مسجدهاي شرق سمنان ، عبادتگاه هايي به وسعت تاريخ

به گزارش ايرنا، گرچه شرق استان سمنان را بيشتر به آب و هواي خوش و طبيعت روح نوازش مي شناسند، اما اين بخش بزرگ از استان سمنان، به سبب دارا بودن پيشينه تاريخي و فرهنگ غني، در كنار جاذبه هاي طبيعي ظرفيت هاي ديگري را نيز براي جذب گردشگر در اختيار دارد.
آثار تاريخي ارزشمند در 2 شهرستان شاهرود و ميامي در طول سال مقصد بسياري از گردشگران داخلي و خارجي است. با وجود اينكه برخي از بناهاي تاريخي همچون مجموعه تاريخي بسطام و خرقان و يا كاروانسراي مياندشت در بين بسياري از هموطنان شناخته شده هستند، تعداد زيادي از آثار با اندكي كم لطفي رو به رو شده اند كه از جمله آن ها مي توان به مسجدهاي تاريخي اين مناطق اشاره كرد.
در اين ميان، تلاش براي شناساندن پشتوانه هاي تاريخي، فرهنگي و مذهبي مردم اين ديار، يكي از اقداماتي است كه مي تواند از سوي رسانه ها به انجام برسد. در اين گزارش فقط تعدادي از اين آثار ارزشمند به طور خلاصه معرفي مي شوند.
*** مسجد جامع شاهرود
مسجد جامع شاهرود در قسمت اصلي و قديمي شهر و در نزديكي محله هاي ' بيد آباد ' ، ' چهارسوق ' و 'قلعه ولووا ' قرار گرفته است. بناي مسجد جامع متعلق به دوره ايلخاني بوده و از اين رو قديمي ترين مسجد شاهرود به شمار مي رود. برخي حتي آن را قديمي ترين بناي اين شهر نيز مي دانند.گچ بري هاي به دست آمده در مسجد هم از پيشينه بالاب 700 ساله آن حكايت دارد.
پوشش بناي مسجد به شكل طاق و گنبد و داراي قوس هاي ايراني بوده كه بيشتر به صورت پنج و هفت بر روي جرزهاي چند ضلعي اجرا شده است.
بخش قديمي و اصلي مسجد جامع شاهرود كه همان شبستان ستون دار است، به چند بخش تقسيم مي شود. بخش مياني كه از امتداد ايوان تا شبستان و محراب غربي ، شامل 2 دهانه و بخش شرقي نيز داراي يك دهانه است.
در سال هاي گذشته بخش هاي جديدي به مسجد افزوده شده و بناي كنوني، صحن، شبستان اصلي و چند بناي ديگر را كه در سه ضلع صحن جاي گرفته اند، شامل مي شود. بخش هايي همچون گنبدها، صحن و آب انبار هم در طول سال هاي پيش مرمت شده است.

*** مسجد جامع فرومد
مسجد جامع روستاي فرومد شهرستان ميامي، در قرن ششم هجري ساخته شده و از نظر معماري ازجمله آثار ارزشمند دوره خوارزمشاهيان به شمار مي رود.
اين مسجد بزرگ با مساحت حدود 850 متر مربع، از نوع مسجدهاي 2 ايوانه به سبك خراساني است. ايوان هاي شمالي و جنوبي، 2 ايوانچه در 2 طرف ايوان ها و همچنين يك شبستان در ضلع شرقي ايوان جنوبي بناي مسجد جامع فرومد را تشكيل مي دهد. اين احتمال نيز وجود دارد كه شبستاني ديگر به قرينه در ضلع غربي وجود داشته كه اكنون از بين رفته است.
ايوان جنوبي به عرض 62.6 و عمق 25.11 متر بزرگتر از ايوان شمالي بوده و با طاق و قوس گهواره اي عرضي و نيم گنبد انتهايي پوشش يافته است. 2 رشته رواق نيز در 2 طرف صحن و اتاق گنبد دار چهارگوشه در ضلع غربي ايوان شمالي همراه با سردري زيبا ، ديگر بخش هاي اين مسجد را تشكيل مي دهد.
سردر ورودي در ضلع شمالي مسجد، به آجركاري، گچبري و تزئينات زيبايي مزين شده و به صورت ايواني با قوس شكسته خود نمايي مي كند.
ابن يمين فرومدي شاعر پرآوازه قرن هشتم هجري در وصف مسجد جامع فرومد، اين چنين سروده است:
طاق قوس ارچه بلندي دارد
هست چو خاك زمين پست بر ايوانش
چون به بنيانش نظر افكني خود داني
همت عالي باني وي از بنيانش
كيست بانيش علاء دول است
نآورده مثل او به صد دورانش

