آواي خوش زندگي در تالاب هاي گلستان

به گزارش ايرنا، در استان گلستان تالاب هاي فراواني وجود دارد كه مهمترين آنها چهار تالاب بين المللي گُميشان، آلماگل، آلاگل و آجي گل زير حفاظت يا ثبت كنوانسيون بين المللي رامسر با مشاركت 169 كشور جهان است كه بر حفاظت و بهره‌برداري معقول از تالاب‌ها تاكيد دارد.
آبگيري هفته هاي گذشته سدهاي گلستان ناشي از هدايت روان آب هاي ناشي از بارندگي و انتقال سرريز آب پشت سد به تالاب ها زندگي را بار ديگر در اين زيستگاه هاي ارزشمند و در حال احتضار جاري كرد.
گرماي كم سابقه سال هاي گذشته، كاهش شديد منابع آبي و زيرزميني در نتيجه تبخير و يا استفاده بي رويه براي مصارف كشاورزي و آشاميدني، گلستان را در معرض تنش آبي شديد قرار داده كه تالاب ها نيز از آسيب هاي آن در امان نبودند.
كاهش ژرفاي آب و خشكيدن بخش هاي وسيعي از پهنه اين زيستگاه هاي ارزشمند به موضوعي تكراري و رنج آور تبديل شده و ديگر رودخانه ها رمق و تواني براي احياي تالاب ها نداشتند.
در اين شرايط فقط معجزه اي مي توانست تالاب هاي گلستان را احيا كند؛ اتفاق غير قابل پيش بيني كه زمستان امسال رخ داد و رنگ واقعيت به خود گرفت.
مدير دفتر مطالعات شركت آب منطقه اي گلستان با اشاره به افزايش بارش هاي امسال استان گفت: از ابتداي سال آبي جاري تاكنون 380 ميليمتر باران در استان باريد كه اين ميزان نسبت به دراز مدت 59 درصد و در همسنجي با مدت مشابه سال گذشته 46 درصد افزايش يافت.
حسن فرازجو با بيان اينكه ميزان متوسط بارش در دراز مدت استان گلستان در همين مقطع زماني 240 و در سال گذشته 260 ميلي متر بود، افزود: در بهمن امسال نيز 125 ميلي متر باران در گلستان باريد كه اين مقدار در دراز مدت 56 و در سال گذشته 74 ميلي متر بود.
رئيس اداره حفاظت محيط زيست شهرستان هاي بندرتركمن و گميشان درخصوص ارزش تالاب ها به خبرنگار ايرنا، اظهار داشت: پالودن آب از هر نوع ناخالصي شامل آلاينده هاي شيميايي و سمي و رسوبات، ذخيره آب، ادامه روند چرخه مواد، تغذيه آبخوان هاي زيرزميني، كنترل سيلاب، حفاظت در برابر توفان، فرسايش و بادشكن پناهگاهي براي انواع گياهان و جانوران از جمله آثار وجود تالاب ها است كه نمونه آن در هيچ اكوسيستم ديگر كره زمين به صورت يكپارچه ديده نمي شود.
علي بياني تصريح كرد: از سوي ديگر اين عملكرد چندگانه و گسترده، اكو سيستم هاي تالابي را به زيست بوم هايي حساس، شكننده، غيرقابل جايگزين و تا حدي غيرقابل بازسازي تبديل كرده است.
وي افزود: انسان براي داشتن اين زيست بوم هاي بي همتا بايد ياد بگيرد همان گونه كه تالاب انواع عملكرد و اجزاي زنده و غير زنده محيط زيست را در كنار يكديگر حفظ و نگهداري مي كند؛ او هم به عنوان عضوي از اين مجموعه بايد زيست بوم ها را حفظ و حمايت كند.
بياني گفت: تالاب ها زيست بوم هايي با بيشترين توليد زيستي در جهان هستند و ارزش زيادي براي گونه ها به ويژه گونه هاي در معرض تهديد و انقراض دارند.
اين كارشناس ارشد محيط زيست اظهار داشت: در چند سال گذشته به دليل پائين رفتن سطح آب درياي خزر، تغذيه تالاب گُميشان از طرف دريا به حداقل ممكن و در سال 96 به صفر رسيد كه اين موضوع به همراه كاهش بارش هاي آسماني سبب شد تا تقريبا تمام سطح تالاب هاي بين المللي در فصول گرم سال خشك شود و در زمستان نيز بخش بسيار اندكي زير آب قرار گيرد.
بياني ادامه داد: سال گذشته و از محل اعتبارهاي طرح حفظ و احياي تالاب ها و درياچه هاي كشور، آبراهه هايي كه توسط صيادان بين تالاب و دريا ايجاد شده و موجب تخليه آب تالاب به دريا مي شد بسته، كه اين امر نقش بسزايي در حيات بخشي دوباره و آبگيري اين زيستگاه ارزشمند طبيعي داشت.
وي بيان كرد: بارش هاي اواخر دي و بهمن 97 و هدايت آب آنها به آبگيري نيمي از گستره اين تالاب بين المللي منجر شد.
بياني اظهار داشت: احيا و آبگيري دوباره اين تالاب افزون بر بازگشت گونه هاي جانوري و آبزي، فرصت فعاليت هاي حوزه گردشگري مانند پرنده نگري و عكاسي از طبيعت را در منطقه ميسر و رونق اقتصادي ناشي از حضور گردشگران و علاقه مندان به طبيعت براي حاشيه نشينان و جوامع محلي تالاب را ايجاد كرد.
