تلاش شورای همكاری خلیج فارس برای نجات از فروپاشی

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، تشكیل دو جبهه عربستان، امارات و بحرین ( ناتوی عربی) از یك سو و عمان، قطر و كویت از سوی دیگر شورای همكاری خلیج فارس را كه با دو چالش 'جنگ یمن' و'بحران قطر' مواجه است به آستانه فروپاشی كشانده است.
آخرین جلسه شورای همكاری خلیج فارس سه شنبه 14 آذر ماه گذشته كه قرار بود طی دو روز در كویت برگزار شود، با غیبت سران عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و عمان در همان روز اول به پایان رسید.
'شیخ صباح احمد جابر صباح'، امیر كویت و' شیخ تمیم بن حمد آل ثانی'، امیر قطر تنها سران حاضر در این نشست بودند كه به میزبانی كویت برگزار شد ، عربستان 'عادل الجبیر ' وزیر امورخارجه خود را كه عضو خاندان سلطنتی نیست، بحرین معاون نخست وزیر، امارات وزیر مشاور در امور داخلی و عمان معاون نخست وزیر خود را به این نشست اعزام كرده بودند.
این نخستین نشست سالانه سران كشورهای عرب عضو شورای همكاری پس از بروز اختلاف شدید میان عربستان و همپیمانانش با قطر بود.
عربستان ، امارات متحده عربی، بحرین و مصر در ماه ژوئن / خرداد امسال/ روابط دیپلماتیك خود را با قطر قطع و با متهم كردن این كشور به حمایت از گروه‌های تروریستی و نزدیكی بیش از اندازه با ایران، تحریم‌ها و محدودیت‌های گسترده‌ای را علیه این كشور اعمال كردند.
كویت كه میزبان نشست سران شورای همكاری بود و قطر كه امیرش در این نشست شركت كرد، امیدوار بودند كه بتوانند با استفاده از این فرصت، اختلافات را كاهش دهند، اما به نظر می‌رسد كه به این هدف نزدیك نشده‌اند.
امارات متحده عربی همزمان با برگزاری نشست از تشكیل ناتوی عربی با ادعای تشكیل ائتلاف اقتصادی - نظامی جدید خارج از چارچوب شورای همكاری با عربستان خبر داد و این امر اولین گام در راستای ایجاد شكاف و دودستگی در میان اعضای شورا بود كه به فروپاشی آن كمك بسزایی كرد. عربستان ، امارات و بحرین در یك جبهه و قطر ، عمان و كویت در جبهه دیگر .
'ماجد انصاری' از دانشگاه قطر به شبكه الجزیره قطر گفت: 'با توجه به زمان‌بندی اعلام این ائتلاف ( ناتوی عربی) به نظر می‌رسد كه سعودی‌ها و اماراتی‌ها می‌خواهند بگویند كه شورای همكاری خلیج فارس عملا مرده است'.
امیر كویت به فاصله چند ساعت پس از شروع اجلاس دو روزه شورای همكاری خلیج فارس در 14 آذر ، به خاطر اختلافات دیپلماتیك مربوط به مناسبات با قطر این نشست را تعطیل كرد.
پایان ناگهانی این اجلاس سئوالاتی را در مورد آینده شورای همكاری خلیج فارس كه در برگیرنده شش كشور عربی حوزه خلیج فارس است طرح ساخت.
گسترش مناسبات عربستان و امارات به شكل محسوس در سالهای اخیر ، شركت نیروهای امارات به شكل فعال در جنگ یمن، روابط بسیار نزدیك رهبر امارات متحده عربی با محمدبن سلمان ولیعهد عربستان و اعمال فشار بر اعضای شورای همكاری خلیج فارس تا حدود زیادی موجبات زوال آن را نیز فراهم كرد.
كشورهای عربستان سعودی، كویت، امارات متحده عربی ، بحرین ، عمان و قطر عضو شورای همكاری خلیج فارس هستند كه اختلافات بین برخی از كشورهای عضو این شورا با دولت قطر در ژوئن /خرداد امسال/ به یك بحران شدید دیپلماتیك منجر شد.
