به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، هر چند سال رو به پایان 97 نیز شماری از مهم‌ترین هنرمندان این سرزمین در عرصه‌های مختلف هنری از ما گرفت؛ یاد آنان و ثمره حیات شان در سال‌های كوتاه و بلند زندگی این دنیایی با ما خواهد ماند كه از زبان سعدی (علیه الرحمه) خوانده ایم: هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و گر هنرمند از دولت بیافتد غم نباشد كه هنر در نفس خود دولت است؛ هر كجا كه رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند.
درگذشت بعضی از این هنرمندان كه نام و آوازه‌ای جهانی داشتند؛ مانند عزت الله انتظامی چنان ضربه‌ای بر پیكره هنر این سرزمین وارد كرد كه سال‌ها باید بگذرد تا شاید استعدادی چون او باز بر صحنه تئاتر و بر پرده سینما ظاهر شود و به همین مناسبت هنوز و همچنان اینجا و آنجا از آنان شنیده می‌شود؛ اما بعضی همانطور كه رسم روزگار است در سكوت دنیای فانی را به سوی سرای باقی ترك كردند.
احترام ما و همه ایرانیان نثار روح انسان‌هایی كه با تلاش و رنج، رنگی از هنر بر دنیای فانی ما پاشیدند و هر چند در این سطور نام همه آنها مرقوم نیست، نام شان بر جریده عالم ثبت است.
از ابتدای امسال تا لحظه تنظیم این گزارش 120 هنرمند ایرانی درگذشته‌اند كه 24 نفر در رشته ادبیات و شعر، 24 نفر در حوزه هنرهای تجسمی، 4 نفر تئاتر و 12 نفر شاغل در صداوسیما بودند. 25 نفر در حوزه سینما، 29 نفر موسیقی، دو نفر هنرهای آئینی و سنتی فعالیت می‌كردند.
**بهار؛ عیدی كه هویت چهل تكه را از ما گرفت
آخرین روزهای اسفند 96 با درگذشت دو هنرمند مطرح كشور در حوزه سینما همراه بود؛ همایون شهنواز كارگردان سریال دلیران تنگستان كه بعد از مدتی بیماری 16 اسفند درگذشت و لوون هفتوان بازیگر سینما و تئاتر كه سه روز بعد از وی و در حالی دار فانی را ترك گفت كه مشغول ایفای نقش در مجموعه تلویزیونی عروس تاریكی بود.
داریوش شایگان، نویسنده، فیلسوف و مترجم نام‌آشنا كه از اوایل بهمن 96 به دلیل سكته مغزی در بستر بیماری بود، دوم فروردین درگذشت.
درگذشت وی شمار زیادی از كتابخوانان و روشنفكران ایرانی را غمناك كرد، با تسلیت‌های زیادی همراه بود و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای وی نوشت: هویت ایرانی ـ شرقی در زیست بوم جهان مدرن، دغدغه جدی داریوش شایگان بود. او به خاطره ازلی پیوست، اما دل نگرانی های او با ما است.
كی عطا طاهری بویراحمدی كنشگر سیاسی، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی ساكن یاسوج نیز دیگر چهره‌ای بود كه 9 فروردین 97 درگذشت و این روزها به همت خانه قلم برای وی بزرگداشتی برگزار می‌شود.
بهرام زند، صدای مطرح عرصه دوبله ایران نیز 18 فروردین درگذشت. اهالی موسیقی نیز در 21 فروردین 97 بزرگ لشگری را از دست دادند كه موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده مطرح ویلون بود.
منوچهر یگانه‌دوست، عكاس پیشكسوت مطبوعاتی و از همكاران عكاس در ایرنا و رسانه‌هایی چون كیهان نیز 23 فروردین دار فانی را ترك كرد. غلامحسین صدری افشار، مترجم، نویسنده، فرهنگ‌نویس و پژوهشگر ایرانی كه با كتاب فرهنگ معاصر فارسی معرف نویسندگان و كتاب دوستان ایرانی است، روز 28 فروردین فوت كرد.