*** مسجد شيخ علي اكبر و مسجد آقا
مسجد شيخ علي اكبر شاهرود در دوره قاجار و به همت خيران ساخته شده است. اين مسجد داراي شبستان بوده و بخش طلبه خانه در ضلع غربي آن واقع شده است. ايوان، سردر ورودي و سقف مسجد با آجركاري زينت داده شده است.
اين مسجد داراي آب انباري است كه از نظر حجم دومين آب انبار شاهرود به شمار مي رود. اين آب انبار با 2 راه پله از يك طرف به خيابان و از طرف ديگر به صحن حياط مسجد ارتباط دارد. همچنين 2 درب ورودي مسجد يكي از طرف كوچه و ديگري از سوي خيابان پذيراي نمازگزاران است. پوشش سقف ورودي مسجد از سمت كوچه نيز از نوع قوس كليل بوده و فرم حصيري دارد.
مسجد آقا نيز ديگر بناي متعلق به دوره قاجار است كه به كمك خيران ساخته و توسعه يافته است. مسجد آقا در بافت قديمي شاهرود قرار گرفته و بيشترين بخش هاي آن در سال هاي پيش بازسازي شده است.
ورودي اين مسجد از سمت شرق آن بوده و در كنار راهروي ورودي، آب انبار مسجد جاي گرفته است.

*** مسجد اخياني ها
ديگر مسجد ارزشمند شهر شاهرود نيز در سال 1351 هجري قمري و توسط استاد مهدي حيدريان ساخته شده است. اين بنا داراي 2 شبستان شرقي و غربي و نيز يك گنبد خانه و ايواني بلند است.
شالوده ي بناي مسجد اخياني ها از خشت خام بوده و داراي سقفي گنبدي است. اين اثر تاريخي داراي 2 درب ورودي بوده نماي آن در قسمت شمالي، آجري است. همچنين تنها ديوار به جا مانده صحن در ضلع غربي و با طاق نماهاي آجري زيبا، رخ نمايي مي كند.
باني مسجد اخياني ها، مرحوم حاج محمد باقر اخياني در قسمت ورودي مسجد به خاك سپرده شده است.
علاوه بر اين آثار، گردشگراني كه شاهرود و ميامي را به عنوان مقصدي براي سفرهاي نوروزي خود برمي گزينند، مي توانند در كنار اين آثار، از تكيه بازار، تكيه برنجي و موزه آب، بازار شاهرود و خانه يغمايي ها در شهر شاهرود و نيز از مسجد و حمام آقايان و موزه مردم شناسي شهر ميامي ديدن كنند.
به گزارش ايرنا، شهرستان شاهرود به عنوان يكي از بزرگ ترين شهرستان هاي ايران در 390 كيلومتري شمال شرق تهران و با ارتفاع يكهزار و 400 متر از سطح دريا قرار گرفته است. قدمت سكونت در منطقه شاهرود بر اساس گمانه زني هاي باستان شناسان و حفاري هاي انجام شده، به هزار سال پيش از ميلاد مسيح مي رسد.
شهرستان ميامي، شرقي ترين شهرستان استان سمنان در مسير تهران به مشهد قرار گرفته و از شمال به استان هاي گلستان و خراسان شمالي و از شرق به استان خراسان رضوي و همچنين از غرب به شاهرود راه دارد. بنا بر اسناد موجود، شهر ميامي بيش از هزار سال قدمت دارد.
7359/6167