یادی از پاسبان شعر و گویش شیراز

به گزارش ایرنا، سمندر در سال 1316خورشیدی در شیراز زاده شد. پدرش داروساز بود و از كودكی او را با عرصه هنر و موسیقی مانوس كرد.
این شاعر شیرازی در دبیرستان سلطانی شیراز تحت تعلیم علی محمد كامرانی، دایی‌اش كه معاون آن دبیرستان بود، قرار گرفت.
سمندر دانش‌آموزی بسیار توانمند بود و در سه سال دبیرستان در رشته‌های خط و خوشنویسی، ادبیات و موسیقی مقام نخست را در میان دانش‌آموزان در كشور به‌ دست آورد و سهمیه اعزام به اروپا را كسب كرد.
وی در رشته‌های ادبیات فارسی و معماری در آمریكا دكترا گرفت و از سال 1357 در این كشور ساكن شد اما فعالیت‌هایش در حوزه شعر و ترانه‌سرایی متوقف نشد.
او به دلیل پایگاه قوی فرهنگی و نیز علاقه به شیراز و ادبیات و لهجه آن، بنیانگذار سرودن شعر به این لهجه شناخته می‌شود.
شاعر ترانه گل سنگ، در سال‌های پایانی عمر به بیماری پاركینسون دچار شد.
از آثار تحقیقی او در زمینه ادبیات فارسی و شعر می‌توان به مجموعه شعر پَرَندوش، شعر شیراز (مجموعه شعر و تفسیر به لهجهه شیرازی، تحقیق و پژوهش در فرهنگ مردم شیراز، شعر شهر، میكس شعر (مجموعه شعر فارسی و انگلیسی)، شعرك‌های ژاپنی و ترانك اشاره كرد.

** كاری كه سمندر برای گویش و لهجه شیرازی كرد بی‌نظیر بود
ناشر اختصاصی آثار بیژن سمندر به ایرنا گفت: سرودن شعر به گویش و لهجه شیرازی پیش از سمندر توسط شاعرانی همچون سعدی رخ داده بود اما كاری كه سمندر در گویش و لهجه شیرازی انجام داد، بی‌نظیر بوده است.
داریوش نویدگویی عنوان كرد: او شیرازی بود، عاشق شیراز بود و در پی واژگان گمشده فرهنگ مردم شیراز می‌گشت.
وی با بیان اینكه اشعار شیرازی سمندر واژگان قدیمی را زنده نگاه می‌داشت، افزود: هنر شعری او این درك را به سمندر می‌داد كه واژگان را در جایی به كار برد كه آسیبی به صنعت شعر وارد نشود.
مدیر انتشارات نوید شیراز ابراز داشت: در شعر‌های این شاعر، فرهنگ مردم شیراز بازگو می‌شود برای مثال معرفی انواع غذاهای شیرازی و محلات مختلف شیراز را در خلال اشعارش می‌توان یافت.
نویدگویی با بیان اینكه بیشتر خوانندگان شیرازی و غیر شیرازی با علاقه،‌ اشعار این شاعر را بازخوانی یا اجرا می‌كنند، اضافه كرد: سمندر خود یك نوازنده چیره دست بود و آشنایی‌اش با دستگاه‌های ایرانی اشعار او را در مرتبه‌ای قرار داد كه به آسانی بتوان آن‌ها را اجرا و برایش آهنگسازی كرد.
این ناشر ابراز امیدواری كرد كه شاعران علاقه ‌مند به شعر شیراز، همچون بیژن سمندر در پی نوآوری و یافتن واژگان مانده در تاریخ باشند.
وی سمندر را دارای طبعی لطیف و ذوقی سرشار دانست و گفت: سال‌های سال در كنار او بودیم و روحیه هنرمندانه‌اش او را حساس و ظریف كرده بود.
شاعر شیرازی نیز در گفت و گو با ایرنا عنوان كرد: شروع شاعری‌ ام را مدیون بیژن سمندر هستم و دو كتاب شعر شیراز و شعر شهر، بی‌نظیر است؛ فارغ از اینكه سیاست‌ زدگی فرهنگی سبب شد این گنج گرانبها سال‌ها از شیراز یا به قول خودش 'شهر' دور بماند.
هاشم كرونی افزود: اینكه كسی در قلب نیویورك باشد و جزئیات واژه‌ها و رسوم و آیین این مردم نازنین را در یاد داشته باشد، بی مانند یا دستكم كم نظیر است.

**سمندر الگوی تمام عیار شیرازی بودن و شیرازی ماندن است
كرونی، سمندر را الگوی تمام عیار شیرازی بودن و شیرازی ماندن دانست و افزود: اگر شیرازی بودن افتخاری باشد كه قطعاً هست، شیرازی ماندن بسیاری به ویژه نسل‌های جوان‌تر این شهر مدیون اوست.
وی با بیان اینكه شیراز او با آفتاب جِنگِش ناز بود و در سرزمین اندیشه و هنرش با همین سطرهای به ظاهر ساده اما در بن مایه عمیق قلب‌ها را به هم گره می زد، گفت: او مانند همه شیرازی ها با امامزاده سیدعلاءالدین حسین واگویه می‌كرد؛ اما یادش نمی رفت تذكار بدهد كه آدم شدن مشكل و گنده شدن آسان است.
این شاعر آیینی بیان داشت: سمندر با شاهچراغ (ع) با لفظ زیبای 'آقوی آقام' و 'كاكوی كاكام' درددل می كرد اما مهمترین وجه شعرهای او دل عاشق و چشم زیبابینش بود.
او با اشاره به اینكه مراعات نظیرهای بی‌ نظیر تصویرهای جاودانه، استعاره های ناب و جان بخشی عجیب از ابزار زندگی ساده مردم سبب شده بود روزمرگی ها را شعر كند، گفت: هیچكس در این صنایع ادبی به گرد پای سمندر نخواهد رسید.
كرونی عنوان كرد: بی تردید از شمس ناصر و شاه داعی تا سمندر راه طولانی پیموده شد و بعدها احد ده ‌بزرگی و یدالله طارمی و امروز ده ها شاعر پیر و جوان علم شعر شیرازی را بر دوش دارند اما بی شك سلطان بی بدیل شعر شیرازی بیژن سمندر بوده و هست و همچنان خواهد بود.
7375 /1876