قاسم افشار، خبرخوان تلویزیون و چهره‌ای كه صدای ماندگارش در گوش ایرانیان جاخوش كرده بعد از مدتی بی‌خبری و دوری از دوربین، 6 اردیبهشت دنیای فانی را ترك كرد.
اما عرصه موسیقی در بهار 97 هنرمند مطرح دیگری را نیز از دست داد، ناصر چشم آذر موسیقیدان، آهنگساز و تنظیم‌كننده كه صدها قطعه موسیقی گوش نواز ساخته بود 14 اردیبهشت به دلیل سكته قلبی درگذشت. حسین شهاب بازیگر سینما و تلویزیون نیز كه از تیر ماه 96 به علت بیماری ریوی در بیمارستان بستری بود، 28 اردیبهشت فوت كرد. ناصر ملك مطیعی بازیگر نام‌آشنای دهه‌های 40 و 50 خورشیدی نیز بعد از مدتی بیماری 4 خرداد و صدرالدین شجره هنرمند حوزه دوبله، بازیگری تلویزیون، سینما و تئاتر نیز 30 خرداد از میان ما رفتند.
***تابستان؛ زمان خداحافظی آقای بازیگر
كامیار شاپور فرزند فروغ فرخزاد، شاعر معاصر ایرانی و پرویز شاپور 25 تیر سال 97 و به علت سكته قلبی درگذشت، كامیار شاپور نقاشی می كرد و شعر می‌گفت اما شاید هرگز از زیر سایه نام بلندآوازه مادرش فروغ فرخزاد برای علاقه‌مندان فروغ خارج نشد كه او را منبعی دست اول برای اطلاع از فروغ می دانستند.
اما ماه دوم تابستان برای علاقه‌مندان به سینما بسیار سخت گذشت؛ ماهی كه در بیست و ششمین روز آن دو هنرمند معاصر و مطرح حوزه سینما درگذشتند. عزت الله انتظامی كه به نام آقای بازیگر شناخته می‌شد. وی نخستین بازیگر ایرانی بود كه از یك جشنواره بین‌المللی جایزه گرفت. درگذشت انتظامی در 94 سالگی و بعد از مدتی بیماری در 26 مرداد، واكنش و تسلیت چهره‌های مختلف هنری و مسئولان از جمله وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز در پی داشت. هنرمندان سینما و تلویزیون هنوز از خبر درگذشت انتظامی ناراحت بودند كه خبر رسید ضیاءالدین دری كارگردان كه مدتی برای عمل پیوند كبد در شیراز به سر می‌برد بعد از جراحی و به علت عوارض عفونی بعد از عمل نیز درگذشته است.
احسان یارشاطر بنیان‌‌گذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیكا و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی در دانشگاه كلمبیا نیویورك، دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و دانش‌‌آموخته دوره دكترا زبان‌شناسی ایرانی در دانشكده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن از شاگردان ایرانی والتر هنینگ نیز 10 شهریور درگذشت.
محسن وزیری مقدم، طراح، نقاش و مجسمهساز همچنین شاخص‌‌ترین نقاش نوگرای ایرانی كه با رویكردی مدرنیستی و سبكی شخصی، آثاری بدیع و منحصر به فرد خلق كرد نیز 16 شهریور فوت كرد.
پیتر سلیمانی پور، نوازنده سازهای بادی نیز ۱۸ شهریور در ۵۰ سالگی آخرین نت موسیقی را نواخت. آهنگسازی فیلم از دیگر فعالیت‌های سلیمانی پور در حوزه موسیقی بود.
حسین عرفانی بازیگر و صدای آشنا عرصه دوبله ایران كه سال‌ها به جای هنرمندان مختلفی از جمله همفری بوگارد، هنرپیشه آمریكایی حرف زده بود نیز بعد از مدتی تحمل بیماری سرطان ریه 21 شهریور درگذشت.
