ما از سرطان قوی تریم

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار اجتماعی ایرنا، علی مطلق همزمان هفته ملی مبارزه با سرطان (15 تا 21 بهمن) در جمع تشكل ها و سازمان های مردم نهاد حوزه سلامت گفت: در هفته ملی مبارزه با سرطان هستیم. از 5 سال پیش در وزارت بهداشت، برنامه ای تحت عنوان پویش ملی مبارزه با سرطان برای آگاهی رسانی و حمایت طلبی در زمینه مبارزه و كنترل سرطان برگزار شده است.
وی افزود: هدف این است كه با برگزاری این پویش ها باورهای غلط درباره بیماری سرطان را تغییر دهیم. بیماری سرطان یك بیماری رو به افزایش است اما چرا؟ به این دلیل كه جمعیت سالمندی كشور زیاد می شود و هرچقدر سن جمعیت افزایش پیدا كند بروز سرطان بیشتر می شود. اولین چیزی كه باید در ذهنمان اصلاح كنیم این است كه علت بروز افزایش سرطان در جهان و در ایران افزایش امید به زندگی و سن جمعیت است.
مطلق ادامه داد: اصولا طی 100 سال گذشته بشر موفق شده است بیماری هایی تحت عنوان بیماری های واگیر و عفونی را كنترل كند. به همین دلیل با كنترل بیماری های واگیر و بهبود وضع زندگی و همچنین زندگی شهرنشینی طول عمر انسان ها زیاد و عوامل خطر بیماری های غیرواگیر مثل سرطان افزایش یافته و در نتیجه بروز سرطان زیاد شده است.
وی تاكید كرد: ما در ایران سالیانه بیش از 110 هزار مورد جدید سرطان داریم و میزان متوسط بروز در زنان و مردان ایرانی كمتر از متوسط جهانی است اما همان طور كه گفتم با توجه به افزایش جمعیت سالمندی باید انتظار داشته باشیم طی دو دهه آینده، همان طور كه در جهان این عدد زیاد می شود در ایران هم افزایش پیدا كند.

* تغییر سبك زندگی
مطلق با طرح این سوال كه حالا باید چه كار كنیم تا جلوی بروز سرطان را بگیریم، گفت: خوشبختانه 40 تا 50 درصد سرطان ها قابل پیشگیری هستند. برای مثال می توانیم با یك برنامه ریزی درست و انجام چیزی حدود 5 تا 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا 5 تا 15 دقیقه فعالیت بدنی شدید، احتمال بروز سرطان را كم كنیم. همچنین با ترك سیگار و دخانیات و پرهیز از مصرف قلیان و همچنین اصلاح عادات غذایی می توانیم احتمال بروز سرطان را كاهش بدهیم.
وی ادامه داد: در مورد عادات غذایی، هم باید حجم غذا كاهش پیدا كند و هم باید نوع مواد غذایی مثل مصرف غذاهای چرب و فست فود و فراوری شده استفاده نكنیم یا تا حد امكان كمتر استفاده كنیم. نوع آماده شدن غذاها به جای اینكه غذاهای سرخ شدنی یا كبابی و ذغال شده باشند از غذاهای پخته شده استفاده كنیم.
خوشبختانه طی سه چهار دهه گذشته درمان های پیشرفته ای در حوزه درمان سرطان در دسترس قرار گرفته و این باعث شده طول عمر بیماران مبتلا به سرطان حدود دو برابر افزایش پیدا كند. پس سرطان یك بیماری غیرقابل درمان، مساوی با درد كشیدن و مرگ نیست.

