در حالی که این روزها، شهرداری‌ها با مشکلات متعددی مواجه هستند، معضل جدیدی به نام سگ‌های بی‌صاحب یا سرگردان نیز نگاه‌ها را به سمت شهرداری‌ها متمرکز کرده است و شهروندان هنگام دیدن اینگونه سگ‌ها که گاهی به صورت گله‌ای در محیط‌های شهری دیده می‌شوند این سوال را مطرح می‌کنند که چرا شهرداری‌ها این مشکل را بر طرف نمی‌کنند.
در گذشته ماموران شهرداری برای رفع این مشکل در داخل شهر گشت می‌زدند و سگ‌های بلاصاحب را با استفاده از تفنگ معدوم می‌کردند که این امر چهره خوشایندی نداشت و بسیاری از شهروندان و اعضای انجمن های زیست محیطی و دوستداران حیات وحش با این برخورد قهری مخالفت کردند.
سرانجام شهرداری‌ها راهکار دومی را انتخاب کردند و سگ‌های داخل شهر را جمع‌آوری کرده و به مکانی خاص منتقل می‌کردند و پس از حبس در داخل اتاقک با گاز منواکسید کربن آنها را از بین می‌بردند و سپس بقایای بجامانده را مدفون می‌کردند.
این راهکار نیز علاوه به مخالفت‌های زیادی که با آن شد دارای مشکلاتی بود که جمع‌آوری این سگ‌ها در داخل شهرها و تعقیب و گریز ماموران شهرداری در داخل خیابان‌ها و کوچه‌ها چهره ناخوشایندی به وجود آورد و باعث شد اعتراض‌هایی در این خصوص به شهرداری‌ها شود.
سرانجام راهکار دیگری که حدود ۲ دهه قبل به عنوان دستورالعمل کارگروه ساماندهی سگ‌های بلاصاحب تدوین و برای اجرایی شدن تحویل شهرداری‌ها داده شد؛ وظایف بیش از ۱۰ دستگاه اجرایی از جمله فرمانداری، شبکه بهداشت و درمان، دامپزشکی، شهرداری‌ها و اداره حفاظت محیط زیست که در این کارگروه عضویت دارند، مشخص شد.
این دستورالعمل به جای حذف فیزیکی سگ‌های بلاصاحب برنامه دیگری را برای حذف این مشکل تدوین کرد که سگ‌ها در مرکز خاصی جمع‌آوری شوند و پس از مایه‌کوبی و پلاک‌گذاری به افراد واگذار شوند یا عقیم‌سازی شده و دوباره برای ادامه حیات رهاسازی شوند.
مهاباد از جمله شهرستان‌های گردشگرپذیری است که در این مدت با مشکل سگ‌های بی‌صاحب دست و پنجه نرم می‌کند و با وجود مشارکت انجمن‌های زیست محیطی در این زمینه هنوز دستورالعمل ساماندهی سگ‌های بلاصاحب در این شهر حل نشده و پرسه گله‌های سگ مایه نگرانی شهروندان و حتی میهمانان این شهر شده است.
دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در مهاباد برای بررسی بیشتر این موضوع میزگردی با عنوان «معضل سگ‌های بی‌صاحب» و با حضور «امیر شیخ آقایی» کارشناس خدمات شهری شهرداری مهاباد، «نسرین خضرپور» عضو انجمن خیریه حمایت از حیوانات ژین مهاباد، «آسو کبودی» کارشناس شبکه دامپزشکی مهاباد و «جمال کُرده» کارشناس بهداشت محیط مرکز بهداشت مهاباد برگزار کرد.
جمع‌آوری ۴۰۰ قلاده سگ توسط ماموران شهرداری مهاباد
کارشناس خدمات شهری شهرداری مهاباد گفت: طی اسفند سال ۱۳۹۷ شهرداری ۴۰۰ قلاده سگ را از داخل شهر جمع‌آوری و برای مدتی به پناهگاه مخصوص سگ‌های بلاصاحب شهرداری منتقل کرده است.
امیر شیخ‌آقایی افزود: این پناهگاه در زمینی اجاره‌ای با مساحت نیم هکتار قرار دارد و به دلیل محدودیت‌هایی که دارد، مکان مناسب و استانداردی برای جمع‌آوری و انتقال تمامی سگ‌های بلاصاحب داخل شهر نیست از این‌رو شهرداری برنامه‌های دیگری برای مکان‌یابی و انتقال این پناهگاه به محل دیگری دارد.
وی اضافه کرد: در این زمینه مکاتبه‌هایی با اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد صورت گرفته و قرار است که زمین دیگری به شهرداری تحویل شود تا شهرداری با توجه به استانداردها و نقشه تیپ، این مکان را آماده‌سازی کند.
