بر اساس آمارهای کشوری، یزد با سهم ۱.۳ درصد از جمعیت و سهم ۴.۴ درصد تولید ناخالص داخلی، دومین استان معدنی، چهارمین استان توسعه یافته صنعتی و هشتمین استان برتر کشور محسوب و ۸۰۰ قلم کالای تولیدی آن به ۹۳ کشور صادر می‌شود.
در کنار مزایای اقتصادی، امنیت مطلوب، وضعیت مناسب بهداشت و درمان، میزبانی خوب مردم، غنای فرهنگی و وجود دانشگاه‌های مهم و شاخص استان از جمله عوامل مهم افزایش مهاجرت به یزد عنوان شده است.
به همین دلیل یزد در مقایسه با دیگر استان‌ها در حوزه حاشیه‌نشینی، سومین استان مهاجرپذیر کشور است.
بر اساس آخرین آمار رسمی، مهاجرپذیرترین استان‌های کشور به ترتیب، تهران، البرز و یزد هستند و یزد از نظر نرخ خالص مهاجر وارد شده به استان نسبت به کل جمعیت، بعد از سمنان و البرز در جایگاه سوم قرار دارد.
این استان سال‌های گذشته، مهاجرفرست بود و نخبگان و متخصصان آن به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور مهاجرت می‌کردند و از طرف دیگر کارگران ساده به دلیل نوع اشتغال ایجاد شده به یزد سرازیر شده‌اند.
توسعه اقتصاد دانش بنیان در اولویت استان / بار اشتغال ملی و فشار بیکاری استان‌های همجوار بر دوش یزد
در این خصوص استاندار یزد در ششمین نشست ستاد راهبری و مدیریت اقتصاد مقاومتی استان با حضور محمدباقر نوبخت معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، گفت: نرخ بیکاری استان بالاتر از متوسط کشوری است و این در حالی است که در گذشته تسهیلات و اعتباراتی برای ایجاد اشتغال برای یزد در نظر گرفته نمی‌شد اما امروز این استان نیازمند حمایت است تا شرایط اشتغال بهبود یابد.
محمدعلی طالبی، توسعه اقتصاد دانش بنیان با رویکرد اشتغال برای دانش‌آموختگان دانشگاهی را از اولویت‌های استان دانست و افزود: اکنون یزد به علت شرایط زندگی و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی با موج مهاجرت به استان روبروست و بخشی از بار اشتغال ملی و فشار بیکاری استان‌های همجوار را به دوش می‌کشد.
وی تأکید کرد: بر همین اساس در بحث اشتغال و حوزه‌های مختلف دیگر، استان نیازمند حمایت دولت است تا رسالت ملی خود را در کمک به هموطنان به بهترین نحو ممکن انجام دهد.
ایجاد فرصت شغلی برای ۲ تا سه برابر بیکاران استان یزد
چندی قبل نماینده اردکان نیز گفته بود که همیشه این سئوال مطرح است که چطور با وجود آمارهای مختلف برای ایجاد اشتغال، بیکاری در شهرستان و استان افزایش یافته و تا مرز ۱۷ درصد در استان رسیده و در مجموع چرا آمار اشتغالزایی با رشد بیکاری در تضاد است.
محمدرضا تابش افزود: ۲ تا سه برابر بیکاران استان یزد فرصت شغلی ایجاد شده اما بازهم بیکاری کاهش نیافته به همین دلیل باید مباحث رونق تولید و خدمات را به عنوان تنها راه خروج از مشکلات مدنظر داشته باشیم.
هرچند نمی‌توان از مهاجرت افراد و بویژه کارگران ساده و غیرمتخصص به استان جلوگیری کرد، ولی باید برای تقویت اشتغال برای دانش آموختگان دانشگاهی و نخبه برنامه ریزی کرد.
به تازگی نیز آمار بیکاری و وضعیت اشتغال یزد در بهار ۱۳۹۸ اعلام شد که بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی‌کار در این فصل، بررسی نرخ بیکاری افراد ١٠ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۱۰.۸ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بود.
بررسی روند تغییر نرخ بیکاری بیانگر آن است که این آمار، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٣٩٧)، ١.٣ درصد کاهش یافته است.
در این فصل فعال اقتصادی جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر ۴۰.۶ درصد بوده یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند.
بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی بیانگر آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٣٩٧) ٠.٥ درصد کاهش داشته است.
جمعیت شاغلان ١٠ ساله و بیشتر کشور نیز در این فصل ٢٤ میلیون و ٣٨٢ هزار نفر بود که نسبت به فصل مشابه سال قبل (بهار ١٣٩٧)، ٣٢١ هزار نفر افزایش داشته است.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی هم بیانگر آن است که در بهار ١٣٩٨، بخش خدمات با ۴۹.۶ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۱.۵ درصد و کشاورزی با ١٨.٩ درصد قرار دارند.
