ضعف زراعت چوب؛ پاشنه آشیل طرح تنفس جنگل

به گزارش خبرنگار ایرنا، مجلس شورای اسلامی سال 89 با تصویب قانونی، توسعه زراعت چوب را به منظور افزایش بهره وری بخش كشاورزی و منابع طبیعی به عنوان یك تكلیف تعریف كرد و دی ماه سال 1392 نیز دولت مصوبه ای در خصوص بهینه سازی وضعیت مدیریت منابع طبیعی گذراند كه در ماده 48 آن بر ضرورت توسعه زراعت چوب تاكید شده است.
از سوی دیگر، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری كشور سهم زراعت چوب در تامین منابع سلولزی را 40 درصد اعلام كرد و طبق برنامه سطح اختصاص یافته به این كار تا پایان برنامه ششم توسعه باید از 15 هزار هكتار كنونی به 75 هزار هكتار برسد.
اگرچه طرح تنفس و ممنوعیت برداشت چوب از جنگل های هیركانی شمال كه از سال پیش كلید خورده است، در واقع شوك اطلاع رسانی دولت تدبیر و امید نسبت به فاجعه آمیز بودن برداشت های بی رویه از جنگل های شمال است، اما برای به نتیجه رسیدن این مصوبه ، نیاز به حل مشكلات زراعت چوب است.
كارشناسان نبود اراضی یكپارچه، بالا بودن دوره به بار نشستن سرمایه گذاری و انتظار هفت تا 10 ساله برگشت سرمایه، نبود تحقیقات بنیادی و برآورد میزان سود دهی، نبود مكانیزم لازم و تضمین كننده برای خرید چوب آلات از تولید كنندگان و عدم پوشش سازمان های بیمه گذار را از مهم ترین چالش ها و مشكلات كاشت و زراعت چوب در كشور بویژه مازندران می دانند.
مشكلات زراعت چوب استان مازندران در حالی است كه به گفته كارشناسان با توجه به چالش های به وجود آمده ناشی از برداشت های غیر اصولی جنگل و محدودیت منابع تولید چوب و تاكید بر جنبه های ذخیره گاهی و حفاظت از جنگل های شمال ،زراعت چوب مهم ترین روش های تولید منابع و مواد اولیه صنایع چوبی است.
استان مازندران 460 هزار هكتار زمین زراعی و باغی دارد و از آنجایی كه شالیكاری با 230 هزار هكتار برابر با نیمی از زمین های كشاورزی استان مهم ترین كشت و كار محسوب می شود، زراعت چوب به دلیل ایجاد سایه و جلوگیری از تابش نور مستقیم خورشید به سطح مزرعه در این اراضی قابل انجام نیست و كشاورزان شالیكار حتی از كاشتن صنوبر در اطراف مزرعه ا‌شان چندان استقبال نمی‌كنند.
كارشناسان مسیر های آبرفتی رودخانه ها، حاشیه دره های مرطوب، اماكن عمومی بویژه قبرستان ها، محوطه بقاع امامزادگان، حاشیه زمین های ورزشی، حاشیه آببندان ها و آبگیرها ،اطراف راههای روستایی و بین شهری را از فرصت های مهم زراعت چوب در بخشی از كشور بویژه استان های شمالی می دانند.
** نبود برنامه برای اقتصادی كردن زراعت چوب
عضو هیات علمی دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینكه همچنان برای جنگل های شمال در بخش های مختلف حفاظت، توسعه جنگل، احیاء و بهره برداری برنامه ریزی و طرح های جامعی تهیه نشده است، گفت: اگر طرح زراعت چوب به درستی برای تامین مواد اولیه واحدهای سلولزی اجرایی نشود، قاچاق چوب از داخل جنگل ها افزایش خواهد یافت.
محمد امینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: جنگل های شمال قطعه قطعه آن نیاز به برنامه خاص دارد و با طرح استراحت جنگل چالش ها چندین برابر می شود.
وی چالش های زراعت چوب در زمین های مازندران را جدی و پر رنگ دانست و بیان داشت: باید برای جای جای زمین های ملی و شخصی استان برنامه زراعت چوب تعریف كنیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به این كه در حال حاضر 100 هزار هكتار از زمین های در كشور زیر كشت زراعت چوب می رود كه تولید سالانه آن 2 میلیون متر مكعب است، گفت: با توجه به نیاز هفت میلیون متر مكعبی صنایع چوبی كشور ، زراعت چوب كمتر از 25درصد نیاز را بر طرف می كند.
