بی گمان، در طول تاریخ جاده بازرگانی مهم‌تر از جاده ابریشم سراغ نداریم، جاده‌ای که علاوه بر گذرگاهی اقتصادی، شاهراه و شاهکار ملت‌ها در تعاملات فرهنگ و هنر بود و باعث همزیستی مسالمت آمیز و دوستی و صلح آنها با یکدیگر می‌شد و یکی از نشانه‌های باقی مانده آن در تمام شهرهای این مسیر از چین، هند گرفته تا تانزانیا شعرهای فارسی حک شده بر روی بناها و مقبره‌ها است.
در همین راستا با توجه به اینکه در هفته فرهنگی ترکمنستان (۲۵ تا ۲۹ خرداد ۹۸) هستیم، نشستی با عنوان جاده ابریشم از آغاز تاکنون با حضور پژوهشگران ایران و ترکمنستان در خانه هنرمندان تهران برگزار شد که البته قرار بود وزیر فرهنگ ترکمنستان نیز شرکت کند که به دلایلی نتوانست در این نشست حاضر باشد.
فرهنگ ظرفیت اعتماد سازی و جهان شمولی دارد
رئیس مرکز مطالعات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این نشست گفت: باید بدانیم چه درس‌هایی می‌توان از تجربه تاریخی جاده ابریشم آموخت؟
«محمد علی ربانی» با بیان اینکه مبنای اساسی تعاملات بین جوامع ایجاد صورت‌های مثبت ذهنی است، افزود: صورت‌های ذهنی منفی یکی از چالش‌های اساسی امروز ملل است در حالی که تجربه تاریخی می‌گوید اعتماد پایه تعاملات بوده و حس امنیت ازهمزیستی و میل به ثبات و استمرار آن از طریق توسعه تعاملات اجتماعی اقتصادی و به ویژه فرهنگی شکل گرفته است.
ربانی گفت: آنچه امروز از جاده ابریشم باقی مانده بخش تعاملات فرهنگی است که در قالب نمادها، معماری‌ها و ارزش‌های فرهنگی است لذا زبان دیپلماسی در جاده ابریشم فرهنگی بود و در واقع این فرهنگ بود که عرصه سیاست و اقتصاد را در جاده ابریشم به یکدیگر وصل می‌کرد.
وی با تاکید بر این نکته که فرهنگ قابلیت تطبیق پذیری نسبت به حوزه اقتصاد و سیاست دارد، اظهار داشت: فرهنگ ظرفیت بالایی برای انگاره سازی و ذهنیت سازی دارد و همچنین ظرفیت اعتماد سازی و جهان شمولی دارد که مورد اقبال جوامع مختلف است.
رئیس مرکز مطالعات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: تعاملات گفت و گو محوری و ارتباطات بی واسطه از جمله تعاملات جاده ابریشم بود، وقتی فردی انگیزه تجاری داشت مجبور بود اول زبان آن منطقه در جاده ابریشم را بیاموزد و خود را با آن فرهنگ تطبیق دهد به همین دلیل آموزش و انتقال مفاهیم فرهنگی به وفور در جاده ابریشم اتفاق می‌افتاد.
وی با اشاره به اینکه در جاده ابریشم تعامل فرهنگی بسیار سریع‌تر از حوزه تجارت و سیاست رخ می‌داد، گفت: یکی از موانع اصلی ارتباطات انسانی در دنیای امروز، نقش واسطه گری رسانه هاست که ملت‌ها را از ارتباط مستقیم و گفت و گو باز داشته است.
ربانی ملت محوری تعاملات در جاده ابریشم را نیز مورد اشاره قرار داد و افزود: طبیعی است که این ارتباطات راحتتر بود زیرا دولتها و سازوکار تشریفاتی آن نبود و مناسبات دوام و عمق بیشتری داشت.
