به اعتقاد بسیاری از آگاهان سیاسی اگرچه این قیام از نقطه نظر نظامی بشدت سرکوب شد اما زمینه‌های فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی را فراهم نمود.قیام پانزده خرداد، در شهرهای بزرگ کشور، بویژه تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و شکل گرفت،
منشأ و خاستگاه قیام پانزده خرداد اندیشه‌های روحانیت مبارز شیعه، به رهبری حضرت امام خمینی (ره) بود. در اندیشه‌ها و تفکر امام راحل تشکیل حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام جایگاه خاصی داشت. بر این اساس، پیاده شدن قوانین اسلام در حوزه‌های سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع از انگیزه‌های اصولی نیروهای مذهبی به شمار می‌رفت.
آیت الله دکتر احمد بهشتی نماینده استان فارس در مجلس خبرگان رهبری و استاد حوزه و دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در باره انگیزه‌های قیام ۱۵ خرداد و رهبری روحانیت شیعه بیان داشت: در طول یکصد سال اخیر تاریخ معاصر، روحانیت مبارز انقلابی به دلیل سیاست‌ها و برنامه‌های ضد اسلامی سلسله قاجار و خاندان پهلوی، توده‌های مردم مسلمان ایران را برعلیه آنها بسیج کردند.
آیت الله بهشتی با بیان اینکه در طول این یکصد سال، درک شیعه از مسائل سیاسی بتدریج دچار تحول شد و با سیاسی شدن افکار عمومی مردم، روحیه مبارزه جویی با نظام‌های طاغوتی در سرلوحه حرکت‌های آنها قرار گرفت گفت: امام خمینی (ره) به عنوان یک مرجع و رهبر روشن ضمیر، تهاجم فکری و فرهنگی دشمنان اسلام را در موارد گوناگون بخوبی دریافته بودند و سعی در زدودن آثار آن داشتند.
وی اضافه کرد: آسیب‌هایی که ناشی از تبلیغات فرهنگی رژیم شاه بود و جدایی دین از سیاست، کوبیدن اسلام، ارائه مکتب‌های پوشالی، انحرافی و فریبنده و دعوت مردم به آنها، ایجاد خود باختگی فرهنگی و نا امیدی از فرهنگ اسلامی، محو معنویت جامعه، ایجاد سلطه فرهنگی و اشاعه برتری باورهای غربی، ایجاد و گسترش روشنفکری غرب زده، پاشیدن بذر نفاق بین مسلمین، ایجاد شکاف و تفرقه بین حوزه و دانشگاه، ترویج فساد اخلاقی همگی در زمره آسیب‌هایی ناشی از فعالیت‌ها بر علیه دین و دینداری و فعالیت‌های ضد فرهنگ دینی بود.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: قیام ۱۵ خرداد، را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ مبارزات ملت ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و همچنین نقطه آغازی برای توفان عظیم انقلاب اسلامی نامید. انگیزه دیگر امام راحل، مبارزه با صهیونیسم جهانی و عوامل داخلی آنها و صیانت از احکام اسلام و قرآن و حفاظت از استقلال کشور و جلوگیری از نفوذ فرقه بهائیت ساخته دست استعمار بود. در بررسی انگیزه‌ها و اهداف قیام ۱۵ خرداد می‌توان به مسائل بسیاری اشاره نمود و در این میان اجرای قوانین اسلام در همه حوزه‌ها، از انگیزه‌های اصولی نیروهای مذهبی محسوب می‌شد.
با توجه به تخطی رژیم از حدود الهی و عدم اجرای احکام اسلام، امر به معروف و نهی‌از منکر، دفاع از ارزشها و سنت‌های اسلامی، مقابله با برنامه‌های استعماری آمریکا و اسرائیل از محورهای اصلی و انگیزه‌های قیام ۱۵ خرداد است. مبارزه با حاکمیت و مقاومت در برابر گسترش فرهنگ غربی که منافی با فرهنگ اسلامی بود، از انگیزه‌های نسل جدید روحانیت و روحانیونی که روحیه مبارزه‌جویی داشتند، برای قیام ۱۵ خرداد بوده است.
۶۱۱۳