صفر تا صد طرح پزشك خانواده در مازندران

به گزارش خبرنگار ایرنا، اجرایی شدن این طرح از سوی دانشگاه علوم پزشكی مازندران ( معاونت بهداشتی) با همكاری 630 پزشك و شركت های بیمه ای ( تامین اجتماعی- بیمه سلامت) توانست تمام جمعیت ساكن در شهرها كه از این دو پوشش بیمه ای برخوردارند را تحت پوشش قرار دهد و گام موثری را برای سلامت مردم بردارد.
*** مزیت ها و چالش های طرح پزشك خانواده
صرف نظر از رایگان نسبی هزینه درمان سطح یك ( ویزیت- دارو)، زیر ذره بین قرارگرفتن سلامت خانوارهای تحت پوشش، شناسایی اكثر بیماران دیابتی و فشارخون به عنوان ام المراض ( دیابت 160 هزارنفر - فشار خون 70 هزارنفر در مازندران)، برقراری طرح های مراقبتی متناسب با نیاز جمعیت تحت پوشش، حذف بده و بستان مالی بین پزشك و بیمار از جمله مزایای طرح پزشك خانواده در مازندران است كه توانست طبق بررسی پیامكی رضایت 98 درصد از جمعیت بیمار مراجعه كننده به این پزشكان را به دنبال داشته باشد.
با این وجود نبود سامانه پرونده الكترونیكی، نداشتن ردیف اعتباری پایدار در قانون بودجه، عدم برخورداری از زمانبندی برای اجرای بندهای 12 گانه این طرح، تاخیر چندین ماهه در پرداختی به پزشكان ( الان حدود 4 ماهه)، ضعف اطلاع رسانی و ناآشنایی خدمات گیرندگان ( خانوارهای تحت پوشش) از وظایف پزشك و بیمار این برنامه محوری را در مازندران با چالش مواجه كرد.
*** مطالبات پزشكان چالش اول
مدیر عامل انجمن پزشكان خانواده شهری مازندران مهمترین چالش پیش روی این برنامه محوری حوزه سلامت را در این خطه شمال كشور به عنوان یكی از استان های پایلوت، مطالبات چندین ماهه پزشكان در طرح می داند.
دكتر شاهین رسولی در میزگرد ایرنا گفت: درحال حاضربه طور میانگین 630 پزشك خانواده شهری حدود 200 میلیارد ریال از شركت های بیمه ای مطالبه معوقه دارند و این مطالبات پزشكان خانواده را برای گذران زندگی با مشكل مواجه كرد.
وی اضافه كرد: درحالی پزشكان خانواده حدود پنج ماه حقوق معوقه دارند كه باید طبق اساسنامه اجرای این طرح هزینه منشی، مراقب سلامت و هزینه مطب كه ماهانه 50 میلیون ریال است را از جیب شان پرداخت كنند.
رسولی میانگین دریافتی پزشكان خانواده را در ماه 130 میلیون ریال اعلام كرد كه با كسر 50 میلیون ریال هزینه جانبی، میانگین دریافتیشان 80 میلیون ریال می رسد.
مدیرعامل انجمن پزشكان خانواده شهری مازندران می گوید: اگر مطالبات پزشكان خانواده به موقع پرداخت نشود، احتمال بی انگیزگی، كاهش نظارت و حتی خاموش شدن چراغ این طرح محوری كه دولت هزینه های زیادی را برای آن متحمل شده وجود دارد.
*** ضعف زیرساختی
رسولی ضعف زیرساختی را مشكل دیگری برای اجرای دقیق این طرح به خصوص در حوزه نظارتی و عملكردی برشمرد و گفت: ضعف زیرساخت موجب شد تا طرح 'سیب 'به عنوان یكی از طرح های نظارتی و ارزیابی عملكردی پزشكان خانواده به مرحله اجرا نرسد و این در حالیست كه اجرایی شدن این طرح می توانست روند ارزیابی عملكردها را دقیق تر كند.
وی اظهار داشت: با وجود قرارگیری اجرای این سامانه در برنامه محوری پزشكان خانواده، تاكنون با وجود تعجیل دانشگاه علوم پزشكی استان به دلیل منوط شدن این طرح به تصمیم كشوری اجرایی نشده است.