رئیس مرکز مطالعات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سفر را نکته بعدی تعاملات در جاده ابریشم ذکر و اضافه کرد: سفر، خروج از خود، جغرافیا و فرهنگ خود و رفتن و نگاه به دیگری است.
ربانی با بیان اینکه نوعی مطالعه بیافرهنگی را در سفرنامه‌ها شاهدیم که نشان از اوج بالندگی و تمدنی یک ملت دارد، تصریح کرد: سفر در فضای صلح و آرامش اتفاق می‌افتد نه در فضای جنگ، و این تفاوت مهاجرت که از روی الزام انجام می‌شود با سفر است.
وی یادآور شد که در گذشته از دروازه فرهنگ به توسعه مناسبات تجاری و سیاست می‌رسیدیم، به همین دلیل نیاز امروز بازگشت به رویکرد گذشته است.
ایران آماده آموزش مرمت کاران تاریخی ترکمنستان
رایزن فرهنگی کشورمان در عشق‌آباد با اشاره به برگزاری هفته فرهنگی ترکمنستان در ایران اظهار کرد: از بدو آغاز روابط دو کشور، همواره دوستی و علاقه‌مندی میان دولتها و مردم رو به افزایش بوده است و امیدوارم در آینده شاهد گسترش این روابط در تمامی زمینه‌های فرهنگی باشیم.
«رضا خانیان» در ادامه از آمادگی استادان مرمت کار ایرانی برای آموزش و مرمت آثار تاریخی در ترکمنستا ن خبر داد و بر مرمت و احیای آثار تاریخی ترکمنستان، تاکید کرد.
وی در نشست علمی «جاده ابریشم از آغاز تاکنون» که در خانه هنرمندان تهران برگزار شد، افزود: هیچ کشوری به اندازه ترکمنستان به سنت‌ها و حفظ آن توجه ندارد و این ویژگی آنها، شگفت انگیز است. وقتی برای نخستین بار به این کشور سفر می‌کنید، این موضوع برایتان بسیار ملموس است.
وی با بیان اینکه «قربانقلی بردی‌محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان بر احیای جاده ابریشم تاکید بسیار دارد، اظهار داشت: این توجه باید با منافع ایران و ترکمنستان تطبیق پیدا کند. ما به دنبال این نیستیم که آن تاریخ گذشته فقط احیا شود بلکه می‌خواهیم تاریخ درخشان گذشته برای دو ملت مفید باشد.
رایزن فرهنگی ایران در عشق آباد افزود: روز گذشته دو کتاب رئیس جمهوری ترکمنستان درباره جاده ابریشم در کتابخانه ملی رونمایی شد و امیدواریم این رویداد، آغاز احیای جاده ابریشم قرار گیرد...
رایزن فرهنگی ایران در ترکمنستان با اشاره به روابط خوب تهران و عشق آباد اظهار داشت: مذاکرات اتصال خط راه آهن قزاقستان، ترکمنستان و اینچه برون در جریان است.
بازسازی کاروانسراهای جاده ابریشم در ترکمنستان
غلام الله یاخچی مرادف مدیر بخش انستیتوی تاریخ و باستان شناسی آکادمی علوم ترکمنستان با اشاره به اشتراکات عمیق بین ایران و ترکمنستان از گذشته‌های دور گفت: ما در کاوش‌های تاریخی در جاده ابریشم به زیورآلات نقره‌ای و فلزی، موزائیک و ظروفی رسیدیم که در ایران ساخته می شه است.
وی افزود: همچنین در مسیر جاده ابریشم در ترکمنستان نام شهرها برگرفته از نام‌هایی است که در قرون وسطی در خراسان وجود داشت.
مرادف اظهار داشت: جاده ابریشم مسیر تجاری دوستی و برادری بوده است و شهرهای در مسیر جاده ابریشم شهرهای مهم در روابط ملت‌ها بوده است.
