به گزارش روزنامه فرهیختگان، کشورهای دنیا با کمک و همکاری دانشمندان و محققان خود راهکارهای منحصر به فرد و گاه خلاقانه‌ای برای رفع این چالش ارائه داده‌اند که اغلب به روابط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی وابسته است. از این‌رو، رابطه بین انرژی و جز اهداف برجسته توسعه پایدار ملل متحد قرار می‌گیرد. تسهیل دسترسی به مطالعات انرژی پاک و بهبود سرمایه گذاری در فناوری انرژی پاک مستلزم همکاری‌های بین المللی است. سیستم‌ها و سیاست‌های نوآورانه این چالش را مورد هدف قرار می‌دهند. به عنوان مثال، کاستاریکا که در رده بندی صورت گرفته رتبه ۵۴ را از آن خود کرده، چند سالی است به سمت استقلال کامل از سوخت‌های فسیلی پیش رفته و با اتکا به منابع انرژی نظیر انرژی‌های آبی، زمینی و بادی، ۹۸ درصد برق کشور را در سال ۲۰۱۶ از این منابع تأمین می‌کرد. شاخص نوآورانه جهانی در سال ۲۰۱۶ نسبت به کاهش بودجه‌ها هشدار داده است، به‌طوری که طی سال گذشته، بخش خصوصی به عقب برگشته و بودجه‌های R&D تجارت جهانی تا بیش از چهار درصد افزایش را نشان می‌دهد اما این مقدار با بودجه‌های بخش دولتی برابری نمی‌کند.
کارشناسان شاخص‌های نوآورانه جهانی در سال ۲۰۱۸ را برای «تأمین انرژی جهان با نوآوری» مورد ارزیابی قرار داده و نقش ابداعات و نوآوری‌های جهانی در آموزش، R&D و تجارت را در حل چالش‌های جهانی مورد مطالعه قرار دادند. تمام نشانه‌ها از سراسر دنیا نشانگر سیاست‌ها و سیستم‌های خلاقانه و نوآورانه‌ای است که چالش‌ها را مدنظر قرار می‌دهند. در آمارهای به‌دست آمده، چین ازجمله کشورهایی است که در مقایسه با سال‌های قبل، رشد فزاینده ای در زمینه نوآوری‌ها و ابداعات داشته و در گزارش سال ۲۰۱۸ جز ۲۰ کشور برتر دنیا از نظر نوآوری جای گرفته است اما در این میان، آمریکا نسبت به قبل وضعیت قابل قبولی ندارد و حتی افت داشته است. اما کشورهای آفریقایی طبق شاخص‌های نوآورانه جهانی، عملکرد خوب و قابل قبولی داشته اند. در این گزارش ۱۲۶ کشور جهان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
آنچه در گزارش شاخص نوآوری جهانی مشخص است، این است که نوآوری و سرمایه، مولفه‌هایی از دایره‌ای است که به تقویت خود می‌پردازد؛ نوآوری، بهره‌وری بالا را به دنبال دارد و بهره وری بالا به این معناست که همین ورودی، خروجی بیشتری خواهد داشت و خروجی بیشتر با نوآوری عنوان می‌شود.
سوئیس پیشگام نوآور
در گزارش شاخص نوآوری جهانی، سوئیس برای هشتمین سال پیاپی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ به عنوان نخستین کشور نوآور دنیا شناخته می‌شود. اما پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که این کشور با جمعیتی هشت میلیون نفری چگونه توانسته هشت سال در رده نخست نوآورترین های دنیا جا خوش کند؟ کارشناسان نوآورترین کشورها را با توجه به ۸۰ شاخص بررسی کرده‌اند که از آن میان می‌توان به اشتغال مبتنی‌بر دانش، نظارت بر محیط و همکاری بین صنعت و دانشگاه اشاره کرد که ارتباط تنگاتنگ این شاخص‌ها مهم‌ترین عواملی هستند که سوئیس را سال‌هاست در صدر کشورهای نوآور نگه داشته است. البته این شاخص‌ها برای کشورهای دیگری چون هلند، سوئد، انگلستان، سنگاپور، آمریکا، فنلاند، دانمارک و آلمان هم صدق می‌کند.
سوئیس با امتیاز ۶۸.۴۰ در رده نخست نوآورترین کشورهای دنیا قرار گرفته و بعد از آن، هلند با امتیاز ۶۳.۳۲، سوئد با امتیاز ۶۳.۰۸، انگلستان با امتیاز ۶۰.۱۳، سنگاپور با امتیاز ۵۹.۸۳، آمریکا با امتیاز ۵۹.۸۱، فنلاند با امتیاز ۵۹.۶۳، دانمارک با امتیاز ۵۸.۳۹، آلمان با امتیاز ۵۸.۰۳ و ایرلند با امتیاز ۵۷.۱۹ در رده‌های دوم تا دهم جدول نوآورترین کشورهای دنیا در سال ۲۰۱۸ قرار گرفته‌اند. در این رده‌بندی، جمهوری اسلامی ایران با کسب امتیاز ۳۳.۴۴ در رده ۶۵ جای گرفته است. طبق این رده‌بندی، کره‌جنوبی با ۵۶.۶۳ امتیاز در رده ۱۲، ژاپن با امتیاز ۵۴.۹۵ در رده ۱۳، چین با امتیاز ۵۳.۰۶ در رده ۱۷، امارات با امتیاز ۴۲.۵۸ در رده ۳۸، روسیه با امتیاز ۳۷.۹۰ در رده ۴۶، ترکیه با امتیاز ۳۷.۴۲ در رده ۵۰ و هندوستان با امتیاز ۳۵.۱۸ در رده ۵۷ نوآورترین کشورهای دنیا جا خوش کرده‌اند.
