عطشی كه با بارش های سیل آسا فروننشست

به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با یك درصد از مساحت كل كشور در بستر سلسله جبال زاگرس قرار دارد. این استان با توجه به مساحت كم، نقش مهمی در تولید آب شیرین كشور ایفا می كند و سرچشمه 2 رودخانه بزرگ كارون و زاینده رود و سرچشمه بخشی از رودخانه دز است.
اما با توجه به ماهیت كوهستانی منطقه، بخش زیادی از بارندگی های باران به شكل رواناب به سرعت از این استان خارج می شود و به استانهای اصفهان و خوزستان سرریز می شود و سفره های زیرزمینی كه با بارش برف تغذیه می شود، تامین كننده بخش زیادی از نیاز آبی این استان است. اما خشكسالی های یك دهه اخیر و تغییر الگوی بارش ها از برف به باران به شدت منابع آب زیرزمینی این استان را به چالش كشیده است و دشت های این استان هر روز تشنه تر از روز قبل می كند.

** ممنوعه شدن هر 11 دشت اصلی چهارمحال و بختیاری
كارشناس منابع آب شركت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری درتشریح وضعیت دشت های استان به خبرنگار ایرنا گفت: 11 دشت اصلی در استان وجود دارد كه خشكسالی های یك دهه گذشته موجب ممنوعه شدن همه این دشت ها شده است.
سیدهاشم فاطمی افزود: روند ممنوعه شدن این دشت ها از سال 62 با ممنوعه شدن دشت های سفیددشت و بروجن- فرادنبه آغاز شد و پس از آن در سال 84 نیز دشت شهركرد و دشت خانمیرزا ممنوعه اعلام شد و فعالیت های كشاورزی و برداشت آب از این دشت ها محدود شد.
وی ادامه داد: تشدید خشكسالی در سالهای گذشته سبب شده تا دشت های شهركرد، خانمیرزا، بروجن- فرادنبه، سفیددشت، شلمزار و جونقان- فارسان به دشت های ممنوعه بحرانی تبدیل شود و بدین ترتیب وضعیت منابع آب زیرزمینی استان در شرایط بسیار نامناسبی قرار گیرد.
این كارشناس مسائل آب، وابستگی چهارمحال و بختیاری به منابع آب زیرزمینی را 72 درصد اعلام كرد و گفت: طی 30 سال گذشته، سطح آب های زیرزمینی در دشت شهركرد 17 متر، سفیددشت 25 متر، دشت خانمیرزا 24 و دشت بروجن 9 متر افت كرده است.
با این وجود بارش های بهاری امسال كه از حجم بالایی نیز برخوردار بود این امید را در دل مردم استان زنده كرد كه خشكسالی های یك دهه اخیر به پایان رسیده، دشت های تشنه سیراب شده و از حالت بحرانی خارج می شوند و این بارش های گسترده می تواند بخشی از زخم خشكسالی یك دهه اخیر را بر تن دشت های این استان التیام بخشد، اما بگفته مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، هر 11 دشت استان كه پیش از این ممنوعه اعلام شده بود همچنان در وضعیت نامناسبی قرار دارد.