رسولی پا نگرفتن سامانه پرونده الكترونیكی را از دیگر چالش های این طرح قلمداد می كند و معتقد است كه با تشكیل سامانه پرونده الكترونیكی برای بیماران علاوه بر جلوگیری از مراجعه غیر ضرور بیماران به پزشكان متخصص می توانست اطلاعات دقیقی از بیمار را به پزشك سطح دو و سه فراهم كند.
*** دست خالی استان ها
قائم مقام انجمن پزشكان خانواده شهری مازندران نبود اختیار استانی برای پیشبرد طرح را مشكل دیگری بر این برنامه سلامت محور درمازندران می داند.
دكتر یاسر قزوینی می گوید: درشرایط فعلی پزشكان خانواده برای هرتصمیم كوچك همانند نحوه پرداختی باید به مسوولان وزارت بهداشت ودرمان و یا سازمان های بیمه گر مراجعه كنند و اختیار اصلی طرح در دست مدیران بالادستی است.
وی دلیل تاخیر در پرداختی را ناشی از نبود اختیار استانی و ردیف اعتباری خاص برای این برنامه می داند و معتقد است كه وزارت بهداشت باید با خارج كردن طرح از برنامه پایلوت، نسبت به دریافت بودجه مستقل برای این طرح اقدام كند تا با به روز شدن پرداختی نظارت شركت های بیمه ای نیز بتواند بهتر انجام شود.
قزوینی تصمیم سازی از بالا به پایین را كه برخلاف اجرای طرح پزشك خانواده انجام می شود را مشكل دیگری دانست و گفت: بر اساس اساسنامه باید تصمیم كارشناسی از پایین ( كمیته فنی) تا شورای راهبردی تدوین و برای تصویب به وزارتخانه متبوع ارسال شود و این در حالیست كه در شرایط فعلی این تصمیم سازی به دلیل پا نگرفتن كارشناسی از پایین به بالا، تمام تصمیم یك جا در سطح ملی اتخاذ و برای اجرا به استان ابلاغ می شود.
وی اضافه كرد: هم اكنون دریافتی پزشكان خانواده كه حدود افزون بر 90 درصد از جمعیت شهری را تحت پوشش مراقبت های سلامت محور خود قرار دادند و موفقیت های خوبی نیز در شناسایی بیماران دیابی و پرفشاری داشتند كمتر از 10 درصد هزینه درمانی استان را شامل می شود، ولی به موقع پرداخت نمی شود و این كار پزشكان داخل طرح را بی انگیزه خواهد كرد.
به گفته قزوینی در این استان 160 هزار بیمار دیابتی و 70 هزار بیمار فشار خون بالا شناسایی شدند كه افزون بر 80 درصدشان تحت مراقبت های سلامت محور قرار دارند.
قائم مقام انجمن پزشكان خانواده شهری مازندران اضافه كرد: این در حالیست كه تا قبل از طرح پزشك خانواده آمار بیماران دیابتی شناسایی شده 17 هزار و پرفشاری 20 هزار نفر بود و مراقبت های سلامت محور در این بیماران باعث كاهش یك درصدی ای وان سی( آزمایش هموگلوبین ای وان سی(Hb A1C) نشانگر میزان گلوگز(قند) همراه با هموگلوبین موجود در خون و میانگین قند خون بیمار در 2 تا 3 ماه گذشته است ) شدند كه این كار صرفا می تواند 43 درصد احتمال بروز قطع اندام تحتانی، 37 درصد اختلال كلیوی و 16 درصد نارسایی قلبی احتمالی از این بیماران جلوگیری كند.
** نبود خط كش برای ارزیابی سطح اجرای پزشك خانواده
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران گفت: این طرح با همراهی شركت های بیمه ای و دانشگاه های علوم پزشكی بابل و مازندران با همفكری در حال اجراست ولی نبود برنامه زمانبندی برای اجرای طرح باعث شده تا نتوان پیشرفت و یا پس رفت كار را مورد ارزیابی قرار داد.
دكتر محمد خورشیدی افزود: طرح پزشك خانواده به عنوان یك طرح بهداشتی و سلامت محور، اجرای آن فرصت خوبی را برای مازندران فراهم كرد و با وجود برخی مشكلات پیشرو در این خطه شمال كشور اجرایی شد و با چكش كاری كه روی این طرح در مدت زمان اجرا انجام شد بستر سازی خوبی برای بهداشت و سلامت مردم استان مهیا شد.
