به منظور ترویج هر چه بیشتر فرهنگ عفاف و حجاب در میان دانشگاهیان و با توجه به کارکرد و کار ویژه دانشگاه‌ها و اعتلای بیش از پیش آموزش عالی کشور، موضوع صیانت از عفاف و حجاب دانشگاهیان به عنوان مفهومی فرهنگی در دستور کار دانشگاه قرار داده شده است. که این بخش به عنوان یکی از دلایل ابلاغ این بخشنامه مورد توجه وزارت علوم قرار دارد.
در ادامه سلسله قوانین و مقررات دانشگاه‌ها برآنیم تا در این مطلب به تشریح جزئیات بخشنامه عفاف و حجاب در مراکز دانشگاهی بپردازیم.
وظایف رؤسای دانشگاه‌ها
بر اساس این بخشنامه، رؤسای دانشگاه‌ها موظف هستند در اسرع وقت دستورالعمل‌های لازم برای اجرای تشکیل کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب دانشگاهیان، برنامه‌های تبلیغی، تبیینی و ایجابی همچنین برنامه‌های مرتبط با تذکر، ارشاد، مشاوره و در صورت نیاز برخورد قانونی با متخلفان در زمینه حجاب و عفاف اجرا کنند.
عدم توجه به مفهوم درونی حجاب
این بخشنامه با تشریح وضعیت موجود حجاب و عفاف در دانشگاه‌ها آورده است در برخی محیط‌های دانشگاهی به مفهوم درونی عفاف توجه نمی‌شود و صرفاً جنبه ظاهری آنکه سبک پوشش است، مورد توجه قرار می‌دهند؛ همچنین معرفی و ارائه این سبک پوشش با باورپذیری و درونی سازی همراه نیست. بنابراین از سوی دانشگاهیان پذیرفته نمی‌شود و در برخی محیط‌های دانشگاهی به همین بهانه هیچ برنامه و اقدامی جهت معرفی، تبلیغ و صیانت از حجاب صورت نمی‌گیرد که نتیجه آن بروز و ظهور بدحجابی و آسیب به دانشجویان است.
در بخش دیگری از این بخشنامه آمده است که هماهنگی، همدلی و تقسیم کار بین بخش‌های مختلف دانشگاه در رابطه با موضوع وجود ندارد. برخی افراد حقیقی و حقوقی دانشگاه به موضوع به صورت سطحی، مناسبتی و شعاری برخورد می‌کنند و هیچ طرح و برنامه منطقی برای توسعه و صیانت از عفاف و حجاب در دانشگاه ندارند. نکته دیگر اینکه در رابطه با رفتار و پوشش مردان در دانشگاه‌ها هیچ برنامه مدونی وجود ندارد و همه اقدام‌ها متوجه خانم‌ها است.
برنامه‌های در دست اقدام
بر اساس این بخشنامه، در مجموع مدیریت‌های فرهنگی و اجتماعی، مسئولان دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، مدیریت حراست‌ها و تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌ها، برنامه‌ها و اقدام‌های زیر را در دست دارند.
برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی با عنوان حجاب و عفاف، وضع قوانین و مقررات برای اصلاح وضعیت پوشش در دانشگاه، اصالت بخشی به فرهنگ عفاف از طریق محصولات متنوع فرهنگی هنری متناسب، پیگیری غیرمستمر اجرای طرح گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جلسات شورای فرهنگی دانشگاه‌ها، مصاحبه با دانشجویانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند و تشویق آنها به رعایت حجاب، تشویق افراد با حجاب کامل از طریق اهدا گل و بسته‌های فرهنگی، روش‌های ابتکاری از قبیل ارسال پیامک به کارکنان همراه با پیام اخلاقی درباره حجاب، تذکر لسانی و شناسایی دانشجویان بدحجاب توسط گشتی‌های حفاظت فیزیکی و نگهبان‌های درهای ورودی، اطلاع رسانی به خانواده دانشجویان بی حجاب در این بخشنامه به دانشگاه‌ها تاکید شده است.
مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی
در چارچوب نهادینه شدن فرهنگی عفاف و حجاب در جامعه، شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۳ دی ماه ۸۴ قانون راهکارهای اجرای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب را تصویب کرد که در آن به وظایف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اشاره شده که در ادامه به بخش‌هایی از آن اشاره می‌شود:
تدوین برنامه جامع فرهنگ عفاف و حجاب با توجه به ضرورت الگوسازی و بروز کردن الگوها با در نظر گرفتن تنوع فرهنگی موجود در محیط‌های دانشگاهی توسط پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تاکید بر ضرورت رعایت پوشش و الگوهای اسلامی توسط کارکنان، دانشجویان، استادان، آرایش نکردن در دانشگاه، آموزش، ساماندهی و بکارگیری نیروهای آگاه زن به منظور نظارت بر رعایت حجاب و عفاف در اجتماع همراه با روش‌های پسندیده و احترام به حریف افراد.
کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب دانشگاهیان
بخشنامه صیانت از عفاف و حجاب به منظور جلوگیری از افراط و تفریط در برخورد با موضوع و در پیش گرفتن روش متعادل و منطقی مطابق با شرایط دانشگاه به تشکیل کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب دانشگاهیان تاکید می‌کند.
این کمیته نقش مرکز کنترل و اجرای برنامه‌ها بر اساس روش علمی و منطقی را بر عهده خواهد داشت. بر اساس این طرح، پیشبرد توسعه و صیانت از عفاف و حجاب در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شامل سه مرحله است و کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب باید برای هر یک از این مراحل سه گانه دستورالعمل و راهکار تدوین کند.
مراحل سه گانه شامل تدوین دستورالعمل و راهکارهای تبلیغی، ترویجی، اثباتی و اقناعی درباره عفاف و حجاب، تدوین دستورالعمل ارائه ارشاد و تذکر به افرادی که بدحجاب و دارای پوشش نامناسب هستند و تدوین دستورالعمل رسیدگی قانونی به عملکرد افرادی که اصرار به تکرار تخلف دارند، است.
گزارش عملکرد کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب هر دانشگاه یا مرکز آموزش عالی با امضا رئیس دانشگاه یا مرکز آموزش عالی مربوطه باید حداقل هر سه ماه یک بار به دبیرخانه کمیته مرکزی توسعه و صیانت از عفاف و حجاب دانشگاهیان مستقر در وزارت علوم ارسال شود.
اعضای کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب را رئیس دانشگاه، معاون فرهنگی و اجتماعی، معاون دانشجویی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، مدیر حراست، نمایندگان تشکل‌های اسلامی دانشجویانی که از خواهران باشند و مسئول مرکز مشاوره دانشجویی تشکیل می دهد و این اعضا بسته به شرایط هر دانشگاه متغیر بوده و امکان حضور افراد حقیقی صاحب نظر دانشگاهی به خصوص خواهران نیز در آن وجود دارد.
نحوه تذکر به افراد دارای پوشش نامناسب
بر اساس این بخشنامه، عوامل اجرای دستورالعمل‌های مصوب کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب به خصوص افرادی که طرف صحبت با دانشجویان هستند باید از مهارت و صلاحیت لازم برخوردار باشند.
کارکنان زن ترجیحاً برای صحبت و تذکر و ارشاد دانشجویان دختر به کار گرفته شود.
سابقه تذکر و ارشاد دانشجویان در این طرح به عنوان سابقه تخلف‌های انضباطی و اخلاقی نباید محسوب شود مگر اینکه اصرار بر تکرار آن وجود داشته باشد.
باید به مسئله حجاب در دانشگاه به عنوان موضوعی فرهنگی پرداخته شود و از ارتقا آن به سطح انتظامی، سیاسی و امنیتی خودداری شود.
در این بخشنامه تاکید شده که دانشجویان پسر، کارکنان و استادان نیز تحت پوشش برنامه‌های کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب باشند.
دانشجویانی مورد تذکر قرار گیرند که دچار افراط و زیاده روی در بد حجابی و آرایش و پوشش نامناسب بوده به گونه‌ای که نزد افکار عمومی دانشجویان به این عنوان شناخته شده و برخورد با این افراد مورد پذیرش اکثریت دانشجویان باشد.
در مواجهه با موضوع عفاف و حجاب از سخت گیری بیش از حد، شعارزدگی، سطحی‌نگری و افراط زدگی و برخوردهای هیجانی و احساسی پرهیز شود همانطور که باید از غفلت و ساده انگاری و تفریط پرهیز شود.
دستورالعمل رسیدگی قانونی به تکرار تخلف
این بخشنامه تاکید دارد بهتر است افرادی که بعد از دو یا سه مرتبه ارشاد و تذکر اصرار بر تکرار بدحجابی دارند مورد مشاوره قرار گیرند. اعضای گروه مشاوره توسط کمیته توسعه و صیانت از عفاف و حجاب تعیین می‌شوند. بهره برداری از ظرفیت و کمک خانواده فرد مورد مشاوره در این مرحله به شرط رعایت جوانب موضوع مفید است. در صورتی که فرد مورد مشاوره دوباره مرتکب بدحجابی و پوشش نامناسب شود لازم است با وی برخورد قانونی صورت گیرد./