علاوه بر عزم ملی و منطقه برای مبارزه با بیماری سالک، ریشه یابی اصولی این معضل عمومی با اجرای طرح های تحقیقاتی و ضرورت مشارکت نهادهای مربوط و تامین اعتبارات کافی از جمله مباحثی بود که از سوی کارشناسان حاضر در این میزگرد ایرنا مورد تاکید قرار گرفت.
شیوع بیماری سالک در ایران ۲۰ تا ۳۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است که این تعداد از میانگین دنیا بالاتر است، طبق گزارش های موجود سالانه حدود ۲۰ هزار مورد جدید گزارش شده اما تخمین زده می شود آمار مبتلایان فعلی بیشتر از این تعداد باشد.
کارشناسان امر تعداد سالانه مورد جدید سالک در دنیا را بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر اعلام کردند و بر پایه آمار ارایه شده هر ساله ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند.
ایران یکی از کشورهای منطقه خاورمیانه است که شیوع بیماری سالک در آن بالاست و این بیماری طبق گزارش های موجود در ۹ کشور دنیا از جمله کشورهای منطقه مانند عربستان، افغانستان، پاکستان، سوریه و عراق شیوع بالایی دارد.
سال گذشته، هجمه ای که از شیوع بیماری سالک در استان اصفهان به وجود آمد باعث ایجاد نگرانی‌ها و دغدغه های بسیاری در بین مردم و مسئولان شد لذا جلسه‌های زیادی برای بررسی آن در سطوح ملی و منطقه‌ای برگزار شد و حتی تعدادی از نمایندگان کمیسیون بهداشت مجلس برای بررسی آن به شرق اصفهان سفر کردند.
سالَک یک بیماری پوستی است که بر اثر گزش نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و ضایعات بد شکل و عوارض اجتماعی، روحی و روانی از پیامدهای ناگوار ناشی از این بیماری است.
در ایران دو نوع سالک شهری (نوع خشک) و روستایی (نوع مرطوب) وجود دارد، در سالک روستایی، موش های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاکی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می شود.
در سالک شهری، مخزن بیماری، بیشتر بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ ها هستند، به این ترتیب پشه خاکی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالک، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.
اصفهان یکی از استان‌های سالک خیز کشور به ویژه از نوع روستایی است که حدود هشت شهرستان شامل اردستان، نطنز، برخوار، شاهین شهر و میمه، اصفهان (مناطق جنوب و جنوب شرق)، نایین، کاشان و آران و بیدگل با جمعیت حدود ۷۰۰ هزار نفر با این پدیده مواجه هستند.
میزان ابتلا به این بیماری در استان اصفهان (در محدوده دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به غیر از کاشان) در سال گذشته حدود ۲ هزار و ۸۰۰ و در سال ۹۶ حدود ۹۲۰ مورد بود. زمان اوج ابتلا به این بیماری فصل تابستان می‌باشد و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از سال ۸۷ تا کنون سه برنامه را برای کنترل سالک اجرا کرده است.
در این مسیر، برنامه پنج ساله از ۸۷ تا ۹۲ با هدف کاهش ۷۰ درصدی در بروز سالک و برنامه سه ساله از ۹۴ تا ۹۶ با هدف حفظ نتایج برنامه قبل اجرا شد و برنامه سه ساله از ۹۷ تا ۹۹ با هدف مهار بیماری در حد میانگین دوره قبل در حال اجراست.
از جمله اقدام های انجام شده برای کنترل این بیماری می‌توان به آموزش و اطلاع رسانی به مردم ساکن مناطق سالک خیز، تقویت خدمات تشخیص و درمان، هماهنگی بین بخشی برای بهسازی محیط، کنترل مخزن بیماری (مبارزه با جونده) و کنترل ناقل (پشه خاکی) اشاره کرد.
فرایند کنترل مخزن بیماری و ناقل سالک نیز شامل لانه کوبی، طعمه گذاری، لکه گیری، سمپاشی و مه پاشی است و با توجه به اینکه به گفته برخی از مسئولان و مردم مناطق سالک خیز، تاغزارها زیستگاه این حیوانات هستند بیشتر عملیات ها در تاغزارها انجام شده است.
سال گذشته با توجه به اهمیت این موضوع و ضرورت ریشه یابی عوامل دخیل در شیوع و افزایش سالک، خبرگزاری ایرنا استان اصفهان میزگردی را با عنوان 'راهکارهای رفع بیماری سالک در ایران و اصفهان' با حضور جمعی از مسئولان، کارشناسان و اعضای شورای شهرهای شرق اصفهان برگزار کرد که در آن نشست، مهمترین مشکلات برای مبارزه با این بیماری، کمبود منابع مالی، نبود انسجام و هماهنگی بین نهادهای مرتبط و تنها بودن مرکز بهداشت ذکر شد.
همچنین در آن میزگرد موارد بسیاری مانند بهداشت فردی و جمعی، تجمیع نخاله ها و زباله ها، پساب ها و نزدیک بودن منازل مسکونی به تاغزارها از مسائل تاثیرگذار در شیوع این بیمای عنوان و راهکارهای آن، تامین منابع مالی مورد نیاز برای از بین بردن منابع انتقال سالک، انجام پژوهش برای شناسایی عوامل ابتلا در هر منطقه و وجود پیوست سلامت برای اجرای طرح های مختلف عمرانی اعلام شد.