کارشناس خدمات شهری: احداث نقاهتگاه به تنهایی از عهده شهرداری خارج است و باید سایر ارگان‌ها نیز در آن مشارکت داشته باشند
وی اظهار داشت: اجرای این طرح نیز به تنهایی از عهده شهرداری خارج است و باید سایر ارگان‌ها نیز در آن مشارکت داشته باشند زیرا جمع‌آوری سگ‌ها در این مکان و تامین غذا و آب برای آنها هزینه‌هایی برای شهرداری دارد.
وی افزود: طبق این دستورالعمل سگ‌های بلاصاحب نباید برای همیشه در پناهگاه نگهداری شوند بلکه باید پس از مایه‌کوبی، عقیم‌سازی و پلاک‌گذاری دوباره رهاسازی شوند تا بدون اینکه تهدیدی برای شهروندان باشند به حیات خود ادامه دهند.
شیخ‌آقایی گفت: یکی از مشکلات سگ‌های بلاصاحب افزایش جمعیت هر ساله این سگ‌ها به دلیل زاد و لد آنها و رهاسازی شمار دیگری از آنها توسط برخی روستاییان پس از پایان فصل برداشت محصول است که این سگ‌ها را برای رهاسازی به حاشیه شهر منتقل می‌کنند.
وی اضافه کرد: هم‌اکنون شهرداری مهاباد با یک پیمانکار جدید کار جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب را شروع کرده است و سگ‌ها را برای مایه‌کوبی به این پناهگاه منتقل می‌کند.
پناهگاه سگ‌های بی‌صاحب باید به نقاهتگاه تبدیل شود
عضو انجمن خیریه حمایت از حیوانات ژین مهاباد گفت: مهمترین هدف از جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب، مداوا، مایه‌کوبی، عقیم‌سازی و پلاک‌گذاری آنهاست؛ در پناهگاه کنونی تنها مداوا، مایه‌کوبی و نگهداری سگ‌ها صورت می‌گیرد در حالی که باید این پناهگاه به نقاهتگاه موقت سگ‌ها تبدیل شود.
نسرین خضرپور افزود: نقاهتگاه باید در چند بخش مجزا شامل اتاق معاینه و عمل، بخش قرنطیه، محل شست‌وشو، محل اسکان کارکنان، آشپزخانه و حمام باشد و به امکانات رفاهی موردنیاز تجهیز شده باشد و سگ‌ها تنها مدت کوتاهی در آن ماندگار باشند.
پناهگاه موجود، هم برای سگ‌ها و هم برای کسانی که از این حیوانات نگهداری می‌کنند می‌تواند خطرناک باشد
وی اظهار داشت: هم‌اکنون نگهداری از سگ‌ها با هزینه زیادی و به شیوه غیراستاندارد انجام می‌شود و این مکان هم برای سگ‌ها و هم برای کسانی که از این حیوانات نگهداری می‌کنند، می‌تواند خطرناک باشد.
وی گفت: این مکان استیجاری بوده و فاقد هرگونه امکانات موردنیاز است و حتی آب مصرفی آن نیز با استفاده از تانکر تامین می‌شود که پس از کلرزنی و اطمینان از سالم بودن درون ظرف‌های مخصوص ریخته می‌شود.
وی اضافه کرد: قبل از ورود اعضای انجمن به این محیط به دلیل آلوده بودن و عدم خروج فضولات و سایر پسماندها بسیاری از توله سگ‌ها و حتی سگ‌های بالغ نیز به دلیل بیماری تلف می‌شدند.
وی اظهار داشت: اعضای این انجمن که ۱۲ نفر هستند به صورت نوبتی از این سگ‌ها مراقبت کردند و کارهای مداوای سگ‌های بیمار را نیز با همکاری چند دامپزشک انجام می دهند.
خضرپور گفت: بخشی از هزینه‌های پناهگاه شامل ماهیانه ۲۰ میلیون ریال هزینه خوراک سگ‌ها توسط شهرداری مهاباد تامین می‌شد که مدتی است به دلیل مشکلات مالی شهرداری این مستمری نیز پرداخت نمی‌شود.
این عضو انجمن خیریه حمایت از حیوانات ژین مهاباد افزود: هم‌اکنون هزینه‌های این پناهگاه از حق عضویت اعضا و کمک‌های خیرین و فعالان زیست محیطی تامین می‌شود و اعضا به صورت افتخاری در این پناهگاه فعالیت می‌کنند.
وی از شهروندان خواست از ترحم‌های بی‌مورد در زمینه دادن خوراک به سگ‌های بی‌صاحب داخل شهر خودداری کنند و در صورت تمایل به همکاری کمک‌های خود را به پناهگاه تحویل دهند.
