به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، رئیس مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی ایران روز دوشنبه در مراسم رونمایی از سامانه رادیو تلسكوپ، گفت: برای ارائه خدمات آموزشی و سرویس‌های نجوم رادیویی به قشرهای مختلف از جمله جامعه دانشگاهی، به ویژه دانشجویان رشته فیزیك و نجوم، دانش آموزان و عموم افراد علاقه‌مند، نیاز به ساخت سامانه‌ای مانند رادیو تلسكوپ حس می‌شد.
«امید شكوفا» افزود: مركز تحقیقات فضایی با توجه به عزم مسئولان كشور برای دست‌یابی به فناوری‌های پیشرفته در جهت توسعه ملی و بومی‌سازی علم و دانش‌های بنیادین، حوزه توسعه نجوم رادیویی را به عنوان یكی از مصادیق این موضوع مورد توجه قرار داده و پروژه حاضر نیز در همین راستا طراحی شده است.
وی با اشاره به این كه در سال‌های گذشته نیز تلاش‌های داخلی برای توسعه این شاخه از علم نجوم، در قالب پروژه‌های دانشجویی صورت گرفت اما به دلایل مختلف، بی‌نتیجه ماند، گفت: به همین دلیل مركز تحقیقات فضایی پژوهشگاه فضایی ایران به كارفرمایی شركت نوسازی عباس‌آباد، مسئولیت سازماندهی و انجام یك پروژه پایلوت رادیو تلسكوپ را برعهده گرفت.
شكوفا افزود: با راه‌اندازی اولین سامانه رادیوتلسكوپ در كشور به طور خاص می‌توان امكان ارائه خدمات آموزشی و سرویس‌های نجوم رادیویی به قشرهای مختلف برای گروه‌های جامعه ایجاد كرد.
او در پایان گفت: زمانی كه كارمان را شروع كردیم از یك تیم دانشگاهی خارج از كشور مشاوره می‌گرفتیم و اما الان آن‌قدر پیشرفت كرده‌ایم كه می‌توانیم به آن‌ها مشورت بدهیم كه این برایمان خیلی خوشحال‌كننده است و همكاران ما برای ادامه كار ایده‌های خوب و خلاقانه‌ای دارند كه درصورت حمایت می‌توانند قدم‌های خوبی بردارند.
به گزارش ایرنا، رادیو تلسكوپ نوعی آنتن رادیویی است كه در طیف فركانسی رادیویی به منظور كشف و جمع‌آوری اطلاعات از منابع رادیویی در فضا استفاده می‌كند. ایستگاه رصدخانه رادیویی را طی مراحل فنی، برای جلوگیری از تداخل با امواج الكترومغناطیسی ادوات دیگر، مكان‌یابی و آن را در محلی مناسب احداث می‌كنند.
نجوم رادیویی بر اساس اسباب و ادوات رصدی به دو شاخه مهم «تك‌دیش» و «تداخل سنجی» كه مجموعه‌ای از از آنتن‌های تك دیش است، تقسیم می‌شود. هر كدام از این دو شاخه، محدوده مشخصی را از دانش نجوم رادیویی شامل می‌شوند كه كاركرد و نیازمندی‌های مخصوص خود را دارد. در عمل این دو شاخه به صورت مكمل ظاهر شده و پیشرفت در هر كدام برای مجموعه نجوم سودمند است.
با وجود قدرت تفكیك بالای تلسكوپ‌های چند دیش، همچنان تلسكوپ‌های تك‌دیش مورد استفاده قرار می‌گیرند. دلیلش نقص بنیادین تلسكوپ‌های چند دیش (تداخل‌سنجی) در به تصویر كشیدن آسمان است.
این مساله با عنوان «مشكل فاصله صفر در نجوم رادیویی تداخل‌سنجی» مطرح می‌شود. بر اساس این مشكل هیچ‌گاه آرایه‌ای از تلسكوپ‌ها نمی‌تواند تا حد صفر به هم نزدیك شود و بنابراین این باعث پاك شدن حجمی از اطلاعات می‌شود كه در روش رصدی آنتن‌های تك‌دیش با سطح پیوسته این مشكل وجود ندارد.
تلسكوپ‌های تك‌دیش مزایای دیگری نیز دارند؛ به عنوان مثال تجهیزات پیشرفته و نوظهور در ابتدا روی تلسكوپ‌های تك‌دیش تست می‌شوند. هم‌چنین در نقشه‌برداری‌های بزرگ از آسمان این تلسكوپ‌ها سریع‌تر و آسان‌تر عمل می‌كنند و برای مساحی‌های آسمان مناسب هستند.
آزمایشگاه مرجع سازگاری الكترومغناطیسی (EMC)، رادیو تلسكوپ و سامانه «شبیه‌ساز نرم‌افزاری ماهواره» SRI امروز با حضور «محمدجواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پژوهشگاه فضایی ایران افتتاح شد.
علمی** 9207** 1055
تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۸:۳۱
تهران- ایرنا- اولین سامانه رادیوتلسكوپ در كشور پس از سالها تلاش محققان و فناوران ایرانی، طراحی، تولید و آماده خدمات‌رسانی به فیزیك‌دانان، منجمان و علاقه‌مندان علم نجوم شد.