'بلاك چین' و 'رمز ارزها'، مغفول مانده در اقتصاد كشور

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری تحلیل گران و كارشناسان حوزه اقتصاد سر برآوردن و رشد روز افزون بلاك چین ها (blockchain) و «ارزهای رمزپایه» (Cryptocurrency) همانند «بیت كوین» (Bitcoin) در بستر فضای مجازی را از نشانه های وقوع تغییراتی بنیادی در اقتصاد جهان می دانند.
به طور كلی بلاك چین یك نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است و تفاوت آن با سیستم‌های دیگر این است كه اطلاعات ذخیره شده روی آن، میان همه اعضای شبكه به اشتراك گذاشته می‌شوند و با استفاده از رمزنگاری امكان حذف و دستكاری اطلاعات ثبت شده تقریبا غیرممكن است.بیت كوین اولین كاربرد از این فناوری بود و از بلاك چین برای ذخیره اطلاعات دارایی كاربران بهره برد. اگر بلاك چین یك سیستم عامل باشد، بیت كوین نرم افزاری روی این سیستم عامل است.
از آنجایی كه ماهیت،چگونگی عملكرد و آینده این رمز ارزها برای همگان به طور كامل مشخص و روشن نیست ممكن است پیامدها و نتایج پیش بینی نشده و ناخواسته ای برای جوامع مختلف در پی داشته باشد. به همین خاطر هنوز از سوی كلیت جامعه جهانی مورد قبول واقع نشده و در برابر پذیرش آنها مقاومت صورت می گیرد.
نظر به اهمیت موضوع پیامدهای احتمالی بخش پژوهش های خبری خبرگزاری ایرنا، میزگردی با حضور چهار نفر از كارشناسان این حوزه برگزار كرد.
دكتر بابك زنده دل نوبری فوق لیسانس IT و دكتری مدیریت صنعتی، فرهاد فروغی دانشجوی دكتری مطالعات جهان و پژوهشگر حوزه ارز های دیجیتال، علی نورزاد مترجم كتاب جنگ سایبری (چهره نوین جنگ) و محمدرضا فروزنده مدیركل توسعه بخش متن باز(open Source) سازمان فناوری اطلاعات از شركت كنندگان در این میزگرد تخصصی بودند.

** رشد گونه بلاك چین ها و رمزارزها
فروزنده در این میزگرد گفت: می خواهم یكی از بحث های روز را در اینجا مطرح كنم. این بحث مربوط به موضوع بلاك چین و رمز ارز ها است.
'اصل و اساس به وجود آمدن بلاك چین به بحران اقتصادی 2008 میلادی آمریكا باز می گردد. كه 'ساتوشی ناكوماتو' تصمیم گرفت پولی را خلق كند كه طرف ثالت (Third party) نداشته باشد و به صورت نظیر به نظیر(Peer-to-Peer) با یكدیگر مبادله كنند. هدف این بود كه بانك ها و واسطه ها را كنار بزنند و بتوانند هر وقت كه بخواهند و در هر ساعت از شبانه روز دو یا چند فرد با یكدیگر مبادله كنند.'
وی افزود: در حال حاضر تا همین امروز تعداد رمز ارز ها 2 هزار و 92 عدد است و تعداد مبادلاتی كه انجام می دهند 14 هزار و 855 مورد است، و حداقل مبادلات پولی آن در حال حاضر 212 میلیار دلار است. و كوین غالب این بازار با حدود53 درصد بیت كوین است.
'این فضا پتانسیل این را دارد كه فضای اقتصادی را به هم زده و ایجاد بحران كند. این بازار دارای نوسان شدید هم در میزان مبادلات و هم در قیمت كوین ها است. درواقع در عمل یك سیستمی بر بستر بلاك چین و رمز ارزها شكل گرفته و به صورت قارچ وار در كشورها در حال رشد است. '
وی در ادامه گفت: بلاك چین یك دفتر كل توزیع شده بر بستر open source (یا متن باز) است. بلاك چین یكی از دفاتر كل توزیع شده است. در واقع دفاتر كل توزیع شده دیگری نیز وجود دارند و در آینده ارائه می شوند كه از بلاك چین قوی تر است. بر اساس پیش بینی ها در سال 2025 میلادی، 30 درصد ارز های جهان تبدیل به رمز ارز می شود. و حدود 10 درصد تولید ناخالص جهان بر بستر بلاك چین قرار خواهد گرفت.
فروزنده اضافه كرد: این آمار نشان می دهد كه اهمیت موضوع از بعد اقتصادی و از بعد امنیتی بسیار زیاد است. كشور ما نیز به دنبال رمز ارز ملی است. این رمز ارز در مقایسه با نمونه های خارجی بسیار كوچك و ضعیف است. با این وجود امر خوب و مثبتی است. زیرا می تواند تعاملات بانكی را تسریع كند و هزینه های بانكی را كاهش دهد. سرعت تبادلات را افزایش بدهد. معماری كار بانك ها را بهبود ببخشد. آماری وجود دارد از بولتن داخلی پژوهشگاه فناوری اطلاعات كه نشان می دهد اگر اینترنت كشوری با 10 میلیون جمعیت فرضی و دارای اینترنت مناسب با پهنای باند زیاد و قابل توجه قطع شود 236 میلیون دلار خسارت به تولید ناخالص داخلی آن كشور وارد می شود.

