مرتضی اکبری روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هر چند رسالت دانشگاه و به خصوص دانشگاه‌های نسل سه کارآفرینی و تولید ثروت است تا بتواند خلاءهای موجود در جامعه را برطرف کند ولی هنوز این تأثیر در جامعه به خوبی دیده نشده است.
وی با انتقاد از تصویب بودجه های اندک برای مقابله با خسارتهای بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد ریالی ناشی از ایجاد بیابان آن را کافی ندانست و اظهار کرد: مسئولان باید نسبت به مسائل محیط زیست دغدغه مند باشند و این بودجه کم قابل توجیه نیست.
استادیار گروه آموزشی مدیریت مناطق خشک و بیابانی گفت: حفظ محیط زیست باید از اولویت‌های جامعه باشد و یک ارگان به تنهایی نمی‌تواند متولی طرح بیابان زدایی باشد.
اکبری افزود: نمی توان از افرادی که معیشت آنها در حاشیه بیابان‌ها به خطر افتاده است توقع و انتظار همکاری در حفظ محیط زیست داشت اما باید هم افزایی بین ارگان‌های دولتی وجود داشته باشد تا تصمیم‌های گرفته شده در سطح کشور و استان به نحو احسن اجرایی شود.
وی ادامه داد: نیاز است توانایی مقابله با تخریب اراضی و اضافه شدن آن به بیابان توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری وجود داشته باشد تا در مقابل طرح‌های بدون توجیه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ایجاد معادن که آن هم یکی از نیارهای کشور است ایستادگی کند زیرا این امر صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: تبدیل سازمان جنگل‌ها به وزارتخانه می‌تواند جلوی ایراد صدمات به محیط زیست را توسط وزارتخانه‌ها و دیگر نهادها بگیرد و از عوامل بازدارنده قانونی استفاده کند.
اکبری افزود: ۱۰۰ میلیون هکتار از ۱۵۰ میلیون هکتار اراضی ایران تخریب شده است و در استان خراسان رضوی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد ریال خسارت در این زمینه بر جای گذاشته شده است.
وی با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته در استان خراسان رضوی در مقابله با بیابان زدایی گفت: این استان در بیابان زدایی پیشگام بوده است ولی به خاطر موقعیت جغرافیایی منطقه که خشک و نیمه خشک است نتوانسته به شرایط مد نظر خود برسد و با حد ایده آل فاصله بسیار دارد.
او اضافه کرد: این استان به دلیل شرایط اقلیمی، دارای بارندگی کم و متوسط دمای بالای ۱۶ درجه سانتیگراد است و نقش عوامل انسانی نیز در نشست ۶۰ سانتیمتری دشت مشهد و ۷۰ سانتیمتری دشت نیشابور و بیابانی شدنشان انکار ناپذیر است.
چهره زمین نباید به بیابان تغییر کند
عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد هم در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: نباید از ابتدا اجازه داد چهره زمین با دخالت عوامل انسانی به بیابان تغییر پیدا کند زیرا بازگشت به حالت اولیه آن بسیار سخت و در بعضی مواقع غیر ممکن است.
عادل سپهر افزود: بیابان زایی به معنی تخریب اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و مرطوب است که حاصل دخالت‌های انسانی است و اکنون نتیجه این فعالیت‌ها که با رشد روز افزون جمعیت در دو دهه اخیر صورت گرفته قابل مشاهده است.
وی ادامه داد: باید از ابتدا با شروع این فرایند مقابله کرد که نیاز به مدیریت ویژه ای دارد و به همین دلیل کنوانسیون جهانی مقابله با بیابان زایی سازمان ملل (UNCCD) روز ۲۷ خردادماه برابر با ۱۷ ژوئن را به عنوان "روز جهانی بیابان زدایی" نامگذاری کرده است.
عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت: شعار امسال کنوانسیون مقابله با بیابان زایی سازمان ملل متحد نیز با اشاره به اهمیت این موضوع این است که "بیایید آینده را با هم سبز کنیم ".
سپهر افزود: بیابان زایی به عنوان یک معضل جهانی شناسایی شده است که در حال تغییر چهره سطح کل دنیاست و مشکلات فراوانی را نیز به وجود آورده است و برای اولین بار و در حدود ۲۵ سال پیش اولین کنفرانس با این موضوع در کشور نایروبی تشکیل شد.
وی ادامه داد: در کنفرانس ریو که در کشور برزیل تشکیل شد نیز یک الحاقیه و قطعنامه‌ای در خصوص بیابان زدایی و کاهش اثرات خشکسالی به تصویب رسید و کشور ایران نیز به این کنوانسیون پیوست.
او افزود: در ایران نیز مسئولیت این کار برعهده دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری گذاشته شده است و ایران نیز در مقابله با بیابان زایی بسیار موفق عمل کرده و حتی در این امر به کشورهای همسایه نیز کمک‌هایی در این موضوع انجام داده است.
عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به وسعت پهناور کشور ایران نسبت به بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس گفت: به نظر کارشناسان سازمان ملل کشور ما که بیش از ۷۵ درصد آن بیابان است اما با استفاده از روش‌هایی مانند مالچ پاشی و چند کِشتی توانسته است به نسبت سایر کشورهای حوزه خلیج فارس موفقیت بیشتری در بیابان زدایی کسب کند.
سپهر اضافه کرد: اهمیت این موضوع به قدری است که در تاریخ چهارم خرداد امسال، قانون حفاظت از خاک برای اجرا توسط رئیس جمهوری به سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد.
وی با اشاره به تشکیل دوره کارشناسی مهندسی مدیریت مناطق خشک و بیابانی در دانشگاه‌های ایران ادامه داد: هدف از ایجاد این رشته، تربیت نیروی انسانی متخصص در امور مربوط به بیابان زدایی، بهره برداری اصولی از منابع موجود در شرایط خشک و بیابانی، جلوگیری از فرسایش خاک، تخریب سرزمین، بیابان زایی و مهاجرت بی رویه ساکنان مناطق خشک و نیمه خشک است.
او اضافه کرد: لازم است افرادی تربیت شوند که با استفاده از دانش و تجربیات بتوانند از امکانات خاص این مناطق به بهترین شکل استفاده و با برنامه ریزی برای ایجاد و احیاء پوشش گیاهی مناسب در منطقه از رشد شرایط نامناسب اکولوژیکی جلوگیری کنند و قادر باشند زمینه ایجاد کار و تولید را در مناطق خشک فراهم سازند.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به منحصر به فرد بودن بیابانهای ایران اشاره کرد و گفت: اگر عوامل انسانی در ایجاد بیابان در کشور مان را حذف کنیم از بیابانهای ایران به دلیل منحصر به فرد بودن و نداشتن نظیر حتی در کشورهای همسایه می‌توان به عنوان یک ظرفیت اقتصادی برای جذب توریست استفاده کرد.
سپهر افزود: به عنوان مثال بیابان لوت، مرتفع‌ترین بیابان دنیاست که تپه‌هایی با بیش از ۵۰۰ متر ارتفاع در آن وجود دارد که ارتفاعش از برج میلاد با نزدیک به ۳۴۰ متر ارتفاع بلند تر است و این به معنی انباشت ماسه بیشتر از ارتفاع برج میلاد است.
وی ادامه داد: گرما در این بیابان طی مرداد ماه بیش از ۷۰ درجه سانتیگراد است که آن را به عنوان یکی از داغ‌ترین بیابانهای دنیا معرفی کرده است و یا یاردانگهای و پشته های کویری لوت بسیار شگفت انگیز و دیدنی است.
عضو هیأت علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به وجود بادهای ۱۲۰ روزه سیستان گفت: درست است که این گرد و غبار در تهدید سلامت انسان‌ها تأثیر گذار است و باید آن را مدیریت کرد ولی جا به جایی این ذرات هم ممکن است باعث ایجاد یک اکو سیستم دیگر در طبیعت می‌شود.
سپهر افزود: به عنوان مثال گرد و غبارهایی که میلیونها سال پیش از صحراهای خشک آفریقا برخاسته است باعث ایجاد جنگل‌های آمازون شده است و این جنگل‌ها مدیون حجم رسوباتی است که به صورت طبیعی به آنجا منتقل شده است.
وی با اشاره به امضاء قرارداد همکاری علمی مشترک دانشگاه فردوسی مشهد با آکادمی جغرافیای قزاقستان که به تازگی صورت گرفته است افزود: انجمن ژئو مورفولوژی ایران یک انجمن علمی است که در حوزه‌های مختلف مرتبط با این موضوع فعال است.
سپهر گفت: در سال ۲۰۱۷ پیشنهاد برگزاری کنفرانس ژئو مورفولوژی در سال ۲۰۲۰ در ایران داده شد و این انجمن در حال آماده سازی مقدمات برگزاری این کنفرانس است.
ایجاد ۵۷۳ هکتار جنگل برای مبارزه با بیابان
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان خراسان رضوی هم گفت: از کل ۱۱ میلیون هکتار مساحت این استان بیش از پنج میلیون هکتار آن بیابان است و تاکنون برای طرح‌های بیابان زدایی بیش از ۵۷۳ هزار هکتار جنگل‌های دست کاشت و طبیعی ایجاد شده است
محمود روشندل افزود: از دیگر طرح‌های در دست اقدام در سال ۹۸ مالچ پاشی ۵۰۰ هکتار از بیابان های اطراف شهرستان گناباد است که نیاز به ۲۴۰ میلیارد ریال اعتبار دارد و در صورت تخصیص، این کار عملیاتی خواهد شد.
وی با اشاره به همکاری‌های اداره کل منابع طبیعی استان خراسان خراسان رضوی با دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در سال ۹۷ و در قالب کمیته همکاری تا کنون شش جلسه مشترک برگزار و از طرح‌های ارائه شده توسط دانشگاه فردوسی مشهد استفاده شده است.
۲۰۳۰/۱۹۲۲