وی با بیان اینکه اکثر کاروان سراها در مسیر جاده ابریشم در قرن ۱۳ و پیشرفته‌ترین آنها در قرون ۱۵ و ۱۶ ساخته شده است، گفت: اکثر کاروان سراها در مسیر آب رو بوده است و ما اکنون در حال بازسازی این مناطق تاریخی همچون کاروانسراها و مقبره‌های پادشاهان در این مسیر هستیم.
پیشنهاد ثبت پرونده‌های مشترک میراث ناملموس در یونسکو
مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشکده میراث فرهنگی نیز گفت: با توجه به اینکه برای ثبت سالانه میراث ناملموس در یونسکو محدودیت وجود دارد، ایران و ترکمنستان می‌توانند پرونده‌های مشترک متعددی را برای ثبت به یونسکو ارسال کنند چرا که پرونده مشترک محدودیت ندارد.
وی با اشاره به راه زمینی و راه دریایی جاده ابریشم گفت: ایران و ترکمنستان، قلبِ راه جاده ابریشم بودند. وقتی راه زمینی پرخطر شد، راه دریایی جاده ابریشم شکل گرفت.
تعاملات علمی دو کشور را توسعه دهیم
محمداف گلدی مراد، مدیر بخش منابع تاریخ ترکمن آکادمی علوم ترکمنستان نیز از دیگران سخنرانان این نشست بود که اظهار داشت: اشتراکات دو ملت مربوط به قرن‌ها قبل است و ما اکنون خواستار گسترش روابط علمی بین دو کشور هستیم که برگزاری سمپوزیوم و کنفرانس‌های بین دو کشوربسترساز توسعه این ارتباطات است.
در این نشست محمد علی کیانی مدیر کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور و شماری از میهمانان داخلی و خارجی هم حضور داشتند.
هفته فرهنگی ترکمنستان در ایران
هفته فرهنگی ترکمنستان در تهران روزهای ۲۶ تا ۲۸ خرداد سالجاری برگزار و عصر امروز با آئین اختتامیه به کار خود پایان خواهد داد.
در این رویداد فرهنگی کاروان ۴۲ نفره هنرمندان ترکمن در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری به ارائه آثار پرداختند.
هفته فرهنگی ترکمنستان، با همکاری محمد علی کیانی مدیر کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سفارت ترکمنستان در تهران نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای تجسمی برگزارشد.
افزون بر ملاقات‌های شاه‌مراداف با رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی از کتاب‌های رئیس جمهور کشور ترکمنستان با موضوع «جاده ابریشم» درکتابخانه ملی ایران رونمایی بعمل آمد.
به این مناسبت همچنین از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، «نمایشگاه اسناد و نسخ خطی دوره سلجوقیان» به مدت ۳ روز در محل کتابخانه ملی برپا خواهد بود.
طبق هماهنگی‌های انجام شده گروه «موسیقی و اجرای حرکات آئینی» مردم ترکمنستان سه شنبه شب ساعت ۱۹ در محوطه برج میلاد تهران به اجرای برنامه خواهند پرداخت.
دیداروگفت‌وگوی وزیر فرهنگ ترکمنستان با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی وهمچنین کنفرانس مطبوعاتی وزرای فرهنگ دو کشور و ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات، اجرای موسیقی سنتی ترکمنی، اجرای حرکات آئینی، و بازدید هنرمندان از ایران مال از دیگر برنامه‌ها برای برگزاری این هفته فرهنگی بود
برگزاری کارگاه هنری و نشست تخصصی با هنرمندان و کارشناسان فرهنگی کشورمان، نمایش فیلم‌های مستند و داستانی و همچنین اجرای موسیقی از جمله برنامه‌های این هفته فرهنگی بودکه در محل خانه هنرمندان برگزار خواهند شد.
این میزگرد هم طبق هماهنگی بعمل آمده با مؤسسه اکو، باموضوع جاده ابریشم با حضور هنرمندان و تاریخ‌دانان ایرانی وترکمنی درخانه هنرمندان برگزارشد.