حال که حدود یک سال از هجمه بیماری سالک در استان اصفهان می‌گذرد خبرگزاری ایرنا اصفهان، میزگرد دیگری با هدف بررسی نتایج اقدام ها و برنامه های انجام شده در این مدت برای مقابله با سالک و پیشگیری از تکرار حوادث سال گذشته برگزار کرد.
این میزگرد با حضور طاهره چنگیز رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رضا فدایی مسئول بیماری های واگیر مرکز بهداشت اصفهان، امیر محسن ولی رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان اصفهان، حسین اکبری معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان، احمد صادقی بخشدار بن رود، غلامحسین رضایی شهردار ورزنه، محمد علی جعفری رییس شورای شهر هرند، سعید توکلی مدیر بهره برداری از تأسیسات و تجهیزات فاضلاب و محمود نجفی مدیر کنترل کیفی آب و فاضلاب و سیدمحمد موسوی کارشناس ارشد بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان و اسماعیل موحدی کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان و آرش نجیمی سرپرست روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد.
از اعضای شورای شهر ورزنه برای شرکت در این میزگرد دعوت به‌عمل آمد اما حضور نیافتند.
مسئولان و کارشناسان حاضر در این میزگرد با اشاره به مجموعه اقدام ها و عملکرد خود در یک سال گذشته تاکید کردند که همچنان اعتبارات مشخصی برای اجرای طرح های مقابله با سالک تخصیص نیافته و لازم است در این زمینه همت و توجه جدی تری شود. از طرفی مشخص نبودن جایگاه مجری و ناظر در برخی عملیات ها مانند جونده کُشی، شهرستان نبودن شرق اصفهان و نداشتن فرمانداری مستقل و اختلاف نظرها درباره چگونگی مبارزه با عوامل این بیماری از دیگر مشکلات مرتبط با این موضوع بود که در میزگرد مذکور به آن اشاره شد.
یک هفته بسیج استانی برای مبارزه با سالک نیاز داریم
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این میزگرد گفت: وظیفه اختصاصی این دانشگاه و زیرمجموعه‌های آن کمک‌های فنی در رابطه با بیماری سالک است و ایران درباره این بیماری می تواند تولید علم داشته باشد زیرا تنها کشوری است که به طور جدی روی آن کار کرد.
طاهره چنگیز با بیان اینکه سایر کشورها این بیماری را فراموش یا انکار کرده اند و برای سازمان بهداشت جهانی و حتی در سطح ملی کشورمان نیز در اولویت قرار ندارد، گفت: ما نباید منتظر بمانیم که عزم ملی برای آن اتفاق بیفتد بلکه یک هفته بسیج استانی برای کنترل سالک نیاز داریم تا همه کانون های سالک خیز، شناسایی و پاکسازی شوند.
به گفته وی، این اتفاق در پایگاه هشتم شکاری افتاد و موفقیت آمیز بود لذا عزم جدی استانی و منطقه ای برای مبارزه با سالک نیاز است.
وی، بیماری سالک را یک مشکل بین‌بخشی خواند و اظهار داشت: دستگاه‌های اجرایی نمی‌توانند با متهم کردن همدیگر به کم‌کاری، این مسئله را حل کنند باید باید با درک متقابل از هم این کار را انجام داد. چنگیز با بیان اینکه منازل مسکونی در مناطق سالک‌خیز به حریم تاغزارها تجاوز کردند، افزود: اگر تاغزارها را هم تخریب کنیم ممکن است مجدد این پیشروی صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه تقسیم کار در این زمینه باید انجام شود و برخورد جدی بر روی وظیفه هر سازمان صورت گیرد، تصریح کرد: بهسازی محیط نقش جدی در کنترل سالک دارد.
وی با تاکید بر اینکه اگر کنترل بافت فرسوده از اختیار ما خارج شود، تبدیل به مخزن موش های ناقل سالک خواهد شد، اظهار داشت: مناطق جمع آوری کود نیز در داخل برخی از این شهرها و روستاها داریم که آن هم باعث شیوع بیماری می‌شود.
چنگیز با بیان اینکه شرق شهرستان اصفهان حدود ۲۶۰ هزار نفر جمعیت دارد و با پراکندگی شهرها مواجه است، خاطرنشان کرد: این منطقه به دلیل برخی اختلافات محلی از داشتن فرمانداری مستقل و مزایای آن محروم مانده است به همین دلیل بسیاری از مطالبات آنها برآورده نمی‌شود و امیدواریم این موضوع با پیگیری مردم و شوراهای اسلامی تحقق یابد.
به گفته وی، برای تحقق این موضوع می‌توان مجمع شوراهای اسلامی شهرها و روستاهای منطقه را تشکیل داد و به طور متحد برنامه‌ای در این زمینه هماهنگ شود تا این محرومیت به شکل منسجم برطرف شود.
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در صدد تولید داروی سالک است
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اظهار داشت: سال گذشته یکی از مشکلاتی که برای طی کردن فرایند درمان سالک و کنترل آن در کشور به‌ویژه استان اصفهان پیش آمد، کمبود داروی آن به نام گلوکانتیم بود به‌همین دلیل امسال علاوه بر اتخاذ تدابیر ویژه از سوی وزارت بهداشت برای رفع آن، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز اعلام کرد که در صدد تولید آن است.