وی تهیه نهال مناسب و ارزان از سوی وزارت جهاد كشاورزی ،استفاده از زمین های كنار جاده های روستایی و شهری ، آببندان ها و حاشیه رودخانه ها از راهكارهای توسعه زراعت چوب در مازندران برشمرد.
عضو هیات علمی دانشگاه كشاورزی ساری هشدار داد: اگر نتوانیم زراعت چوب را با هدف تامین مواد اولیه صنایع چوبی استان مازندران عملیاتی كنیم، یقین داشته باشید نه تنها قاچاق چوب از جنگل های شمال دوچندان می شود، بلكه با توجه به نیاز كارگاه ها و واحد های صنعت چوب ، قطع درختان در كوشه و كنار كشور دوچندان شده و قاچاق بیداد می كند.
بر اساس آمار كمیسیون قاچاق كالا و ارز مازندران كشف قاچاق چوب در استان در پنج ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 2 برابر افزایش یافت.
بنابر این آمار میزان چوب قاچاق كشف شده حدود 450 هزار تن اعلام شده است كه در این رابطه بیش از 100 قاچاقچی چوب دستگیر شدند.
در مازندران بیش از 2 هزار واحد كارگاهی و صنعتی بهره برداری چوب فعالیت دارند كه طبق آمار 15 تا 20 درصد از نیازشان از داخل و بقیه از خارج تامین می شود.
این استاد دانشگاه یكی از دلایل عدم استقبال شالیكاران به زراعت چوب را انتظار هفت تا 10 ساله بازگشت سرمایه و سود دهی احتمالی دانست و گفت: با توجه به بی ثباتی قیمت ها و نبود تضمین خرید بر اساس تورم ، كشاورزان انگیزه ای برای صنوبر كاری ندارند.
امینی افزود: از طرفی به دلیل نبود زمین های یكپارچه برای زراعت چوب و جزیره ای بودن آن ، شالیكاران به دلیل وجود سایه درختان ، اجازه درختكاری به همسایه های خود را نمی دهند.
وی با بیان اینكه دولت باید در كنار اجرای طرح تنفس جنگل به حفاظت ، احیا و بویژه زراعت چوب توجه جدی تری داشته باشد، گفت: امروز بش از 50 درصد عرصه های جنگلی شمال كشور فاقد طرح های جنگل داری است و به اذعان مسئولان منابع طبیعی بیشترین تصرف و تخریب ، آتش سوزی و عوامل تهدید كننده دیگر در جنگل ها در مناطقی مشاهده می شود كه فاقد طرح جنگلداری است.
** نبود انگیزه ، مهم ترین چالش زراعت چوب
مدیركل منابع طبیعی و آبخیز داری مازندران منطقه ساری هم از زراعت چوب به عنوان طرح جایگزین برای تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع سلولزی در این خطه شمال كشور یاد كرد و گفت: با اجرای طرج تنفس جنگل های شمال، باید مواد اولیه صنایع سلولزی استان های شمالی از محل زراعت چوب تامین شود.
سید محسن موسوی تاكامی افزود: بر اساس قانون چندین دستگاه دولتی از جمله صنایع و معادن، شهرك صنعتی،دفتر امور روستایی استانداری ها، شهرداری، جهاد كشاورزی و مردم متولی اصلی این طرح هستند كه تاكنون به نظر می رسد به طور جدی وارد این كارزار نشدند.
وی كمبود اعتبار، نبود متولی اصلی پیشرو و نبود توجیه اقتصادی برای اجرای طرح از سوی مردم را عامل اصلی كمرنگ شدن این طرح دانست.
موسوی تاكامی گفت: اجرای طرح زراعت چوب نیاز به تامین زمین دارد كه این اراضی در اختیار دستگاهها و مراكز دولتی و یا مردمی خارج از حیطه اختیار منابع طبیعی است و این دستگاهها باید پیشقدم شوند.
مدیركل منابع طبیعی مازندران گفت: اگر طرح زراعت چوب به درستی برای تامین مواد اولیه واحدهای سلولزی اجرایی نشود، قاچاق چوب از داخل جنگل ها افزایش خواهد یافت.
براساس آمار از 2 میلیون و300 هزار هكتار مساحت مازندران حدود 88 درصد منابع طبیعی تشكیل می دهد.
6990/1654