* پویش ملی مبارزه با سرطان
رئیس اداره پیشگیری و كنترل سرطان وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت پیشگیری زودهنگام سرطان و برگزاری پویش های مرتبط با سرطان در وزارت بهداشت گفت: در 5 سال گذشته برنامه های جامعی را برای پیشگیری از سرطان و اطلاع رسانی عمومی در این حوزه داشتیم. عنوان كلی این برنامه ها پویش ملی مبارزه با سرطان بوده است. در همین رابطه گروه های مختلفی در برگزاری این پویش ها شركت داشته اند كه به خصوص همكاری سازمان های مردم نهاد، خیریه ها و شبكه مردم نهاددر این زمینه بسیار موثر بوده اند.
وی افزود: ما هر سال تلاش می كردیم برنامه ای را با عنوان پیش نویس به دانشگاه علوم پزشكی سراسر كشور ارسال كنیم. دانشگاه ها با همكاری سازمان های مردم نهاد و خیریه در سطح كشور این وظیفه را داشتند كه این پویش را برگزار كنند و امروز همكاری خوبی در سطح كشور برای اطلاع رسانی و آگاهی عمومی و جلب حمایت سازمان و نهادهای مختلف در موضوع سرطان شكل گرفته است.
مطلق با طرح این سوال كه اصولا هدف از برگزاری این پویش ها چه بوده است؟ بیان كرد: اولین هدف بالا بردن سطح آگاهی مردم درباره بیماری سرطان بوده و اینكه به آنها اطلاع بدهیم سرطان بیماری است كه در 50 درصد موارد قابل درمان است. در واقع تغییر باورهای غلط و راه های پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان از اهداف برگزاری این پویش ها بوده است.
وی ادامه داد: مردم نقش مهمی در پیشگیری از سرطان دارند اما نهادها و سازمان دیگر به جز وزارت بهداشت هم نقش عمده ای را برای كنترل عوامل خطرناك سرطان ایفا می كنند. درست است كه ما از مردم می خواهیم از مصرف سیگار دوری كنند اما در عین حال وظیفه حاكیمت، دولت و مجلس شورای اسلامی نیز این است كه مالیات بر خرده فروشی سیگار را افزایش بدهد.
اگر از مردم انتظار داریم كه فعالیت بدنی مناسبی در طی هفته داشته باشند، وظیفه دولت ها، شهرداری ها و مقامات مسئول نیز این است كه زمینه این نوع فعالیت بدنی را فراهم آورند. بنابراین دومین هدف ملی برگزاری پویش ملی مبارزه با سرطان حمایت طلبی برای كنترل عوامل خطر سرطان است.

*سرطان؛ قابل پیشگیری، قابل درمان
مطلق بیان كرد: شعار پویش ملی سرطان طی 5 سال گذشته این است كه سرطان یك بیماری قابل پیشگیری و قابل درمان با خودمراقبتی و امید است.
وی ادامه داد: در این پویش ها كلیپ هایی با همكاری هنرمندان و ورزشكاران ضبط و پخش شد تا از این راه نیز درباره سرطان اطلاع رسانی شود. این پویش ها فقط در تهران برگزار نمی شود. ما از مهر و آبان برنامه های كمپین را برای دانشگاه علوم پزشكی می فرستیم و از سازمان های مردم نهاد و خیریه ها نیز در این خصوص درخواست كمك داریم.
رئیس اداره پیشگیری و كنترل سرطان وزارت بهداشت با بیان اینكه این پویش فقط مختص به هفته ملی مبارزه با سرطان نبوده است گفت: در اسفند سال گذشته با همكاری سمن های حوزه سلامت اقدام به آگاه سازی مردم درباره بیماری HPV كردیم و اردیبهشت 97 به اطلاع رسانی درباره به موضوع سرطان روده بزرگ پرداختیم. مهر و آبان امسال نیز پویش درباره سرطان پستان برگزار كردیم.