وی با بیان اینکه داروی درمان سالک (گلوکانتیم) در دانشکده داروسازی این دانشگاه ساخته شده است، گفت: مطالعات آزمایشگاهی آن انجام شده و در حال طی کردن فرایند آزمایش حیوانی است تا در صورت موفقیت آمیز بودن وارد مرحله تولید شود.
گلوکانتیم (مگلومین آنتیمونیات) یک ترکیب آنتیمونی است که به عنوان خط اول درمان سالک در نظر گرفته شده و به‌صورت تزریقی استفاده می‌شود.
چنگیز با اشاره به اینکه در حال مذاکره با یکی از کارخانه‌های داروسازی اصفهان برای تولید این دارو هستیم، اظهار امیدواری کرد که در سال آینده تولید داخلی داروی گلوکانتیم را داشته باشیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته مشکل جدی در تامین این دارو وجود داشت، خاطرنشان کرد: این دارو توسط وزارت بهداشت سفارش داده می‌شود و توزیع آن فقط در مراکز بهداشتی انجام می‌گیرد.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه داروی گلوکانتیم سال گذشته از تولیدکننده دوم و نه اصلی آن، تامین شد، تصریح کرد: این موضوع باعث شد تا این دارو طی یک فراخوان جمع آوری شود و با توجه به پیک کشوری ابتلا به سالک در سال گذشته با کمبود آن مواجه شدیم.
چنگیز اضافه کرد: امسال وزارت بهداشت این اطمینان را داده است که داروی گلوکانتیم به مقدار کافی به شرکت اصلی سفارش شد و مشکلی برای تامین آن وجود نخواهد داشت.
وی همچنین با اشاره به نقش مردم در مبارزه با بیماری سالک گفت: آنها باید مطالبات خود را به صورت معقول و منطقی در این فرایند بشناسند و آن را مطرح کنند.
وی اضافه کرد: اگر محل ارتزاق عده ای از ساکنان مناطق سالک خیز، مبادله کود است باید بدانند که این کار سلامت خانواده خود آنها را نیز به خطر می‌اندازد لذا باید در این زمینه همکاری داشته باشند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رعایت بهداشت فردی و مراجعه زود هنگام به مراکز بهداشتی و درمانی را نیز ضروری خواند و خاطرنشان کرد: سال گذشته مواردی از خود درمانی در استان اصفهان داشتیم.
تامین اعتبار برای مبارزه با سالک از محل صرفه جویی در سایر ردیف های بودجه
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه اینکه سال گذشته مقرر شد مبلغی به عنوان اعتبار مبارزه با سالک در اختیار این دانشگاه و همچنین کاشان قرار بگیرد، تاکید کرد: تا کنون یک ریال از این اعتبار پرداخت نشده است و آن را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی اعلام کردیم.
چنگیز با اشاره به اینکه ما عملیات جونده کشی را به اجبار شروع کردیم، افزود: اگر سازمان دیگری در استان این مسئولیت را بپذیرد ما حتی حاضریم چیزی در قبالش به آنها اعطا کنیم.
وی خاطرنشان کرد: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در زمان حاضر با صرفه جویی از محل ردیف‌های دیگر در حال تامین پول عملیات‌های مقابله با سالک از جمله جونده کشی است و سال های گذشته نیز اعتبار مالی برای آن دریافت نکرد.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر اینکه بیماری سالک نتیجه در کنار هم قرار گرفتن عوامل مختلفی از جمله موش، پشه، انگل و انسان است، توضیح داد: شکستن این حلقه در هر نقطه ای می‌تواند آن را از بین ببرد.
وی به زاد و ولد و تکثیر فراوان موش‌های صحرایی اشاره و اضافه کرد: مدت زمان بارداری این جونده، ۲۱ روز است و در هر بار زایمان ۱۰ تا ۱۵ نوزاد دارد که هر یک از نوزادان در فاصله ۴۵ روز بالغ می‌شوند و می‌توانند به حلقه تکثیر اضافه شوند به همین دلیل هرچقدر هم که جونده کشی کنیم نمی‌توانیم آن را به صفر برسانیم.
چنگیز با انتقاد از برخی که در تعدادی از نقاط مانند بادرود ادعا کردند دیگر سالک در آنجا وجود ندارد، اظهار داشت: این کار اشتباه است زیرا باعث متوقف شدن اقدامات پیشگیرانه مراقبتی و حفاظتی برای این بیماری می‌شود.
به گفته وی، بر اساس بررسی های به‌عمل آمده، گردشگران، کمترین میزان ابتلا به سالک را داشتند زیرا آنها به توصیه ها، عمل و بهداشت فردی را رعایت کردند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مسئله مهمتر از بیماری سالک را بهداشت روان مربوط به آن دانست و تصریح کرد: اگر به‌طور مداوم در بین مردم نگرانی ایجاد کنیم، هیچ سودی ندارد بلکه باید همه با کمک یکدیگر، دانش عمومی مردم و مسئولان را افزایش دهیم.