** بارش های سیل آسا بر احیای دشت ها تاثیری ندارد
مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: گرچه با راهكارهای تغذیه مصنوعی توانستیم بخشی از رواناب های ناشی از بارش های اخیر را به دشت ها هدایت كنیم اما بی شك این اقدام نمی تواند به اندازه تغذیه طبیعی موثر واقع شود.
احمدرضا سامانی سدهی افزود: تاسیسات تغذیه مصنوعی از 20 سال گذشته در دشت بروجن- فرادنبه مستقر است و از 11 سال گذشته وارد مدار و بهره برداری شده است كه با استفاده از این روش در سیلاب اخیر توانستیم بخشی را از رواناب ها را به سمت این دشت هدایت كنیم.
وی تاكید كرد: در برخی دشت های استان نیز بصورت نقطه ای عملیات تغذیه مصنوعی اجرا شد از جمله در دشت خانمیرزای لردگان و دشت شهركرد اما به گستردگی تغذیه مصنوعی دشت بروجن- فرادنبه نبوده است.
مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، تغذیه طبیعی را راهكار موثرتری برای احیای دشت های ممنوعه عنوان كرد و گفت: ماموریت آب منطقه ای استفاده از روش های تغذیه مصنوعی است اما اگر بارش ها بصورت طبیعی و مداوم در استان شكل گیرد تغذیه طبیعی دشت ها به شكل بهتری انجام می گیرد.
سدهی سامانی خاطرنشان كرد: هرچند نمی توان گفت بارش های اخیر در بهبود منابع آب استان بی تاثیر بوده اما با توجه به اینكه باران های سیل آسا تاثیر چندانی در بهبود منابع آب زیرزمینی ندارد، دشت های استان از این امكان بهره لازم را نبردند.
وی با اشاره به وجود دستگاه های اندازه گیری سطح آب سفره های زیرزمینی(پیزومتر) در دشت های استان تصریح كرد: اندازه گیری آب در دشت ها بصورت سالانه انجام می گیرد و هنوز چون موعد اندازه گیری نرسیده است، نمی توان تغییرات شكل گرفته را به صورت قطعی اعلام كرد.
سدهی سامانی افزود: نكته مهم اینست كه هیچگاه بارش های سیل آسا نتوانسته دشت های ممنوعه را احیا كند چراكه فرایند تبدیل شدن دشت ها به مناطق ممنوعه زمانبر است و احیای آن امری زمانبرتر می باشد ضمن اینكه برخی دشت های بحرانی كه با پدیده فرونشست و یا مرگ آبخوان مواجه شده اند نیز برگشت پذیر نیستند.

** نفوذناپذیری آبهای سطحی در مناطق مرتفع
یك كارشناس مسائل اقلیم شناسی نیز در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: بهبود منابع آب بویژه در حوزه منابع آب زیرزمینی نیازمند تجمیع برف طی چند سال پیاپی است كه این موضوع با وجود بارش های خوب برف در سال زراعی جاری محقق نشد و باران فروردین ماه تمامی حجم برف انباشت شده در شهرستان كوهرنگ را آب و با سرعت از استان خارج كرد.
مهرداد قطره سامانی افزود: هر 11 دشت استان كه از نظر بیلان آب موجود در وضعیت نامناسبی قرار دارند از بارش های فروردین ماه بهره ای نبردند چركه نفوذ آبهای سطحی به ویژه در استان مرتفع چهارمحال و بختیای به سختی انجام می شود.
وی تصریح كرد: در گذشته دسترسی به آب های زیرزمینی با حفر چاه حداكثر 7 متری امكانپذیر بود اما درحال حاضر كاهش سطح آب های زیرزمینی در استان به حدی است كه عمق چاه های دسترسی به منابع آب از 150 و 200 متر نیز تجاور می كند.
این اقلیم شناس خاطرنشان كرد: فرونشست زمین كه در اثر خشكسالی و در محل سدهای طبیعی زیرزمینی رخ می دهد، موجب ازبین رفتن ذخیرگاه های منابع طبیعی در بسیاری از نقاط استان شده است از همین رو حتی در صورت نگهداشت آب در حوزه نیز با كاهش حجم ذخیره آب مواجه هستیم.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با وجود اینكه از منابع آب های سطحی خوبی برخوردار است و برای نمونه در موج اول و دوم باش های فروردین امسال بیشترین میزان بارش ها رادر كشور داشته است اما به سبب ماهیت كوهستانی منطقه مجال بهره گیری از این منابع را نداشته و حدود 80 درصد نیاز آبی خود را در بخش های شرب، كشاورزی و صنعت از منابع آب زیرزمینی تامین می كند كه این استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی پیامدهای مخرب زیست محیطی را به همراه داشته است.
از همین رو كارشناسان آب ضمن تاكید بر اصلاح الگوی مصرف، مهار رواناب ها و صدور مجوز بهره برداری از آبهای سطحی را راهكار مناسبی برای مهار این وضعیت عنوان می كنند.
7363/6021