سعید كنگرانی بازیگر سینما و چهره نام‌آشنای دهه 50 خورشیدی نیز دو روز بعد از عرفانی و 23 شهریور بر اثر ایست قلبی درگذشت؛ در حالیكه در سال‌های اخیر به دلیل مصاحبه‌های مختلف در مورد وضعیت سینما در گذشته، بار دیگر نامش سر زبان‌ها افتاده بود.
***پاییز؛ كوچ نویسنده‌ها
پاییز 97 با درگذشت كارگردان، نویسنده و تهیه كننده ایرانی یدالله صمدی آغاز شد كه سوم مهر درگذشت، او كه به فرهنگ بومی ایرانی و آذری توجه ویژه ای داشت توانست با ساخت فیلم های اتوبوس (1364) ، ساوالان (1368) و دمرل (1372) گوشه‌ای از این فرهنگ را در برابر دوربین به تصویر بكشد.
شیرین علی آبادی هنرمند عكاس كه بسیاری آثار او در موزه های مختلف به نمایش درآمده بود، 10 مهر و بعد از مدت ها مبارزه با بیماری سرطان در 45 سالگی درگذشت.
محمد دبیرسیاقی استاد زبان و ادبیات فارسی و همكار علامه دهخدا در تدوین فرهنگ لغات دهخدا همچنین مصحح بعضی كتب قدیمی ادبیات فارسی از جمله دیوان منوچهری نیز 16 مهر و در حالیكه سال ها به دلیل بیماری و كهولت سن در انظار ظاهر نشده بود درگذشت.
اما 17 مهر 97 یك چهره دیگر تلویزیونی را از ایرانیان گرفت؛ بهرام شفیع كه از اواسط دهه 50 خورشیدی در برنامه‌های مختلف ورزشی به عنوان مجری و تهیه كننده حاضر بود در این روز دچار حمله قلبی شد و به رغم تلاش پزشكان درگذشت.
رضاامیر یاراحمدی پیشكسوت عرصه هنرهای تجسمی و مجسمه ساز شب ۲۵ مهر ماه بر اثر ایست قلبی در منزل خود از دنیا رفت و ناصر ایرانی مترجم، نمایشنامه نویس و ویراستار و مدرس ایرانی نیز دوم آبان و بعد از مدت ها تحمل بیماری درگذشت.
احترام سادات حبیبیان، مادر علیرضا داودنژاد كه با ایفای نقش مادر در فیلم «مصائب شیرین» (1377) توانسته بود سیمرغ بهترین نقش مكمل را دریافت كند، نیز بعد از مدت‌ها بیماری 19 آبان درگذشت.
29 آبان سالروز مرگ انور خامه‌ای سیاستمدار، اقتصاددان نویسنده و مترجم ایرانی بود كه هنوز و همچنان بیش از نویسنده بودن به عنوان فعال سیاسی شناخته می‌شود.
ابوالفضل زرویی نصراباد طنزنویس معاصر و همكار مجلات مختلف از جمله «گل آقا» كه با نام های مستعاری؛ چون ملانصرالدین، ننه قمر و مانند آن می‌نوشت 10 آذر مرگ را به سخره گرفت و با این كوچ ناگهانی دل دوستدارانش را ناشاد كرد.
عباس عبدی كه نویسنده‌ای هم‌نام یك فعال سیاسی بود، اول آذر دیده از دنیا فروبست. از وی مجموعه داستان‌هایی مانند «قلعه پرتغالی» و «دریا خواهر است» برجامانده است كه بیشتر با پیرنگ فرهنگ جنوب ایران به ویژه جزیره قشم نگاشته شده اند.
احمدرضا دالوند، منتقد هنری، نویسنده، پژوهشگر، تصویرگر و طراح كه با ناشران و روزنامه‌های بسیاری همكاری داشت بعد از مدتی تحمل رنج بیماری دیابت 19 آذر درگذشت. فرج الله حیدری فیلمبردار باسابقه ایرانی نیز بعد از فعالیتی نزدیك به 50 سال و فیلمبرداری بیش از 30 فیلم سینمایی 15 آذر بر اثر ایست قلبی فوت كرد.