* افزایش 115 درصدی سرطان در ایران
مطلق گفت: برنامه ها برای آگاه سازی جامعه درباره سرطان باید مداوم باشد. مردم باید با راه های پیشگیری و كنترل سرطان آشنا شوند و بتوانیم تا دو دهه آینده فعالیت های خوبی برای كنترل و كاهش سرطان انجام بدهیم.
وی تاكید كرد: قصد نگران كردن مردم را ندارم اما باید درباره موضوع سرطان واقع بین باشیم. از لفظ سونامی برای سرطان استفاده می شود اما دوست نداریم از این عنوان استفاده كنیم. سونامی شاید این تعبیر را ایجاد كند كه ما راهی برای مبارزه با سرطان نداریم اما داریم. راه های زیادی برای كاهش و پیشگیری از سرطان وجود دارد. حتی راه های زیادی هست برای كاهش مرگ و میر ناشی از سرطان. وقتی به نمودارهای نزولی سرطان در كشورهای موفق نگاهی بیندازیم، می توانیم اطمینان حاصل كنیم كه با شیوه درست می توان جلوی سرطان و مرگ و میرهای ناشی از آن را گرفت.
مطلق خاطرنشان كرد: واقعیت این است كه امروز بروز سرطان در ایران كمتر از متوسط جهانی است اما باید انتظار داشته باشیم كه به دلیل افزایش امید به زندگی و نسبت جمعیت سالمندی در طی دو دهه آینده بروز سرطان در ایران دوبرابر خواهد شد. پیش بینی سازمان جهانی بهداشت این است كه در ایران تا سال 2040 میلادی یعنی تا دو دهه آینده بروز سرطان 115 درصد زیاد می شود. متوسط افزایش بروز سرطان در دنیا 60 درصد است.
وی افزود: این اتفاق به این دلیل رخ می دهد كه نسبت امید به زندگی در ایران در طی 4 دهه گذشته حداقل 20 سال زیاد شده است و همچنین نسبت جمعیت جوانی كه داریم به مرور كوچ كرده و به جمعیت میانسالی و سالمندان اضافه می شوند. باید این واقعیت را قبول كنیم و برایش برنامه هایی در نظر بگیریم. به همین دلیل از 5 سال پیش در وزارت بهداشت مقدمات تدوین برنامه ای با عنوان برنامه ملی مدیریت سرطان آغاز شد.
مطلق ادامه داد: اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است كه یكی از آنها بحث پیشگیری است كه در قالب برگزاری پویش ها انجام می شود. در این رابطه نباید نقش مردم و سازمان های مردم نهاد و خیریه را نادیده گرفت.
وی افزود: دو سوم یا سه چهارم موارد پیشگیری از سرطان نیز به خود ما برمی گردد. مثل كاهش وزن، ترك سیگار، استفاده غذای مناسب و... نهادهای سیاست گزار هم نقش برجسته ای باید در پیشگیری داشته باشند. همان طور كه گفتم نباید انتظار داشت سیگار و قلیان مصرف نشود وقتی قابل دسترس مردم است. پس سیاستگزاری هم مهم است.

* سه سرطان شایع در خانم ها
رئیس كنترل و پیشگیری سرطان وزارت بهداشت گفت: در هفته مبارزه با سرطان هستیم و به همین دلیل از وزیر جدید وزارت بهداشت و درمان درخواست داریم كه توجه بیشتری به موضوع سرطان داشته باشند.
وی افزود: در جهت برنامه های كنترل و كاهش سرطان در حال حاضر در 4 شهرستان برنامه تشخیص زودهنگام سرطان را آغاز كردیم و سراغ سرطان هایی رفتیم كه تشخیص زودهنگام سرطان در آنها موثرتر است. مثل سرطان پستان، روده بزرگ و سرطان دهانه رحم.
مطلق بیان كرد: جالب است بدانید كه همین سه سرطان 40 درصد سرطان های خانم ها را تشكیل می دهد. سرطان پستان به تنهایی 25 درصد سرطان، سرطان روده بزرگ بیش از 10 درصد و سرطان دهانه رحم. در این 4 شهر این برنامه به صورت آزمایشی برگزار شد و با بازبینی كه روی این برنامه صورت گرفت قرار شد در فاز یك توسعه برنامه در 50 هزار نفر از جمعیت تحت پوشش هر دانشگاهی این برنامه انجام شود.