** مزایا و معایب بلاك چین ها
فروزنده اضافه كرد: اما از مزایای رمز ارز ها یكی غیر متمركز بودن است. بعد بی نام بودن آنها است. ابن ناشناس بودن یكی از مواردی است كه در موضوعاتی مانند FATF و تأمین مالی تروریسم مورد توجه است. چون قوانین برای پول معمولی است. این در حالی است كه در آینده FATF باید رمز ارز ها را نیز شامل شود. افتتاح حساب در اینجا خیلی آسان است. بدون وابستگی به بانك خاصی می توانید یك اكانت باز كنید. پیش گیری از كاهبرداری یكی دیگر از این ویژگی های مثبت رمز ارزها است. چون دست كم تا زمان حال امكان هك كردن بلاك چین وجود ندارد.
'شفافیت در معاملات و سیال بودن در مورد نوسانات و امكان واكنش های سریع از دیگر مزایای رمز ارزها است. برخلاف سیستم معمولی كه وقتی فردی چك می كشد معلوم نیست به ازای مبلغ آن در حسابش پول وجود دارد یا نه، در سیستم بلاك چین می توان مشخص كرد كه آیا فرد فروشنده داری بیت كوین هست یا خیر. البته نیازی هم نیست كه شما بفهمید پشت صحنه چه كسی قرار دارد. یعنی فروشنده را نمی شناسید.'
وی اظهار داشت: از معایب آن می توان به این موارد اشاره كرد: یكی اینكه این روش پرداخت هنوز عمومی نیست. یعنی برای خرید كالا در زندگی روزمره نمی توانید از آن استفاده كنید. چون مشكلات فنی دارد و فعلاً زمان بر است؛ دیگر اینكه دارای مقررات و قوانین مشخص و مدونی در هیچ كشوری نیست. تنها در برخی از ایالت های آمریكا برای این رمز ارزها قوانینی تعیین كرده اند؛ یكی دیگر از نگرانی های دنیا از جمله در ایران این است كه استفاده از رمز ارزها اقتصاد و سیستم اقتصادی ما و تراكنش های ما را به هم می زند. ضمن اینكه اگر با هشیاری و آگاهی كامل همراه نباشد خود فرد هم می تواند متضرر بشود.
' همه این اتفاقات در بستر اینترنت انجام می شود. اما در آینده نیز خود اینترنت تحت تأثیر بلاك چین خواهد بود. یعنی نسل بعدی اینترنت در آینده بلاك چینی خواهد بود.و مطلب دیگر اینكه بازار بسیار بی ثبات و پر نوسانی دارد.در این بازار از آنجایی كه قانون وجود ندارد و قانونمند نیست تحت تأثیر حوادث و اخبار قرار می گیرد دارای نوسانات شدید است. '

** كاربردهای بلاك چین در اقتصاد كشور و ضرورت سرمایه گذاری در این زمینه
فروزنده اضافه كرد: نكته مهم این است كه سال گذشته یك شركت آمریكایی در این كشور برای تأمین امنیت فضای مجازی 800 میلیون دلار سرمایه گذاری كرده است.دولت فرانسه نیز500 میلیون دلار در بلاك چین سرمایه گذاری كرده است. اما در كشور ما قریباً در این مورد هیچ سرمایه گذاری مشخصی صورت نگرفته است.
' اما كاركردهای بلاك چین در اقتصاد كشور و برنامه توسعه می تواند بسیار بیشتر از صرفا بیت كوین باشد. بلاك چین مثل این است كه شما یك سیستم عامل دارید و چند تا اپلیكیشن هم روی آن نصب كرده اید. اما این سیستم عامل می تواند كاربردهای بسیار بیشتری داشته باشد. در واقع بیت كوین با توجه به تكنولوژی های جدید در حوزه بلاك چین ضعیف ترین نوع بلاك چین به شمار می رود. موضوع بسیار كوچك و محدود است. ما از همین هم به نفع اقتصاد كشور به درستی استفاده نمی كنیم. ما می توانیم برنامه ششم توسعه را مطالعه كنیم و همه كارهایی كه در این برنامه از طریق بلاك چین قابل انجام است مشخص سازیم. در واقع اصرار من بر این است كه روی كاربرد بلاك چین و رمز ارزها در برنامه توسعه كشور كار شود. '
فروزنده می گوید: اما موضوع مهمتر برای كشور ما این است كه در مورد كاربردهای بلاك چین در برنامه ششم توسعه مطالعه بكنیم. به ویژه در حوزه امنیت شبكه و امنیت اقتصادی. در این مورد تنها وزارت ارتباطات پیگیر موضوع است. این در حالی است كه بلاك چین می تواند در وزارت صمت خیلی كاربرد داشته باشد. مثلاً در مورد شبكه توزیع، خرید كالا و ... به ویژه در مورد خرید كالای ایرانی و حذف واسته ها و جلوگیری از فساد و ایجاد شفافیت بسیار كاربردی است. انواع فعالیت های اقتصادی از زنجیره های تولید و تأمین تا توزیع كالا می تواند در بستر بلاك چین انجام شود.