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران از فشار خون و دیابت به عنوان پر هزینه ترین بیماری در دنیا نام برد و توضیح داد: با اجرای طرح پزشك خانواده این 2 بیماری در استان تحت كنترل قابل قبولی قرار گرفت.
وی اضافه كرد: پزشكان خانواده با شناسایی بیماران دیابتی و فشار خونی در استان خدمت بزرگی را به مردم داشتند به طوری كه در آینده می تواند جلوی برخی از هزینه های سرسام آور درمانی را بگیرد.
*** هزینه 75 میلیارد ریالی درمانی طرح پزشك خانواده بر دوش تامین اجتماعی
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران اظهار داشت: در حال حاضر ماهانه 75میلیارد ریال برای طرح پزشك خانواده از سوی تامین اجتماعی مازندران هزینه می شود.
دكتر خورشیدی نداشتن ردیف اعتباری پایدار در بودجه را مهمترین چالش این طرح بیان كرد و رفع این مشكل را در گروه همكاری دولت و مجلس شورای اسلامی بر تصویب ردیف اعتباری در بودجه دارد.
وی اصلاح برخی از قوانین اجرای طرح پزشك خانواده از جمله نحوه پرداخت دستمزد به منشی و یا كارشناس مراقب سلامت به عنوان همكاران پزشكان خانواده، واگذاری برخی اختیارات اجرایی این طرح به استان ها از جمله مازندران اعلام كرد.
خورشیدی مطالبه دیگر استان مازندران برای اجرای این طرح را رصد و پایش پیشرفت طرح و شناسایی نقاط ضعف و قوت بیان كرد و گفت: هم اكنون هیچ رصد و پایشی برای طرح وجود ندارد كه بتوانیم ارزیابی درستی از میزان پیشرفت كار داشته باشیم.
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران تاخیر در پرداخت دستمزد پزشكان طرح را از نقاط ضعف اجرای برنامه پزشك خانواده به دلیل نداشتن ردیف اعتباری در قانون بودجه دانست و گفت: اگرچه دانشگاه علوم پزشكی به عنوان متولی اصلی اجرای طرح پزشك خانواده همواره نظارت را انجام می دهد، اما باید بپذیریم كه اگر پرداختی ها به موقع انجام نشود، نمی توان پایش ها را صریح و بدون خدشه اعمال كرد.
خورشیدی تاكید كرد كه حل مشكلات پزشك خانواده نیاز به حمایت های فرا استانی دارد و باید همه به كمك این طرح مهم بیایند.
*** اطلاع رسانی طرح پزشك خانواده به مردم
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران با اشاره به بالا بودن آمار مراجعه بیماران به مراكز درمانی تامین اجتماعی در سطح استان گفت: مردم باید برای دریافت خدمات سرپایی به پزشكان خانواده خود مراجعه كنند و این كار هزینه مازاد درمانی را برای بیماران و سازمان های بیمه گر كاهش می دهد.
خورشیدی معتقد است كه رسانه ها می توانند با روشن كردن مزیت های پزشكان خانواده به مردم و جلب اعتمادشان به پزشكان خانواده در پیشرفت این برنامه كمك كار باشند.
وی اضافه كرد: در طرح پزشك خانواده پذیرش و ارائه خدمات درمانی به بیماران زیر پوشش به صورت رایگان انجام می شود و اطلاع رسانی این مزیت ها به مردم می تواند مراكز درمانی به خصوص اورژانس مدیریت درمان تامین اجتماعی را برای بیماران غیرسرپایی خلوت تر كند.
**ارزیابی زودهنگام طرح پزشك خانواده
مدیر كل بیمه سلامت مازندران گفت: طرح پزشك خانواده با همكاری پزشكان طرف قرداد، سازمان های بیمه گر( سلامت- تامین اجتماعی) و دانشگاه علوم پزشكی استان و مردم به درستی در حال انجام است.
دكتر رسول ظفرمند افزود: در دولت تدبیر و امید هزینه بالایی برای طرح پزشك خانواده دراستان پرداخت می شود و این یك فرصت مهم بهداشتی و درمانی برای مردم این خطه شمال محسوب می شود.
وی گفت: فرهنگ مردم به بسته های ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در قالب پزشك خانواده باید آرام آرام تغییر كند.