وی با اشاره به اینکه این دانشگاه در صدد راه اندازی ایستگاه تحقیقاتی درباره سالک در شرق اصفهان با همکاری بنیاد برکت و مرکز تحقیقات بیماری‌های پوستی اصفهان است، گفت: مقرر است بنیاد برکت برای تهیه برخی اقلام محافظتی فردی برای تعدادی از مردم منطقه که بضاعت مالی کمی دارند، نیز همکاری داشته باشد.
چنگیز از شهرداری‌های این منطقه از جمله ورزنه خواست تا نسبت به کشت گیاهان دافع حشرات مانند اسطوخودوس و آگاهی بخشی بیشتر به مردم اقدام کنند و همچنین از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خواست تا نسبت به اجرای طرح کنترل آفات و بیماری‌ها در عرصه مراتع به منظور کنترل آفت موش در تاغزارها همت بیشتری کند.
۱۰ برنامه مرکز بهداشت اصفهان برای مبارزه با بیماری سالک
مسئول بیماری های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان در این میزگرد با بیان اینکه موش صحرایی و پشه، مخزن سالک هستند و هر عاملی که آنها را زیاد کند در شیوع بیماری تاثیر دارد، گفت: سال ۹۶ ما حدود ۹۶۰ مورد ابتلا به سالک در استان داشتیم که نسبت به سایر سال ها کمترین مورد بود اما سال گذشته با وجود افزایش ۵۰ درصدی فعالیت ها و اقدامات، آمار ابتلا به سالک سه برابر شد و به ۲ هزار و ۸۰۰ مورد رسید.
رضا فدایی با اشاره به اینکه امسال ۱۰ برنامه جدید را برای مقابله با سالک در پیش گرفتیم، افزود: استفاده از روش جدید شکر پاشی برای نخستین بار در کشور یکی از این برنامه هاست که در آن شکر و اسید بوریک ترکیب می‌شود و در زمان حاضر در منطقه امامزاده آقا علی عباس نطنز در حال اجراست.
وی با اشاره به اینکه اگر این برنامه با موفقیت انجام شود در سایر نقاط نیز اجرا خواهد شد، خاطرنشان کرد: نتیجه آن پاییز امسال مشخص می‌شود.
فدایی، جونده کُشی را از دیگر برنامه های مرکز بهداشت اعلام و اضافه کرد: این کار نتیجه خوبی برای کاهش موش ها به ویژه در شرق اصفهان و نطنز داشته است.
به گفته وی، عده ای معتقد هستند که مرکز بهداشت با این کارها، بودجه ها را هدر می‌دهد اما همه اقدام‌ها مصوب کمیته بهداشت کشور می‌باشد و در هیچ استانی به این وسعت انجام نشده است.
وی با اشاره به اینکه اگر موش، غذای مناسبی داشته باشد به شدت تکثیر می‌شود، اظهار داشت: به همین دلیل نسبت به گسترش پوشش گیاهی که محل زندگی این جوندگان است، دغدغه داریم.
فدایی، مجاورت تاغزارها و منازل مسکونی را از دغدغه های جدی مرکز بهداشت خواند و گفت: این موضوع باید اصلاح شود و ما نسبت به آن هشدار می‌دهیم.
مسئول بیماری های واگیر مرکز بهداشت اصفهان با بیان اینکه طعمه گذاری برای موش های صحرایی را از شعاع ۵۰۰ متری به یکهزار متر افزایش دادیم، افزود: با این کار مساحت عملیات ما چهار برابر شد.
وی با بیان اینکه تا ۲۲ تیر امسال حدود ۵۰ درصد از برنامه ها و اقدامات مبارزه با سالک در سال ۹۸ در استان اصفهان توسط مرکز بهداشت انجام شد، تصریح کرد: تا کنون بیشتر از همه اقدامات سال گذشته، کار کرده ایم.
فدایی، انگل شناسی و حشره شناسی را یکی دیگر از اقدامات مرکز بهداشت اصفهان برشمرد و اضافه کرد: امسال با رصد و شناسایی پشه های موجود در منطقه های سالک خیز، زمانی که تعداد پشه ها به حداکثر رسید عملیات سمپاشی انجام شد.
وی، مشارکت مردم را برای نتیجه دادن این برنامه ها و اقدام ها ضروری خواند و تاکید کرد: هیچ برنامه بهداشتی بدون مشارکت مردم جواب نمی دهد و آنها زمانیکه زخم ناشی از گزیدگی پشه کوچک است باید به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.
فدایی، آموزش خانه به خانه را نیز ضروری دانست و اظهار داشت: در مراجعه منزل به منزل از خانواده ها سوال می‌شود که آیا زخم ناشی از گزیدگی بر روی بدن دارند تا بررسی‌های لازم درباره آن انجام شود زیرا عده ای خوددرمانی کرده و به عطاری ها مراجعه می‌کنند.
مسئول بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت اصفهان، نمونه گیری با روش جدید و درد کمتر و آسان تر از بیماران را یکی دیگر از برنامه‌های امسال عنوان و اضافه کرد: همچنین دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در صدد است داروی سالک را تولید کند تا نیازی به نمونه خارجی آن نباشد.