«عبدالقيوم ايري توماج» از اهالي شهرستان گميشان نيز در اين مورد به ايرنا گفت: ساليان تقريبا دور در تالاب گميشان حتي ماهي ازون برون صيد مي شد اما در دوره هاي اخير حيات اين تالاب هم رو به زوال و نابودي نهاد.
اين پيرمرد صياد تركمن اظهار داشت: در اوايل دهه هفتاد تالاب گميشان با توجه به برخورداري از ماهيان فراوان، محل ارتزاق حدود يك هزار خانوار گميشاني بود.
وي گفت: در آن زمان ارتفاع آب تالاب به 2 متر مي رسيد و ماهي سفيد، كپور، تلاجي، كفال و سوف از آن صيد مي شد.
او افزود: بازگشت رونق به تالاب گميشان با آبگيري دائمي، فراهم شدن شرايط براي تخم ريزي ماهيان و در نتيجه ايجاد بستر صيد، رونق اقتصادي را بار ديگر به اين منطقه باز مي گرداند.
يك راهنماي تور گردشگري نيز گفت: امسال با آبگيري تالاب گميشان و بهبود اندك آب در رودخانه هاي منتهي به خليج گرگان، كسب و كار اهالي رونق گرفته و شرايط براي تقويت بخش هايي چون گردشگري ايجاد شده است.
سيدرضا هاشم نژاد اظهار داشت: تعداد مسافران مشتاق پرنده نگري و تماشاي حيات وحش اين منطقه پس از آبگيري تالاب بيشتر شده كه اميدواريم ايجاد زيرساخت هاي بيشتر بتواند بر تعداد دوست داران طبيعت اضافه كند.
وي افزود: از جمله طرح هايي كه مي تواند زمينه معرفي بيشتر تالاب ها به مردم و بهره برداري درست از اين جاذبه طبيعي را فراهم كند، رونق دادن اجراي طرح هاي مرتبط با جذب گردشگر است.
پياده روي در حاشيه تالاب، قايق سواري، ماهيگيري، شكار و ديدن گستره گياهان مردابي و چشم اندازهاي تالابي اگر با سرمايه گذاري براي فراهم شدن زيرساخت هاي مورد نياز همراه شود مي تواند درآمد سالانه قابل توجهي را براي منطقه به خصوص جوامع محلي ساكن حاشيه تالاب ها به همراه داشته باشد.
افزون بر تالاب گميشان، در بخش مرزي «داشلي برون» شهرستان گنبدكاووس سه تالاب بين المللي آلاگل، آلماگل و آجي گل نيز از مواهب بارندگي هاي مناسب امسال بهره مند شدند.
رئيس اداره حفاظت محيط زيست شهرستان گنبد كاووس نيز در اين خصوص گفت: با آبگيري سه تالاب بخش مرزي داشلي برون گنبد، تالاب آلماگل 5 ميليون متر مكعب و آجي گل 4 ميليون متر مكعب آب دارد و حدود نيمي از ظرفيت 70 ميليون مترمكعبي تالاب آلاگل به عنوان بزرگترين تالاب منطقه مرزي گلستان آبگيري شده و ورود آب به اين تالاب با توجه به تداوم بارش هاي اخير همچنان ادامه دارد.
غلامرضا كريمي با اشاره به نقش تالاب ها در اكوسيستم منطقه افزود: گياهان آبزي موجود در تالاب ها مانند بومادران آبي، ني، گوشاب شانه اي و يا حتي گونه هاي خشك زي بوته اي يا علفي، تالاب ها را به كانون زادآوري پرندگان مهاجر تبديل كرده است.
وي اظهار داشت: تالاب ها به عنوان يكي از مهمترين زيستگاه‌‌‌هاي طبيعي جهان نقش مهمي در دوام و بقاي حيات وحش، تامين آب شيرين و حفظ تعادل زيستي دارند و با توجه به نياز فزاينده و كاهش زيستگاه‌‌‌هاي پرندگان مهاجر و محل‌‌‌هاي مناسب براي تخم‌‌‌ريزي ماهيان، ارزش تالاب هاي موجود بيشتر شده است.
او افزود: پيوند انسان با تالاب نيز همانند بقيه مقوله هاي زيست محيطي پيش از اينكه به دستاوردهاي فني دگرگون سازي و مهار طبيعت مربوط باشد موضوعي اجتماعي است و بايد از طريق ساختارهاي اقتصادي اجتماعي و فرهنگي اين رابطه هماهنگ و موزون شود.
اكنون با حيات مجدد تالاب ها در استان گلستان افزون بر رونق گرفتن صنعت گردشگري، ظرفيت بهره برداري از گياهان و جانوران تالابي و به دنبال آن ايجاد درآمد براي جوامع پيراموني فراهم شده است.
به گزارش ايرنا، در دشت هموار تركمن صحرا و مرز شمالي ايران با تركمنستان از محدوده روستاي داشلي برون به سمت درياي خزر به لحاظ موقعيت جغرافيايي و وضعيت زمين ساختي و وجود روان آب ها و رودخانه اترك مجموعه تالاب هاي آلماگل، آلاگل، آجي گل، اينچه، دانشمند، بي بي شيروان و ... به وجود آمده كه گستره آنها بر حسب سال هاي پر آبي متغير است.
هرچند از اين تالاب ها گاهي در نقشه هاي جغرافيايي به عنوان درياچه نام برده مي شود اما به سبب ژرفاي كمتر از 6 متر در قالب تعريف كنوانسيون رامسر تالاب محسوب مي شوند.
7333