وی اضافه كرد: در شرایط فعلی كه كشور با مشكلات اقتصادی مواجه است و هزینه های اجرای این طرح باید مدیریت و پایش شود تا بتوانیم هزینه های بر دوش دولت را كاهش دهیم.
*** هزینه 43 میلیارد ریالی ماهانه بیمه سلامت برای طرح پزشك خانواده
وی اظهارداشت: در دولت تدبیر و امید ماهانه حدود 43 میلیارد ریال بابت دستمزد پزشكان خانواده ، فرانشیز دارو و ویزیت متخصص با برگه ارجاع ، از سوی بیمه سلامت در استان مازندران پرداخت می شود و باید نظارت بیشتری بر این هزینه ها صورت گیرد.
*** مطالبه گری شورای راهبری
مدیركل بیمه سلامت مازندران گفت: در حال حاضر سامانه و ساختار نرم افزاری پزشك خانواده در مازندران به لحاظ اطلاعات فردی پزشك و اعضای خانواده وجود ندارد.
دكتر ظفرمند افزود: استاندار به عنوان رییس شورای راهبردی طرح پزشك خانواده در استان و فرمانداران نیز به عنوان زیرمجموعه آن در شهرستان ها باید نسبت به تجهیز این سامانه مطالبه گری داشته باشند.
وی گفت: طرح پزشك خانواده به صورت سنتی جوابگو نیست، تا زمانی كه نرم افزار الكترونیكی برای ثبت داده ها ایجاد نشود، قابل اجرا در سطح های دیگر نیست.
مدیر كل بیمه سلامت مازندران بار دیگر نبود بستر نرم افزاری برای ثبت اطلاعات بیمار، نظام ارجاع و در مجموع كاركرد پزشكان برای بیماران و بازخورد مثبت و منفی معالجه پزشك بر روی بیمار و برخوردار نشدن این طرح از اعتبار ملی را مهمترین ضعف برای طرح پرشكان خانواده دانست.
مدیركل بیمه سلامت مازندران قطع رابطه مالی بین پزشك و بیمار، برداشته شدن هزینه های مالی بیماری از دوش بیماران را از مزایای اجرای این طرح دانست.
*** ضعف اطلاع رسانی
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران پیش نیاز طرح پزشك خانواده را آشنا شدن مردم و افزایش سطح اگاهی عمومی مردم نسبت به این برنامه دانست و گفت: فرهنگ عمومی باید بپذیرد كه بیش از 80 درصد نیازهای سلامتی مردم بدون نیاز به مراجعه به متخصص یا پزشكان فوق تخصص برطرف شود.
دكتر محسن اعرابی گفت: پیش نیاز دیگر اجرای طرح پزشك خانواده در مرحله عملیاتی و فراهم سازی بستر الكترونیك كامل است، به گونه ای كه سازمان ها، پرداخت ها و دریافت ها و بخش دانشگاه به عنوان حوزه اجرایی و هماهنگ كننده و نظارتی و حتی مردم متصل به آن باشند و بتوانند كاركردها را نظاره كنند.
دكتر اعرابی گفت: وزارت بهداشت 12 گام را برای پوشش كامل پزشك خانواده در كشور مطرح كرد و این استان در شرایط فعلی حدود 7 گام را به خوبی پشت سر گذاشت و به نسبت از سایر استان های دیگر جلوتر است.
وی اضافه كرد: سازمان های بیمه گر به عنوان شركای اجرایی این طرح نیز در داخل استان مازندران همكاری خوبی برای اجرای پزشك خانواده دارند و این نشان از عزم استانی برای اجرای طرح دارد.
وی مهترین بخش گام های 12 گانه طرح پزشك خانواده را شامل تبیین الزامات قانونی برنامه ریزی برای تامین منابع و تسهیل برنامه اجرایی، برقراری نظام پرداخت مبتنی بر عملكرد تا سقف بسته، نظام پایش و ارزیابی مبتنی بر نظام پرداخت، كاربرد پرونده الكترونیك سلامت توسط مراقبین سلامت و پزشكان شاغل در بخش بهداشت، تعیین مراقب سلامت برای هر فرد، برقراری خدمات مراقب سلامت برای همه شهرنشینان با نظام پرداخت سرانه ترویج را از جمله این گام های اجرایی دانست.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران استقرار پرونده الكترونیك در سطح دو و سه، ایجاد راهنمای بالینی مبتنی بر شواهد علمی دنیا جهت مراجعه پزشكان به آن، تعویض نظام پرداخت مبتنی بر سرانه خدمت نه تعداد بیمار، الزامی كردن ارجاع از سطح یك به دو و سه و مشاركت پزشك خانواده و متخصصان بالینی در ریسك مالی تحمیلی به نظام سلامت و اصلاح نظام پرداخت به عنوان گام های نهایی این طرح از سوی وزارت بهداشت را خواستار شد.