وی، واکسیناسیون علیه سالک را از دیگر برنامه‌های مرکز بهداشت اصفهان خواند و گفت: سال گذشته سه هزار نفر در مناطق مختلف استان، این واکسن را دریافت کردند و هر سه ماه یک بار باید کنترل شوند که اگر نتیجه آن موفقیت آمیز بود، بسیاری از اقدام‌های دیگر لازم نیست.
فدایی همچنین خاطرنشان کرد: سال گذشته به دلیل حجم بالای شیوع سالک در استان به‌ویژه شرق شهرستان اصفهان، ما بیشتر درگیر پاسخ دادن به انتقادها شدیم درحالیکه باید اطلاع رسانی بیشتری در این زمینه انجام شود لذا در صدد هستیم تا با فراهم کردن حضور خبرنگاران در مناطق سالک خیز آنها را از نزدیک با کارهای انجام شده و وضعیت موجود آشنا کنیم.
جونده کُشی کار مرکز بهداشت نیست اما انجام می دهد
فدایی با تاکید بر اینکه دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت اصفهان هرآنچه در توان بشر بود را برای مقابله با بیماری سالک در شرق اصفهان انجام دادند، گفت: جونده کُشی کار ما نیست اما این کار را نیز در سال های گذشته انجام دادیم.
وی با بیان اینکه سالهاست آرزو داریم که جونده کُشی را از ما بگیرند، افزود: اداره کل منابع طبیعی استان امسال به ما اعلام کرد که این کار را در بخشی از اراضی شرق اصفهان انجام می‌دهد اما بعد گفتند که اعتباری برای این موضوع به آنها نرسیده است.
مسئول بیماری های واگیر مرکز بهداشت اصفهان ادامه داد: ولی ما نمی‌توانستیم در این زمینه کاری نکنیم و آن را ادامه ندهیم زیرا زیر سوال می‌رفتیم به همین دلیل کار جونده کشی را انجام دادیم و تا کنون میلیاردها تومان بدهکار شدیم.
وی همچنین با تاکید بر اینکه ما قصد حبس کردن مردم را در خانه هایشان نداریم، تصریح کرد: مسئولان باید مردم را توجیه کنند که خود را با توصیه‌های مرکز بهداشت سازگار نمایند.
فدایی با بیان اینکه جمعیت پشه های ناقل سالک، میلیاردها برابر جمعیت انسان هاست، اضافه کرد: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در صدد کمک به مردم منطقه برای تامین و خرید تجهیزات حفاظت شخصی است که چگونگی آن پس از نهایی شدن، اطلاع رسانی می‌شود.
موش را می توان از تاغزار حذف کرد اما تاغزار را نباید از بین برد
مدیر منابع طبیعی شهرستان اصفهان در این میزگرد گفت: موش را می توان از تاغزارها حذف کرد اما نباید تاغزارها را از بین برد زیرا باعث گسترش ریزگردها و بیابان زایی می‌شود.
امیر محسن ولی با ابراز تاسف شدید از شیوع بیماری سالک در شرق اصفهان، افزود: استان اصفهان حدود ۳۲۰ هزار هکتار تاغزار دارد که سه هزار هکتار آن در شعاع حریم شهرهای هفت شهرستان آران و بیدگل، اردستان، نطنز، برخوار، خور و بیابانک، اصفهان و نایین قرار دارد.
وی با بیان اینکه در بیماری سالک دسته‌ای از عوامل مانند بهداشت فردی و عمومی، نخاله ها، کودهای دامی تاثیرگذار است، اظهار داشت: حذف گیاه تاغ کار درستی برای رفع این مشکل نیست اما به دلیل حساسیت های موجود، گرایش به این سمت رفته است که این گیاه در نقاطی مانند شهر ورزنه قطع شود تا این مشکل تا حدی برطرف شود.
وی با تاکید بر اینکه اگر هزاران هکتار تاغ حذف شود، ریزگردها حذف نمی‌شوند، خاطرنشان کرد: ریزگردها فقط با پوشش گیاهی کاهش می‌یابند.
ولی با اشاره به اینکه در ۱۵۰ هکتار از تاغزارهای ورزنه باید لانه کوبی محل زندگی جوندگان برای مبارزه با بیماری سالک انجام شود، گفت: برای این کار با سازمان مدیریت و برنامه ریزی مکاتبه کردیم اما آنها به ما اعلام کردند که این، موازی کاری است و بودجه ای برای این کار به شبکه بهداشت اختصاص یافت تا آنها این کار را انجام دهند.
وی با بیان اینکه به ما اعلام شد که این کار وظیفه شبکه بهداشت است و شما نباید کار کنید، خاطرنشان کرد: ۲۵۰ کیلوگرم سم کلرات از سوی اداره منابع طبیعی برای کنترل مخزن های بیماری به شبکه بهداشت اصفهان تحویل شد.
ولی امیدواری کرد که اداره کل منابع طبیعی اصفهان در آینده نزدیک با استفاده از منبع اعتباری دیگری در این جهت گام برداشته و لانه کوبی به صورت فعال‌تر انجام شود.
وی با تاکید بر اینکه لازم است به جای حذف گیاه تاغ به فکر حذف موش باشیم و نگاه حذف گیاه تاغ اصلاح شود، اظهار داشت: با توجه به مقررات موجود، این امکان وجود دارد که حریم شهر ورزنه را به شهرداری تحویل دهیم و شهرداری گونه های گیاهی جایگزین تاغ را مستقر کند.