* راه اندازی مراكز تشخیص سرطان
مطلق ادامه داد: در این میان این بحث وجود داشت كه اگر افراد مشكوك را در سطح شبكه بهداشتی شناسایی بكنیم چگونه باید در سطح 2 خدمت، خدمات تخصصی را به آنها ارائه دهیم؟ به همین دلیل در برنامه ای تحت عنوان آمایش سرزمینی سرطان، ما نیازهای توسعه زیرساختی سرطان را تا 10 سال آینده برآورد كردیم. در این بین یكی از مراكزی كه پیش بینی شد مراكز تشخیص زودهنگام سرطان بود. به خاطر اهمیتی كه این مسئله در پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان دارد. البته این موضوع باعث پیشگیری از سرطان هم می شود. وقتی پلیپ روده یا ضایعات پیش بدخیم دهانه رحم برداشته شود، سرطان بروز نمی كند. در این رابطه تمركز ما بر روی افراد پرخطر بود.
وی افزود: این اتفاق افتاد و توسعه مراكز تشخیص زودهنگام سرطان نیز رخ داد و با كمك دولت ژاپن كه 50 دستگاه ماموگرافی به وزارت بهداشت اهدا كرد بخشی از تجهیز این مراكز اتفاق افتاد. بخش دیگری از تجهیز را نیز خود وزارت بهداشت انجام داد و هفته پیش 75 مركز تشخیص زودهنگام سرطان به طور رسمی افتتاح شد.
رئیس اداره كنترل و پیشگیری سرطان وزارت بهداشت افزود: با وجود همه كارهایی كه تاكنون انجام شده ما تازه اول راه هستیم و نیازمندیم كه با یكدیگر همكاری زیادی انجام دهیم تا برنامه های كنترل سرطان در سطح شبكه بهداشتی، بیمارستان ها و... جا بیفتد و شكل بگیرد. خیلی باید تلاش و در این باره به كمك هم نیاز داریم.

*اهمیت جراحی و رادیوتراپی
مطلق تاكید كرد: تلاش كردیم استانداردهای تشخیص درمانی را تدوین و ابلاغ كنیم. امسال طی گزارش هایی كه سازمان های دیگر به وزارت بهداشت دادند متوجه شدیم 5 تا 19درصد میزان مصرف داروهای شیمی درمانی كاهش پیدا كرده است. بحث این نیست كه مصرف ریالی دارو كم شود، بحث این است كه دارو در جایی مصرف شود كه بیشترین اثربخشی را دارد و مردم از آن سود بیشتری می برند.
وی با بیان اینكه در درمان سرطان نباید صرفا به مصرف دارو توجه داشت افزود: دارو نقش بسیار مهمی در درمان سرطان دارد اما دو موضوع دیگری كه در كاهش سرطان نقش دارد بحث جراحی و رادیوتراپی است. نباید از این دو غفلت شود. سعی كردیم در وزارت بهداشت توسعه مراكز سرطان متناسب اتفاق بیفتد و اعتبارات فقط به یك سمت منحرف نشود. به همین دلیل چیزی بین 20 تا 30 دستگاه شتاب دهنده با همكاری هیئت امنای صرفه جویی ارزی به دستگاه های رادیوتراپی كشور اضافه و درمان رادیوتراپی ما نیز پیشرفته شود.
مطلق با طرح این موضوع كه كنترل سرطان امكانپذیر نخواهد بود مگر اینكه به یكدیگر كمك كنیم ادامه داد: قطعا وزارت بهداشت به تنهایی نمی تواند در زمینه مبارزه با سرطان موفق شود. باید سازمان ها و نهادهای دولتی دیگر نقش خودشان را به درستی ایفا كرده و سازمان های مردم نهاد و خیریه در كنار وزارت بهداشت و ما در كنار آنها كمك كنیم بحث كنترل سرطان پررنگ شود. تشكیل سازمان مردم نهاد و خیریه گام بسیاری مهمی در این زمینه است.
وی با تاكید بر اهمیت شبكه سازی در حوزه سلامت گفت: حمایت طلبی برای اجرای برنامه های كنترل سرطان و نقش شبكه می تواند در این زمینه اهمیت زیادی داشته باشد. بحث ظرفیت سازی و پرهیز از موازی كاری بسیار مهم است و شبكه می تواند در این مسئله نیز نقش پررنگی داشته باشد. شبكه می تواند محل های سرطان را شناسایی كرده و خیریه ها در آن نقطه فعالیت و حمایت هایشان را داشته باشند. شبكه می تواند نقش مهمی داشته باشد برای اینكه بیماران بر اساس یك نظام ارجاع و به درستی در جاهایی كه نیاز است ارجاع شوند.
گزارش از فاطمه شیری
اجتمام* ف ش*