*** درمان اصلی بر عهده پزشك عمومی
اعرابی افزود: این كه شهروندان بدانند و اطمینان كنند كه بیشتر نیازهای سلامتی آنان بدون مراجعه به متخصص یا پزشك فوق تخصص قابل رفع است، مهم ترین شرط موفقیت طرح سلامت نگر پزشك خانواده است كه حوزه بهداشت و درمان كشور را متحول خواهد كرد.
وی گفت: طرح پزشك خانواده كه از سال 92 پس از یك بار بازنگری در مازندران به عنوان یكی از استان های پایلوت در حال اجراست به مرحله خوبی رسیده و ما در این زمینه پیشرو در كشور هستیم و دستاوردهای خوبی هم تاكنون داشته كه هیچ جای كشور به چنین دستاوردی نرسیدند.
معاون دانشگاه علوم پزشكی مازندران آگاهی عمومی را مهم ترین پیش نیاز موفقیت طرح پزشك خانواده دانست و تاكید كرد: این مرحله گام مهمی است كه هنوز با وجود سابقه چند ساله اجرای طرح پزشك خانواده برداشته نشده است و نیاز است تا با همكاری رسانه ها محقق شود.
وی توضیح داد: مثلا با اجرای طرح پزشك خانواده 160 هزار بیمار دیابتی استان شناسایی شده اند و بیماریشان هم اكنون زیر نظر پزشك خودشان تحت كنترل قرار دارد و در صورتی كه نیاز باشد توسط پزشك خانواده به پزشكان متخصص و فوق تخصص ارجاع می شوند.
اعرابی گفت: در حال حاضر در كل استان مازندران كمتر از 10 پزشك فوق تخصص غدد و 70 تا 80 پزشك متخصص داخلی فعالیت دارند و طبیعی است كه اگر قرار باشد همه بیماران دیابت به آنها مراجعه كنند، كیفیت خدمات بشدت كاهش می یابد.
این پزشك متخصص فرهنگ تخصص زدگی در حوزه سلامت را یكی از مشكلات اجرای درست طرح پزشك خانواده برشمرد و تاكید كرد: واقعا نیازی نیست برای بسیاری از بیماری ها افراد به پزشك متخصص یا فوق تخصص مراجعه كنند و طرح پزشك خانواده به عنوان یك طرح سلامت نگر هدفش این است كه از سلامتی شهروندان مراقبت كند تا نیاز به مرحله درمان تخصصی و فوق تخصصی كاهش یافته و هزینه های آنان كمتر شود.
وی با اعلام این كه در طرح پزشك خانواده نظام ارجاع به متخصص و فوق تخصص پیش بینی شده است تا سلامت شهروندان به بهترین نحو تامین شود، گفت: البته نظام ارجاع هنوز به طور كامل فعال نشده چون نیازمند فراهم سازی بستر الكترونیكی كامل است، به گونه ای كه تمامی طرف های درگیری در نظام پزشك خانواده بتوانند از این بستر استفاده كنند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران با این وصف اجرای طرح پزشك خانواده در این استان را بهتر از سایر مناطق كشور توصیف كرد و افزود: این كه حدود 70 درصد از دیابتی های مازندران تاكنون شناسایی و نامشان در سامانه سلامت ثبت شده از دستاوردهای طرح پزشك خانواده است و بدون اجرای این طرح قابل دستیابی نبود.
*** سپردن صفر تا 100 برنامه پزشك خانواده به مازندران
اعرابی افزود: اگر اجرای طرح به خود استان واگذار شود و تنها جنبه نظارتی به صورت كشوری و متمركز صورت گیرد شاید پیشبرد طرح بیشتر باشد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران گفت: دستكم 80 درصد از نیازهای سلامتی مردم توسط پزشكان عمومی قابل تامین است و فقط لازم است شهروندان به پزشكان عمومی خود اعتماد كنند.
7335/6990/6982/1899