ولی با اشاره به اینکه تاغ یکی از مقاوم ترین گونه های گیاهی در برابر کم آبی و بیابان زدایی است، تصریح کرد: با مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان برای معرفی گونه های گیاهی جایگزین مکاتبه شده است.
مدیر منابع طبیعی شهرستان اصفهان با بیان اینکه ما تاکیدی برای ماندن گیاه تاغ نداریم، تصریح کرد: اما باید روش‌های درست برای مقابله با سالک اجرا شود.
وی با بیان اینکه مقرر بود اعتباراتی از محل مشخص برای این کار تخصیص یابد اما هنوز در حال پیگیری است، اضافه کرد: اگر این اعتبار تخصیص یابد با عزم جدی و با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، عملیات لانه کوبی را انجام می‌دهیم.
ولی همچنین حفظ توازن محیط زیستی را در هر کاری ضروری دانست و تاکید کرد که اگر اکوسیستم منطقه برای مقابله با سالک، دستکاری شود، معضلات در آینده افزایش خواهد یافت.
وی با ابراز تاسف از اینکه با وجود همه اقدام های انجام شده، وجود موش های جونده ناقل سالک در شرق اصفهان در مساحت حدود ۱۵۰ هکتار کنترل نشده است، افزود: ما هنوز نتوانستیم این حیوان ناقل را از آن منطقه خارج کنیم.
صنعت گردشگری شرق اصفهان تحت تاثیر سالک قرار گرفت
بخشدار بُن رود (به مرکزیت ورزنه با ۱۷ روستا و ۳۲ هزار نفر جمعیت از توابع شهرستان اصفهان) در این میزگرد گفت: مردم این بخش با توجه به معضلات ناشی از خشکسالی و تنگی معیشت، در سختی به سر می برند و در تامین آب، مشکلات و مطالباتی دارند.
احمد صادقی افزود: امروز پدیده شوم بیماری سالک نیز به آنها اضافه شد و مردم برای رفع این مشکل توقع دارند و توقع آنها به حق است.
وی با تاکید بر اینکه رعایت مسائل بهداشت فردی و عمومی، خود مراقبتی و آموزش در پیشگیری از این بیماری نقش بسزایی دارد، تصریح کرد: اما وقتی مشکلی پیش می آید مردم از دولت برای رفع آن توقع دارند.
صادقی با بیان اینکه صنعت گردشگری و بوم‌گردی با توجه به کاهش فعالیت بخش کشاورزی در شرق اصفهان به‌دلیل کاهش منابع آبی و فصلی شدن رودخانه زاینده رود برای این منطقه ضروری است، گفت: در ۶ سال اخیر اقدام های خوبی در این زمینه شد و با توجه به جاذبه های طبیعی مانند تپه های شنی، منابع خوبی برای درآمدزایی به دست آمد.
وی ادامه داد: اما با شیوع بیماری سالک در ۲ سال اخیر برخی از تورهای گردشگری در حال لغو کردن برنامه های خود هستند و اگر این روند ادامه یابد یکی از امیدهای بزرگ مردم منطقه از بین می‌رود.
وی، جمعیت شهر ورزنه را ۱۳ هزار نفر اعلام و خاطرنشان کرد: ورزنه، دومین شهر پر جمعیت شهرستان اصفهان پس از بهارستان است و مهاجرت کمی با وجود مشکلات زیاد داشت.
صادقی با اشاره به اینکه آموزش خانه به خانه در شهر و روستاهای این بخش با همکاری بسیج برای مقابله با بیماری سالک صورت گرفت، افزود: توقع ما این است که همه دستگاه‌های اجرایی وارد عمل شوند و فکر اساسی برای رفع این مشکل شود.
تکلیف تاغزارها مشخص شود
وی با بیان اینکه به اعتقاد عده ای، تاغزارها، جاذب پشه ها و موش ناقل آنها هستند، تصریح کرد: از طرفی بحث تاغزارها برای کاهش ریزگردها و بیابان زدایی اهمیت دارد.
بخشدار بن رود با اشاره به اینکه این بحث در چند سال گذشته همواره وجود داشته است، تاکید کرد: باید تکلیف آن مشخص شود، اگر قرار است تاغزارها نابود شود لذا این کار به طور جدی اجرا شود و اگر قرار نیست، به مردم اعلام شود.
وی یکی دیگر از توقع مردم این بخش را بسیج عمومی برای درمان این بیماری عنوان و خاطرنشان کرد: برای درمان این بیماری در مرکز بهداشت بخش، مسائل مختلف پیش آمده است و مردم می گویند که نیروی انسانی و داروی کافی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه بدون شک تحریم ها و کمبود اعتبارها در تامین داروها تاثیرگذار است، تصریح کرد: با این‌حال لازم است اقدام های حوزه درمان، التیام بخش مردم باشد.
بخشدار بن رود همچنین با بیان اینکه در حوزه پژوهش در این زمینه کم کاری شده است، گفت: وزارت بهداشت باید کارهای پژوهشی بیشتری انجام دهد.