همچنین نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله ۲۳.۷ درصد بوده که نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ١٣٩٧) ١.٨ درصد کاهش یافته است.
در این میان نرخ بیکاری استان‌ها بیانگر آن است که همدان با ۶.۱ درصد کمترین و چهارمحال و بختیاری با ۱۶.۷ درصد بیشترین نرخ بیکاری را دارد.
رتبه ۲۵ یزد در نرخ بیکاری میان استان‌ها / ۲.۶ درصد کاهش نسبت به بهار ۹۷
یزد نیز در بین استان‌ها رتبه ۲۵ را با نرخ ۱۲.۸ درصد داشته که ۲ درصد از میانگین کشوری بیشتر بوده است.
این میزان بیکاری نسبت به فصل قبل در استان یزد و نیز فصل مشابه سال قبل روند کاهشی داشته و در این خصوص استاندار یزد گفته است که نرخ بیکاری فصل بهار با وجودی که ۲.۶ درصد کاهش نسبت به زمان مشابه سال قبل و ۰.۳ درصد کاهش نسبت به فصل قبل داشته اما همچنان زیبنده یزد نیست.
طالبی افزود: روند کاهشی در کنار برنامه‌های پیش رو، ما را به تک رقمی شدن این نرخ تا پایان سال آینده امیدوار می‌کند.
بر اساس این آمار، در بهار ۹۸ در مقایسه با بهار ۹۷ نرخ بیکاری در ۱۹ استان شامل چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، فارس، اصفهان، ایلام، یزد، تهران، همدان، گیلان، بوشهر، البرز، خراسان رضوی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی، قزوین، کردستان و مرکزی شاهد کاهش نرخ بیکاری هستیم.
اگر طی فصل‌های آینده روند کاهش نرخ بیکاری تدوام داشته باشد می‌توان امیدوار بود که اشتغال نه تنها در یزد به عنوان چهارمین استان توسعه یافته صنعتی بلکه در سایر نقاط کشور با افزایش چشمگیری مواجه شود ولی ضروری است با توجه به نگاه ویژه مدیران ارشد استان به نرخ بالای بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی، اشتغال این افراد بومی بیشتر مدنظر باشد.
لزوم افزایش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به دانش آموختگان دانشگاهی
نکته جالبی که در این میان می‌توان برای اشتغال دانش آموختگان بومی استان به آن توجه کرد ظرفیت بالای یزد در موضوع اقتصاد دیجیتال است به گونه‌ای که بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران خانوارهای استان یزد از نظر دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در محل سکونت در تمام شاخص‌ها نسبت به کل کشور وضعیت بهتری داشته‌اند.
این مقایسه روی پنج شاخص دسترسی خانوارها به اینترنت، رایانه، تلفن، تلویزیون و رادیو در محل سکونت انجام شده که بر اساس آن نسبت خانوارهای دارای دسترسی به اینترنت و یارانه به کل خانوارها در استان یزد به ترتیب ۷۵.۶ و ۸۱.۱ درصد گزارش شده در حالی که این آمار در کشور به ترتیب ۷۲.۷ و ۶۹.۷ درصد بوده است.
از سوی دیگر با ارائه آموزش‌های لازم می‌توان امیدوار بود که دانش آموختگان دانشگاهی بعد از اتمام تحصیل به راحتی وارد بازار کار شده و بیکار نباشند که شاهد این ادعا دانش آموختگان دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای است.
در این خصوص رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای یزد در نشست خبری گفته بود: هرچند آمارهای رسمی دلالت از اشتغال ۸۰ درصد از دانش آموختگان این دانشگاه دارد ولی در حال حاضر غالباً درخواست صنایع برای معرفی دانش آموختگان این دانشگاه در رشته‌های مختلف مهارتی بی پاسخ باقی می‌ماند و به عبارتی می‌توان عنوان کرد که این دانشگاه، دانش آموخته بیکار ندارد.
سید حیدر میرفخرالدینی افزود: این موفقیت ناشی از تغییر نگرش سال‌های اخیر جامعه به رشته‌های مهارتی در دانشگاه‌ها بوده است.
بنابر این پیشنهاد می‌شود مدیریت ارشد استان با برنامه ریزی تخصصی، علمی و جامع با پرهیز از نگاه سنتی به صنایع آب بر با اشتغال کارگران ساده و عمدتاً غیربومی، به صورت جدی و به دور از شعارزدگی برای رشد فعالیت‌های هایتک، فناورانه و دیجیتال تلاش کنند.
ضمن آنکه به نظر می‌رسد با توجه به اینکه ۲۰ درصد جمعیت استان یزد را اتباع خارجی و مهاجران سایر استان‌ها تشکیل می‌دهد این امر باید در سرانه حمایتی دولت، مباحث بودجه و حتی تخصیص سهمیه آب مدنظر تصمیم گیری مسئولان باشد.
گزارش از: محمودرضا رحمانی
۱۹۶۸/ ۲۰۴۷/