معیارها و شاخص‌ها
در بررسی کشورهای دنیا از نظر نوآوری، معیارها و شاخصه‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بررسی شاخه‌های برتر علم و فناوری دنیا، افزودن انتشارات علمی برای درخواست ثبت اختراعات بین‌المللی به فعالیت‌های نوآورانه یکی از این موارد است. نگاه وسیع‌تر به اقتصادهایی که بازده نوآورانه دارند، سرمایه‌گذاری در بخش آموزش، هزینه در بخش تحقیق و R&D در خروجی‌های نوآورانه با کیفیت بالا از دیگر معیارهایی است که کشورهای سوئیس، لوکزامبورگ، چین، هلند، اوکراین، جمهوری مولداوی، مالت، مجارستان، آلمان و سوئد در آن سرآمد هستند. یکی از شاخصه‌های جدیدی که در این میان برای بررسی نوآورترین کشورهای دنیا اضافه شده، تولید اپلیکیشن‌های موبایلی است که قبرس، فنلاند و لیتوانی به‌عنوان رهبران توسعه اپلیکیشن‌های موبایلی شناخته شده و سهم زیادی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده‌اند. نوآوری‌ها تنها فنی نیستند بلکه مدل‌های جدید اجتماعی، اقتصادی و تجاری هم در شکل گیری نوآوری‌های جدید و شهرهای هوشمند نقش دارند.
از ۲۰ کشور برتر نوآورانه دنیا، ۱۱ کشور اروپایی هستند. سوئیس با ثبت چند اختراع بین المللی به عنوان دومین کشور در تکنولوژی تولید فناوری در حد متوسط به بالا قرار دارد. سوئیس جز برترین کشورها در زمینه هزینه در بخش R&D و کیفیت دانشگاه‌های محلی است. هلند به‌عنوان دومین کشور نوآور دنیا در بخش تجارت و صنعت و همکاری آن با دانشگاه‌ها قدرتمند عمل کرده است. سوئد، سومین کشور نوآورانه رتبه نخست را در ثبت اختراعات بین المللی به خود اختصاص داده است. ثبت اختراعات، عملکرد خلاقیت آنلاین را بهبود می‌بخشد. آمریکا ششمین کشور نوآور دنیاست که در ورودی و خروجی‌های خلاقانه شامل سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه حرف اول را در دنیا می‌زند. آمریکا در زمینه تعداد محققان، ثبت اختراعات و مقالات فنی بعد از چین در رده دوم قرار گرفته است. سنگاپور با شاخص‌هایی چون اثربخشی دولتی، کیفیت نظارتی و خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان پنجمین کشور نوآور دنیا شناخته شده است. این کشور همچنین در ثبات و امنیت سیاسی، بازار سرمایه، جریان‌های سرمایه گذاری مستقیم خارجی، تولید فناوری متوسط رو به بالا و صادرات خالص فناوری برترین کشور است. در این میان، ایران طبق دو شاخص رشد بهره‌وری و فارغ التحصیلان در حوزه علم و مهندسی در رده ۶۵ کشورهای نوآور دنیا قرار گرفته‌اند. دیگر حوزه‌هایی که در ایران قابل‌قیاس با سایر کشورهاست، شامل سرمایه‌گذاری‌ها، ثبت اختراعات، مقالات علمی و فنی، تجارت‌ها و تولیدات فنی هستند.
موتور محرکه اقتصاد
ابداع و نوآوری به‌عنوان نیروی محرکه برای رشد اقتصادی و توسعه کشورها شناخته می‌شود. هدف شاخص نوآوری‌های جهانی به دست آوردن عناصر چندبعدی نوآوری از طریق ارائه یک پایگاه داده غنی از معیارهای دقیق ۱۲۶ اقتصاد دنیاست که ۹۰.۸ درصد جمعیت جهان و ۹۶.۳ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند. امروزه، طیف گسترده‌ای از کشورهای کم‌درآمد، دارای درآمد متوسط و بالا از شاخص نوآوری جهانی به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد نوآرانه خود استفاده می‌کنند. این شاخص بر دو مبنا کار می‌کند: یکی جمع‌آوری معیارهای نوآورانه به منظور کمک به کشورها برای ارزیابی عملکرد نوآورانه و دیگری، شناسایی قوت‌ها و چالش‌ها که به قدرتمند شدن کشورها و بهبود سیاست‌های نوآورانه کمک می‌کند. شاخص نوآوری جهانی با این دو هدف، به شکل‌گیری اندازه‌گیری نوآورانه و سیاست نوآورانه کشورها کمک کرده است. هسته گزارش شاخص نوآوری جهانی متشکل از رده بندی قابلیت‌ها و پیامدهای نوآورانه اقتصادهای جهانی است. شناسایی نقش اصلی نوآوری به عنوان نیروی محرکه رشد و رفاه اقتصادی مستلزم توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف دنیاست.