با تشدید بحران دیپلماتیك كشورهای حوزه خلیج فارس، كشورهای بحرین، امارات متحده عربی و عربستان سعودی مسیرهای دریایی و هوایی خود به سمت قطر و مرز كوچك آن كشور با عربستان را مسدود كردند.
اگرچه محاصره و تحریم قطر ابتدا برای آن كشور مشكل‌آفرین شد ولی به سرعت مبادلات و مسیرهای تجاری دوحه با ایران و تركیه جایگزین مبادلات آن با كشورهای عربی شد.
كشورهایی كه قطر را تحریم كردند مدعی‌اند دوحه از گروه‌های تروریستی حمایت كرده و با ایران روابط نزدیكی دارد اما قطر همواره حمایت از گروه‌های تروریستی را تكذیب و در طول بحران اخیر مناسبات دیپلماتیك خود را با ایران كاملا احیا كرد.
قطر و ایران در مالكیت یكی از منابع عظیم گاز طبیعی در حریم دریایی دو كشور سهیم هستند.
شورای همكاری خلیج فارس بعنوان یك اتحادیه سیاسی و اقتصادی در سال 1981 با شركت عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، كویت، قطر و عمان تشكیل شد.
'خالد جارالله' وزیر خارجه كویت روز گذشته/ یكشنبه/ در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری كونا با خوشبینانه توصیف كردن شركت اعضای در نشست شورای همكاری خلیج فارس گفت : تمامی سران كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس در نشست 9 دسامبر شركت خواهند كرد.
وی افزود: این نشست در حالی كه منطقه شاهد بحران های زیادی است و نیاز به وحدت دارد صفحه جدیدی در روابط كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس می گشاید و به حل بحران های آن كمك می كند.
در حالی كه امیر قطر پیش از این از شكست شورای همكاری خلیج فارس در تحقق اهداف آن سخن گفته بود، ملك سلمان پادشاه عربستان روز گذشته طی یك پیام شفاهی از شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح امیر كویت خواست بار دیگر سران این شورا را دعوت به حضور در جلسه آتی آن كند.
بررسی تحولات منطقه ای و ارزیابی امور سیاسی در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه، ایجاد قوانین جامع مشترك در زمینه اقتصادی، مالی، تجارت، گردشگری، قضایی و دولتی میان اعضای شورا
-تقویت امور علمی و تكنولوژیكی، امور صنعتی، كشاورزی و آبرسانی ، ایجاد مراكز تحقیقاتی - علمی ، تشویق همكاری های بخش خصوصی كشورهای عضو و تقویت روابط هر چه بیشتر میان مردم كشورهای عضو این شورا از مهمترین اهداف تشكیل شورای همكاری خلیج فارس در بین اعضا است.
واقعیت این است این شورا در كنار این اهداف به ظاهر مثبت ، رویكرد ضد ایرانی را دنبال می كند و كاركرد اولیه آن نیز اتحاد كشورهای عرب حوزه خلیج فارس و همچنین حمایت همه جانبه از رژیم صدام در جنگ ایران و عراق بود و هم اینك نیز حمایت از تحریم های ضد ایرانی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا در دستور كار آنها می باشد.
دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریكا 18 اردیبهشت ماه گذشته خروج آمریكا از برجام را اعلام كرد اما بلافاصله دیگر كشورهای امضا كننده این توافق یعنی انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه ضمن محكوم كردن خروج این كشور از این توافق چندجانبه بین المللی، تاكید كردند كه به برجام پایبند بوده و از تجارت شركت هایشان با ایران حمایت می كنند.
در حالی كه ایران همواره خواهان حسن همجواری و امنیت برای همه كشورهای منطقه خلیج فارس است اما عربستان ، امارات و بحرین در كنار رژیم صهیونیستی تنها كشورهایی در جهان هستند كه از خروج یك جانبه آمریكا از برجام و اعمال تحریم های اقتصادی علیه تهران حمایت كردند.