درگذشت پیام صابری چهره‌پرداز، بازیگر و كارگردان سینما و همسر زیبا بروفه 18 آذر 97 در سن 45 سالگی كه ناگهانی هم بود با واكنش ها و تسلیت فراوان چهره‌های سینما همراه شد.
***زمستان بر قلب الوند نشست
سلیم نیساری عضو پیوسته زبان و ادبیات فارسی چهره پیشكسوت حافظ شناس نیز 22 دی در پاریس درگذشت. وی كه برای درمان و دیدار با پسرش به فرانسه رفته بود، غربت را برنتابید و 30 دی در تهران به خاك سپرده شد. حسین محب اهری، از همكاران اسبق ایرنا، چهره تلویزیونی در دهه 70 خورشیدی و بازیگر سینما و تئاتر نیز 26 دی بعد از مدت‌ها دست و پنجه نرم كردن با سرطان درگذشت.
حسین زمرشیدی، عضو فرهنگستان هنر و معمار سنتی كار ایرانی نیز 15 بهمن دار فانی را وداع گفت. وی در معماری و كاشی‌كاری آرامگاه خواجه ربیع، گنبد سبز مشهد، آرامگاه امامزاده محروق نیشابور و آرامگاه شیخ احمد جامی تربت جام نقش داشت.
كاوه بهمن روزنامه‌نگار، نویسنده و شاعر حوزه دفاع مقدس بود كه 17 بهمن در 55 سالگی درگذشت. اولین اثر داستانی این نویسنده، سال ۱۳۷۰ با نام «بازی آن روزها» منتشر شد، وی همچنین مدتی مسئول برگزاری جلسات نقد در حوزه هنری بود.
محسن ابوالقاسمی استاد دانشگاه، زبانشناس و متخصص در آموزش زبان فارسی نیز 18 بهمن درگذشت، از وی آثار زیادی از جمله «زبان فارسی و سرگذشت آن»، «شعر در ایران پیش از اسلام» و «مانی به روایت ابن الندیم» برجای مانده است.
یدالله ثمره استاد دانشگاه، زبانشناس، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و یكی از همكاران در تدوین فرهنگ معین نیز 3 اسفند درگذشت. از وی آثار زیادی از جمله كتبی در زمینه آموزش زبان فارسی و «آواشناسی زبان فارسی» برجای مانده است.
لیلت تریان هنرمند مجسمهساز ارمنی ایرانی و ملقب به عنوان مادر مجسمه‌سازی ایران نیز16 اسفند درگذشت.
خشایار الوند فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون و به ویژه در زمینه آثار طنز، برادر سیروس الوند كارگردان سینما به طرز ناگهانی و در سن 51 سالگی بر اثر ایست قلبی 9 اسفند در خانه خود فوت كرد.
هوشنگ آزادی‌ور مترجم و نویسنده، تصغر فردی شاعر، ادیب و پژوهشگر تبریزی و از شاگردان استاد شهریار، سید كریم قنبری استاد دانشگاه و شاعر پیشكسوت، محمدمجید برومند طراح گرافیست، محمد ابراهیم جعفری نقاش و عضو هیات علمی دانشگاه هنر و انجمن نقاشان، حسن حاجی نوری مجسمه ساز و نقاش، دریانور ذوالفقاری نقاش و عضو انجمن سفال ایران، هادی شفائیه عكاس، صادق صندوقی نقاش و گرافیست، سیدمصطفی موسوی و مرادعلی سالاراحمدی از دیگر هنرمندانی بودند كه در سال 97 به سرای باقی شتافتند.
*شعر تیتر از هوشنگ ابتهاج
فراهنگ**9157** 9053
تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۳۹۷ - ۱۷:۵۳
تهران- ایرنا- نام هنر و یاد هنرمند هرگز به سر نخواهد آمد؛ حتی اگر روزگار غدار سرود فرود را برای او سر دهد یا دست اجل گلوی زندگی اش را بفشارد.