وی با اشاره به اینکه حرف های ضد و نقیض زیادی نیز درباره روش های مقابله با سالک می شنویم، تصریح کرد: لازم است درباره مسائلی مانند سگ های ولگرد و تاغزارها، تصمیم قطعی گرفته شود.
صادقی، جا نمایی برای مسکن مهر ورزنه را اشتباه خواند و گفت: وجود موش های بزرگ، مار و عقرب تهدید جدی برای خانواده های ساکن در این منطقه است.
وی به دیگر مشکلات شرق اصفهان نیز اشاره و اضافه کرد: ضعیف بودن نیروی انسانی از جمله آنهاست به‌طوریکه عده ای به نام کار در این بخش استخدام می‌شوند اما سپس به شهرهای دیگر می‌روند.
بخشدار بن رود دیگر مشکلات این منطقه را نداشتن نمایندگی مستقل میرآب و آب منطقه ای عنوان و تصریح کرد: اکوسیستم و چرخه طبیعت زاینده رود باید به طور کامل ایجاد شود و فقط نباید به سرشاخه های آن پرداخت بلکه باید تالاب بین المللی گاوخونی را نیز در نظر گرفت.
دستگاه‌های اجرایی وظیفه‌های تخصصی خود را انجام دهند
شهردار ورزنه در این میزگرد با اشاره به اینکه سال گذشته اوج ابتلا به بیماری سالک در این شهر بود و مردم نسبت به آن شاکی بودند، گفت: ابتدا کمبود دارو وجود داشت اما رفع و تامین شد.
غلامحسین رضایی با بیان اینکه انتظار ما از دستگاه‌های اجرایی مختلف، افزایش همگرایی است، افزود: موش های‌صحرایی و پساب فاضلاب که به سمت تالاب گاوخونی رها شده است، جاذب پشه های سالک هستند و سگ های ولگرد و رهاسازی فاضلاب خانگی در برخی خانه‌ها نیز به آن دامن می‌زند.
وی به اقدام‌های شهرداری ورزنه درباره نخاله های ساختمانی اشاره و خاطرنشان کرد: در ۳۰ سال گذشته حدود ۳۵ هزار سرویس نخاله ساختمانی در این منطقه تخلیه شده است که سه هزار و ۵۰۰ سرویس آن را بارگیری و حمل کردیم.
وی هر سرویس را معادل تخلیه حدود ۱۰ تُن نخاله دانست.
رضایی با اشاره به مخروبه های قدیمی در این شهر، اضافه کرد: ۳۵ هکتار بافت فرسوده مصوب داریم و تا کنون هشت واحد را تخریب و مسطح کردیم.
وی با اشاره به اینکه سمپاشی به عهده مرکز بهداشت است، تصریح کرد: این شهر پشه های متنوعی دارد و امسال خودمان سم تهیه کردیم و تاغزارها را به‌ویژه در محدوده سگزی و حریم رودخانه سمپاشی کردیم که نتیجه خوبی در کاهش پشه ها به‌همراه داشت.
رضایی با بیان اینکه عبور رودخانه زاینده رود از میان شهر ورزنه به جای اینکه فرصتی برای آن باشد تبدیل به تهدید شده است، اضافه کرد: مقرر بود ۱۰ میلیارد ریال اعتبار برای ساماندهی زاینده رود به این شهر اختصاص یابد اما این اعتبار در نهایت به سه میلیارد ریال تقلیل یافت و ما حدود ۵۰ درصد کار را با این اعتبار و همکاری مدیریت بحران استان و تعدادی از شهرداری ها انجام دادیم.
به گفته وی در ساماندهی زاینده رود در محدوده شهر ورزنه، ۴۵ هزار متر مکعب لجن از کف رودخانه جمع آوری شد و به سه کیلومتری شهر انتقال یافت.
وی درباره سگ های ولگرد نیز توضیح داد: با همکاری تعدادی از تشکل‌های مردم نهاد، اقدام‌های خوبی برای جمع آوری آنها شد و تعدادشان کاهش بسیاری یافت اما مشاهده می‌کنیم که از مکان های دیگر، سگ زنده به اینجا منتقل و تخلیه می‌کنند.
به گفته رضایی، بر اساس برخی مشاهدات، با واگن قطار از استان‌های دیگر سگ زنده در این محدوده تخلیه شده است.
وی با تاکید بر اینکه لازم است هرچه زودتر واحدهایی که نسبت به نصب انشعاب فاضلاب در منازل خود اقدام نکرده اند، آن را انجام دهند، افزود: مرکز بهداشت نیز عملیات لانه کوبی و سم پاشی را انجام داده است.
شهردار ورزنه با بیان اینکه هیچ اختلافی بین شهرها و روستاهای این منطقه برای شهرستان شدن وجود ندارد، تصریح کرد: این موضوع را نباید به گردن مردم انداخت بلکه به اراده سیاسیون بستگی دارد و تا جایی که اطلاع داریم در حال پیگیری است.
رضایی گفت: شهر ورزنه دارای ۱۶ لیتر بر ثانیه پساب حاصل از فاضلاب است که می‌توان از آن برای توسعه فضای سبز و کشت جایگزین استفاده کرد که هنوز مجوز آن صادر نشده و در حال پیگیری از طریق مذاکره با شرکت آب منطقه ای اصفهان است.
