شواهد علمی نشان می دهند که سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها باز می گردد.
اهمیت این سابقه طولانی زمانی آشکار می‌شود که بدانیم همزمان با عصر یخبندان به غیر از جنگل‌های هیرکانی که به دلیل قرارگرفتن بین رشته کوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدل‌تری برخوردار بودند، تمامی جنگل‌های پهن برگ به جز تعداد محدودی نابود شدند و از همین رو است که جنگل‌های هیرکانی را مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا می‌دانند.
در جنگل‌های معتدل و آمیخته هیرکانی به دلیل حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد که از حدود ۶۰۰ میلیمتر در شرق (گرگان) تا ۲ هزار میلیمتر در غرب (حوالی آستارا) نوسان دارد، تنوع گونه‌های گیاهی بسیار بالاست، گفت: بیش از ۸۰ گونه درختی پهن برگ، سه گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه ای تاکنون در این منطقه شناسایی شده است.
از مهم ترین گونه‌های گیاهی در جنگل‌های هیرکانی در بین درختان می‌توان به واش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار، در میان گونه های درختچه‌ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خرمندی، در بین گونه‌های جانوری می‌توان به پلنگ، خرس، کل، بز، گرگ، مارال، شوکا، گربه وحشی، روباه، شغال، سمور، سیاه گوش، خرگوش، موش جنگلی، راس، قوچ، سنجاب، و در میان پرندگان می‌توان به توکا، سنقر سفید، انواع پرندگان شکاری، دارکوب، سار، سینه سرخ، سسک، چرخ ریسک خزری، قرقاول، سهره، بلدرچین، قوش، دال (کرکس)، کبک، اردک نوک پهن و اردک اره، کبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره کرد.
مصطفی پور علی مسئول دفتر ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی ثبت جهانی جنگلها ی هیرکانی افتخاری مهم برای کشور دانست و گفت: زمانی که یک اثر در فهرست میراث جهانی قرار می گیرد، به معنای آن است که از یک سو اثر مزبور دارای شان و مرتبه جهانی است و از سوی دیگر به لحاظ پلان مدیریت، چشم اندازی روشن و برنامه هایی مشخص به منظور حفاظت پایدار آن تنظیم، تدوین شده
وی درباره اختلاف دیدگاه های پیش آمده با کشور آذربایجان درباره پرونده هیرکانی طی چندین سال گذشته گفت: ثبت جهانی این پرونده در فرایند کارشناسی و رایزنی های بین المللی به تعویق افتاده بوده است که امسال پایان یافت.
پورعلی ثبت پرونده هیرکانی به اسم ایران را نیز رهیافت مهمی دانست و گفت: جنگلها ی هیرکانی بصورت یک پرونده ملی و نه به صورت مشترک با کشور دیگر در اجلاس یونسکو مطرح و به ثبت رسیده است که اتفاق خوبی است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه بعد از ثبت جهانی هیرکانی چه اتفاقی می افتد، گفت: ثبت یک اثر جهانی وظیفه مهم حفاظت آن و حفاظت از مناظر بکر و طبیعی و ویژگی‌های اکولوژیکی و تنوع زیستی منحصربفرد جنگل های مزبور را جدی تیر می کند.
پورعلی درباره سابقه جنگلها ی هیرکانی گفت: تاریخ پیدایش این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی و عصر یخبندان است. هیرکانی برخوردار از قدمتی در حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیون سال. از اهمیت جدی ای برخوردار است. برخی از گونه های درختی موجود در این جنگل ها نظیر لرگ، سپید پلت، لیلکی و انجیلی منحصر بفرد بوده و در دیگر مناطق دنیا این گونه ها به صورت فسیل قابل مشاهده هستند.