این روند شد یعنی از سال گذشته هیچ توسعه صنعتی جدیدی در این مسافت انجام نمی شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تصریح می كند: این قانون برای توسعه درست و آمایشی بود نه مسایل زیست محیطی چون تهران و تبریز و یا اصفهان 50 سال پیش مشكل محیط زیستی نداشتند.گمان می كنید ترافیك امروز تهران به خاطر چیست، چون 50 درصد تجارت كشور در تهران مستقر شده اینها مسائلی است كه پشت سر خود تبعات زیست محیطی دارد.

** حفظ منابع ژنتیك
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می گوید:ایران با دارا بودن اقلیم های مختلف از منابع ژنتیك حیوانی و گیاهی بسیار غنی برخوردار است كه حفظ آنها و سیاست گذاری در این راستا دو وظیفه مهم سازمان حفاظت محیط زیست است، در واقع سازمان عهده دار تعیین استانداردهای زندگی مردم، رفع ‌آلودگی‌ ها و ناظر بر اجرای قوانین مربوط به حفظ منابع زیست محیطی است. در تمام كشورهای دنیا برای حفظ محیط زیست و منابعی كه در معرض تهدید نابودی هستند، اقدامات بسیاری صورت می‌گیرد كه سازمان ملل برای حفظ محیط زیست و جلوگیری از تشدید تغییر اقلیم، سالیانه حدود 200 میلیارد یورو به كشورها كمك می كند.

** سرمایه گذاری یك هزار میلیاردی برای مهار گرد و خاك
كلانتری به سرمایه گذاری برای مهار گرد و خاك اشاره می كند و می گوید: با وجود كم آبی و خشكسالی 80 درصد دشت ها و تالاب های كشور خشك و به كانون گرد و خاك تبدیل شده اند؛ آنهایی هم كه هستند شرایط خوبی ندارند كه در سالجاری برای مهار گرد و خاك حدود یك میلیارد تومان تخصیص داده شد.
پژوهش** 1776**1552