** بیت كوین مستقل و خودگردان است
وی در ادامه به ماهیت خودگردانی بیت كوین به عنوان اصلی ترین رمز ارز در دنیا اشاره كرد و افزود: در مورد استفاده كشورها و سرویس های اطلاعاتی مثلاً سازمان اطلاعات آمریكا از این رمز ارز ها سه تا نگاه وجود دارد.
'مدیر عامل كاسپرسكی به خاطر اینكه خودش روس تبار است در یك مصاحبه ای مدعی شد كه بیت كوین توسط دولت آمریكا خلق شده است. اما از نظر فنی می گویند یا این بیت كوین كلاً از بین می رود، یا به رشد خودش ادامه می دهد. حالت سوم این است كه می گویند بیت كوین از الگوریتمی استفاده می كند به نام شا256 (SH256) كه یك الگوریتم رمزنگاری است. در حقیقت می گویند شورای امنیت ملی آمریكا این رمز را به NIST سفارش داد كه این كد رمزنگاری شا256 را خلق كرد.'
فروزنده اضافه كرد: از تحلیل این كد به این نتیجه رسیدند كه این كد غیر قابل شكستن است. درواقع اگر قرار باشد كسی بتواند این رمز را بشكند می تواند امنیت اینترنت را به طور كل از بین ببرد. یعنی بانك ها مركزی دنیا را عملاً زده است. كسی كه قدرت شكاندن رمز شا 256 را داشته باشد و بتواند در خزانه داری كل كشورها و صندوق بین المللی دسترسی داشته باشد به نظر شما در یك بازار 212 میلیارد دلاری كار می كند. منظور این است كه چنین كسی وقت خودش را برای شكستن این رمز هدر نخواهد داد. البته این مانع نمی شود كه ما بگوییم دولت آمریكا پشت این بیت كوین نیست.
'اما بیت كوین سیستمی است كه تا همین الآن خودش خودش را اداره می كند و هیچ دولت، هیچ مرجع و هیچ تمركزی و كنترلی روی آن وجود ندارد. در واقع در آینده بلاك چین این امنیت را تضمین می كند. تا همین الآن كه ما داریم صحبت می كنیم نه تنها شا256 نشكسته بلاكه شا1 هم نشكسته است. ضمن اینكه ساتوشی ناكاماتو به عنوان خالق بیت كوین در كتاب خودش می گوید اگر روزی شا256 شكست باید برویم روی شا512. درواقع شا256 یعنی یك كد 256 كاراكتری كه شما بتوانید آن را پیدا بكنید و وارد والت من یا كس دیگری بشوید. '

** ظهور كامپیوترهای كوانتومی و چالش رمز ارزها
وی اظهار داشت: اما چیزی كه پیش بینی می كنند این است كه تا سال 2020 كامپیوترهای كوانتومی می آیند و این كامپیوترها می توانند بلاك چین را بشكنند یا بلاك چین بیت كوین را نابود كند. در این حالت هم تحلیلگران می گویند اگر چنین كامپیوتری هم تولید شود دلیلی ندارد كه این رمز را بشكند. می رود ماین(mine) می كند. چون تا سال 2020 قیمت ارزهای دیجیتال مانند بیت كوین خیلی بالاتر از امروز خواهد بود. در حال حاضر یكی از مهمترین مخاطرات بیت كوین این است كه 81 درصد قدرت پردازش بیت كوین در چین است.
'یكی از نگرانی ها و مخاطرات بیت كوین را با نام حمله 51 درصد می شناسند. یعنی اگر كسی قدرت بالای 51 درصد را داشته باشد می تواند شبكه بیت كوین را بشكند و یا نابود كند. از این 81 درصد 73.1 درصد آن تنها در اختیار 5 پول ماینر در چین است. اگر این 5 پول ماینر با یكدیگر متحد شوند می توانند بیت كوین را بشكنند و نابود كنند. نكته ای كه در اینجا وجود دارد این است كه كسی كه سر شاخته نشسته باشد ته شاخه را نمی برد. یعنی وقتی این سیستم ماینینگ میلیون ها دلار درآمد دارد چرا باید شكسته شود.'
پژوهشم**س-م**1552