رسانه‌ها همیار انجمن باشند
عضو انجمن خیریه حمایت از حیوانات ژین مهاباد گفت: رسانه‌ها می‌توانند در راستای نهادینه‌کردن فرهنگ درست در جامعه، همیار انجمن باشند و صدای اعضای انجمن را به گوش مردم برسانند.
خضرپور افزود: برخلاف باورهای غلط سگ‌ها و گربه‌ها در مقایسه با سایر حیوانات کمترین بیماری مشترک را با انسان دارند و طبق موازین شرعی و دینی نیز آزار دادن سگ‌ها مانند سایر حیوانات عمل ناپسندی است.
سگ‌ها به عنوان حیوان نگهبان از قدیم در کنار انسان زیست داشته‌اند و انسان را از آسیب هایی از جمله حمله گرگ‌ها و سایر درندگان حفظ کرده اندوی اضافه کرد: سگ‌ها به عنوان حیوان نگهبان از قدیم در کنار انسان‌ها زیست داشته‌اند و انسان را از آسیب‌هایی از جمله حمله گرگ‌ها و سایر درندگان حفظ کرده و در بسیاری از جنگ‌ها نیز به سربازان در مقابل دشمن کمک‌های شایانی کرده‌اند.
کارشناس خدمات شهری شهرداری مهاباد نیز گفت: تجربه نشان داده است تا زمانی که مردم به صورت گسترده در این خصوص وارد عمل نشوند و آگاهی اجتماعی در این زمینه افزایش پیدا نکند، نمی‌توان نتیجه مطلوبی به دست آورد.
شیخ‌آقایی افزود: مشکل سگ‌ها تنها با جمع‌آوری آنها حل نمی‌شود بلکه راهکار اصلی، مشارکت تمامی ارگان‌ها و حتی مردم در این زمینه است که رسانه‌ها نیز باید برای نهادینه کردن این فرهنگ در بین مردم، کارگروه ساماندهی سگ‌های بلاصاحب را یاری کنند.
مهاباد جزء شهرستان‌های هاری مثبت در آذربایجان‌غربی است
کارشناس شبکه دامپزشکی مهاباد گفت: با توجه به اینکه در این شهرستان نمونه‌هایی از بیماری هاری گزارش شده، از این‌رو جزء شهرستان‌هایی با هاری مثبت در آذربایجان‌غربی است.
آسو کبودی افزود: طبق آیین‌نامه‌های سازمان دامپزشکی و با توجه به اینکه مایه‌کوبی هاری از بیماری‌های استراتژیک در این زمینه است، واکسن موردنیاز در اختیار صاحبان یا مسئولان پناهگاه‌های این حیوان قرار می‌گیرد.
به گفته وی هاری یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است که عامل آن ویروس بوده و معمولاً با گاز گرفتگی از حیوان مبتلا به حیوان دیگر یا انسان منتقل می‌شود.
ویروس هاری از طریق بزاق آلوده پستانداران مانند سگ، گربه و حیوانات دیگر معمولاً از طریق گاز گرفتگی به انسان منتقل می‌شود
وی به شهروندان توصیه کرد: در صورت نگهداری از سگ، دقت داشته باشند که واکسیناسیون آنها را طبق برنامه مشخص سالانه انجام دهند زیرا ویروس هاری از طریق بزاق آلوده پستانداران مانند سگ، گربه و حیوانات دیگر که معمولاً از طریق گازگرفتگی یا زخم باز که با بزاق آلوده تماس پیدا کند به انسان منتقل می‌شود.
وی در خصوص برنامه‌ریزی‌ها برای جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب نیز گفت: برنامه مدون و مشخصی توسط سازمان شهرداری و دهیاری‌ها از ۱۰ سال قبل مصوب شده که اگه نهادهای دولتی در این مدت براساس مفاد آن عمل می‌کردند هم‌اکنون هیچ‌گونه مشکلی در خصوص وضعیت سگ‌های بلاصاحب در سطح شهرهای منطقه به وجود نمی‌آمد.
کبودی ادامه داد: در این دستورالعمل وظایف تمام نهادهای عضو کارگروه ساماندهی سگ‌های بلاصاحب پیش بینی شده که اجرای آن موجب انسجام و وحدت‌رویه در مقابل این مشکل اجتماعی می‌شود.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون هر ارگان مرتبط به طور مستقل برنامه‌های خود در قبال سگ‌های بلاصاحب را اجرا می‌کند، بیان کرد: نبود هماهنگی و سردرگمی به دلیل رعایت نکردن دستورالعمل ابلاغی باعث شده است تا با وجود صرف هزینه‌های زیاد نتوانیم نتایج مطلوبی را به دست آوریم.