اكتبر / مهر گذشته/ ، بحرین تقاضا كرده بود كه عضویت قطر در شورای همكاری خلیج فارس تا پذیرش شروط ابلاغ شده از سوی عربستان سعودی، امارات و بحرین، به حالت تعلیق درآید كه برخی از كارشناسان هشدار داده‌اند كه بحران موجود میان كشورهای شورای همكاری می تواند باعث فروپاشی این شورا شود.
عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین، سه عضو اصلی شورای همكاری خلیج فارس به همراه مصر در پنجم ژوئن سال جاری بطور ناگهانی روابط شان را با قطر قطع كردند. آنها قطر را متهم می كنند كه از جنبش های افراط گرا حمایت می كند و به اندازه كافی از ایران فاصله نگرفته است.
از ماه ژوئن / خرداد گذشته/ تاكنون تمام تلاش ها برای حل این بحران از سوی كشورهای منطقه و همچنین كویت بی نتیجه باقی مانده است.
در این میان آمریكا نیز بیكار ننشسته و طی دیدار با سران كشورهای عرب خلیج فارس در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورك از آنها خواست با این كشور به بهانه مبارزه با تروریسم در خصوص مسائل امنیتی منطقه و خلیج فارس و تحولات سوریه و مسائل مرتبط با ایران هماهنگی و همكاری بیشتر داشته باشند.
با نگاه اجمالی به كارنامه اعمال اعضای شورای همكاری خلیج فارس در می یابیم كه در چنین شرایطی كه رژیم صهیونیستی به دنبال یهودی سازی قدس و اشغال بیشتر سرزمین های فلسطینیان است برخی از كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس به جای مقابله با این رژیم غاصب و حمایت از قدس اشغالی و تاكید بر عدم تغییر وضعیت قانونی آن به سوی عادی سازی رابطه با این رژیم اشغالگر گام برداشته اند و حتی به تحریك ترامپ از تحریم های ضد آمریكایی علیه ایران حمایت نموده اند.
همچنین اعضای این شورا در خصوص جنگ 7 ساله سوریه نیز نه تنها علیه تروریسم هیچ اقدامی نكردند بلكه برخی از آنها با حمایت تسلیحاتی و مالی از تروریست ها موجب طولانی تر شدن جنگ در سوریه وخرابی های بیشتر شده اند.
در خصوص پاكسازی نژادی وكشتار مسلمانان روهینگا نیز فقط به محكومیت آن اكتفا كرده و اقدام عملی صورت نداده اند.
برخی از رهبران كشورهای مذكور با نادیده گرفتن نقش حزب الله لبنان در حمایت از مقاومت علیه رژیم صهیونیستی مدعی نقش آن در برهم زدن ثبات در این كشور شدند وبه جای تحكیم وحدت در راستای حل مشكلات مسلمانان ،اقدام به تشكیل ناتوی عربی با امضای پیمان های همكاری جداگانه علیه دیگر كشورهای مسلمان نموده اند.
در خصوص یمن وكشتار مردم مسلمان آن طی سه سال گذشته رهبران این كشورها به جز كویت و عمان كه نقش میانجیگری در برگزاری مذاكرات صلح را داشته اند دیگر كشورها موجب تجاوز بیشتر عربستان به این كشور فقیر و شعله ورتر شدن آتش جنگ خانمان سوز شده اند.
در واقع عربستان و امارات با تشكیل این شورا تلاش دارند سیطره بلامنازع خود بر سایر كشورهای كوچك منطقه خلیج فارس را به واقعیتی غیرقابل انكار تبدیل كنند.
به اعتقاد ناظران گسست و شكافی كه امروز میان اعضای شورای همكاری خلیج فارس ایجاد شده است حتی در صورت پایان مسالمت آمیز تنش با قطر ترمیم نخواهد شد.
خاورم** 1453