وی کمبود بودجه برای اجرایی کردن دستورالعمل ابلاغی را از دیگر مشکلات موجود دانست و اضافه کرد: معدوم‌سازی سگ‌های بلاصاحب که ارزش نژادی ندارند برای هر قلاده سگ بیش از سه میلیون ریال برآورد شده که اداره دامپزشکی از تامین آن عاجز است.
وی ادامه داد: ورود بخش خصوصی به این موضوع برای تامین منابع مالی می‌تواند این خلاء را پرکند تا بتوانیم با مشارکت و هماهنگی دستگاه‌های مرتبط با این معضل مقابله کنیم.
وی در خصوص نظارت این شبکه بر نحوه نگهداری سگ‌های بلاصاحب در کمپ‌ها عنوان کرد: شرایط نگهداری این سگ‌ها به دلیل تفکیک نکردن سگ‌های ددارای بیماری هاری و ناعلاج باعث شده است تا بسیاری از آنها به علت سرایت بیماری تلف شوند.
گزارش چند مورد سگ‌گزیدگی در مهاباد
کارشناس بهداشت محیط مرکز بهداشت مهاباد گفت: از ابتدای امسال تاکنون چند مورد سگ‌گزیدگی در مهاباد گزارش شده و اقدامات اولیه از جمله معالجه و تزریق واکسن هاری برای آنان صورت گرفته است.
در هر حیوان گزیدگی فرد آسیب دیده باید در اولین فرصت برای مداوا به مرکز بهداشت معرفی شود.
جمال کُرده افزود: در صورت گزارش هرگونه حیوان‌گزیدگی، مرکز بهداشت هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی وارد عمل می‌شود و فرد آسیب دیده باید در اولین فرصت برای مداوا به مرکز بهداشت معرفی شود.
وی با اشاره به اینکه واکسن هاری ۲ نوع حیوانی و انسانی دارد که نوع انسانی آن برای افرادی که مورد گزش سگ هار قرار گرفته باشند، کاربرد دارد و باید در چند نوبت تزریق شود اظهار داشت: هم‌اکنون در تمام مراکز بهداشتی در شهرها و روستاها به صورت شبانه‌روزی امکان تزریق واکسن هاری در برابر حیوان گزیدگی وجود دارد.
وی اضافه کرد: هر گزشی از سوی حیوان، گزش مشکوک نیست و ۹۰ درصد گزش‌ها از سوی سگ نیازی به تزریق واکسن هاری به انسان ندارد زیرا باید حیوان مشکوک به هاری باشد تا فرد مورد گزش قرار گرفته واکسن دریافت کند.
وی در خصوص مشکلات پناهگاه نگهداری سگ‌های بلاصاحب مهاباد نیز گفت: سایت فعلی نگهداری سگ‌های بلاصاحب مهاباد دارای مشکلات زیاد بهداشتی و زیست محیطی است و مسئولان تاکنون نتوانسته‌اند محل مناسب و دایمی برای این حیوانات مهیا کند.
وی اضافه کرد: حل معضل جمع‌آوری و ساماندهی این حیوانات نیاز به مشارکت جمعی دارد که بتوان هرچه زودتر سگ‌های بلاصاحب را جمع‌آوری و از زاد و ولد آنها در اطراف شهر جلوگیری کرد.
وی تاکید کرد: پرسه و گشت‌زنی سگ‌های بلاصاحب در سطح شهر ضمن نگرانی شهروندان، می‌تواند حامل انواع بیماری‌های مختلف باشد و لازم است دستگاه‌های متولی در این زمینه اقدام لازم را انجام دهند.
به نظر می رسد اصولی‌ترین برنامه برای حل این مشکل، راه اندازی نقاهتگاه‌هایی برای مایه‌کوبی و مداوای سگ‌های بیمار است و عقیم کردن نیز راهکاری برای کنترل جمعیت این حیوان به شمار می‌رود که باید با نظارت دامپزشکی صورت گیرد تا نژادها مختلف این حیوان از بین نرود.
بدون شک ساماندهی سگ‌های بلاصاحب از طریق زنده‌گیری و عقیم‌سازی زمان بیشتری در مقایسه با اتلاف آنها می‌برد ولی از آنجایی که گروه‌ها و کمپین‌های حمایت از حیوانات حساسیت خاصی نسبت به این موضوع دارند و این حیوانات هم حق حیات دارند، نمی‌توان از شیوه‌های گذشته برای ساماندهی آنها استفاده کرد.
این آگاهی باید به شهروندان داده شود که سگ‌های پلاک‌گذاری شده فاقد هرگونه بیماری هستند و وضعیت سلامتی آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
۹۹۰۳/۳۰۲۰/۶۱۸۵/۳۰۷۲