وی با بیان اینکه شهرداری ورزنه اقدام به لانه کوبی محل زندگی موش های صحرایی کرده است، افزود: نمی‌شود ناظر و مجری برای مقابله با سالک یکی باشد بلکه مجری باید اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و ناظر، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان باشد.
رضایی از همه دستگاه‌های اجرایی خواست تا هر کدام وظایف تخصصی خود را انجام دهند و ادامه داد: این منطقه نیازمند یک مرکز تحقیقات و همچنین اجرای تعهدات دستگاه های های اجرایی مربوطه برای نوسازی شهری است.
وی به رونق گردشگری در این منطقه نیز اشاره و تاکید کرد: ما نمی‌توانیم مردم و گردشگران را در شهر حبس کنیم بلکه باید منطقه را به گونه ای ایمن کرد تا همه با خیال آسوده زندگی و تردد کنند.
رها بودن پساب فاضلاب از عوامل شیوع سالک است
رییس شورای شهر هرند در میزگرد ایرنا با بیان اینکه سال گذشته آمار ابتلا به سالک در این منطقه بالا بود، گفت: هنوز این بخش با کمبود داروی سالک مواجه است.
محمد علی جعفری به جمعیت هشت هزار نفری هرند اشاره و اضافه کرد: سال گذشته حدود ۲۰۰ مورد ابتلا به سالک در این شهر ثبت شد درحالیکه در سال ۹۶ تعداد انگشت شماری مبتلا داشتیم.
به گفته وی افزایش قابل ملاحظه ابتلا به سالک در سال گذشته در شهر هرند در ۳۵ سال گذشته بی‌سابقه بود و همه را متحیر و هزینه های سنگینی را به خانواده ها تحمیل کرد.
جعفری با بیان اینکه بسیاری از افراد مبتلا از جمله دختران به دلایل مختلفی برای درمان خود به مراکز بهداشت هرند مراجعه نکردند، تصریح کرد: آنها به مراکز درمانی در شهر اصفهان مراجعه کردند به همین دلیل احتمال می‌رود که تعداد افراد مبتلا بیش از این رقم باشد.
وی با اشاره به اینکه شیوع سالک در ایامی که تجمع مردم برای حضور در مراسمی همچون تاسوعا و عاشورا زیاد است نیز قابل توجه می‌باشد، خاطرنشان کرد: ما حتی فردی داشتیم که حدود ۵۰ نقطه از بدنش توسط پشه سالک گزیده شده بود.
وی یکی از عوامل شیوع بیماری سالک در این منطقه را رها بودن پساب فاضلاب اعلام و تاکید کرد: فاضلاب شهری هرند پس از تصفیه خانه در بیابان رها می شود درحالی که از آن می‌توان برای آبیاری فضای سبز استفاده کرد.
به گفته وی، مسئولان و اعضای شورای این شهر برای استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب جهت آبیاری گیاهان غیر مثمر از سه سال گذشته به شرکت آب منطقه ای اصفهان درخواست داده اند اما تا کنون مجوزی برای آن صادر نشده است.
جعفری به فعالیت تعدادی واحد تولید کننده کود در این منطقه نیز اشاره و اضافه کرد: تردد کامیون‌های حمل کود نیز در این منطقه زیاد است و پلیس راهور فقط تا بعدازظهر می تواند آنها را کنترل کند.
وی تاکید کرد: لازم است از قوه قهریه نیز برای برخورد با چنین واحدها و مسائلی استفاده شود و بهتر است نماینده دستگاه قضایی نیز در جلسه های کارگروه های مربوط به بیماری سالک حضور داشته باشد.
شرق اصفهان، فرمانداری مستقل داشته باشد
رییس شورای شهر هرند با بیان اینکه لازم است شرق اصفهان، فرمانداری مستقل داشته باشد، تصریح کرد: نداشتن فرمانداری مستقل و پیگیر امور مناطق ما در چارچوب شهرستان اصفهان که کلانشهر اصفهان را با ۲ میلیون نفر زیر پوشش خود دارد باعث ضرر ما می‌شود.
وی، ریشه بسیاری از مشکلات شرق اصفهان را شهرستان نبودن و نداشتن فرمانداری ذکر و تصریح کرد: کوهپایه، هرند، ورزنه و جرقویه علیا و سفلی می‌توانند تبدیل به شهرستان شوند و در زمان حاضر از بسیاری از شهرستان‌های استان به‌ویژه در غرب، بزرگتر و دارای جمعیت بیشتری هستند.
جعفری تاکید کرد: تا زمانی که این بخش به شهرستان ارتقا نیابد همین مشکلات وجود دارد.
وی، میزان بافت فرسوده مصوب در شهر هرند را ۵۸ هکتار اعلام و اظهار امیدواری کرد که ستاد بازآفرینی شهری اقدام جدی برای این موضوع انجام دهد.
حریم شهرها با تاغزارها رعایت شود
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این میزگرد با تاکید بر اینکه کار اجرایی مستقیم و خاصی درباره بیماری سالک بر عهده این اداره نیست، گفت: ما از بعد نظارتی می‌توانیم درباره مسائل زیست محیطی مرتبط با شرق اصفهان و سالک اقدام کنیم.
حسین اکبری با بیان اینکه مقابله با سالک، اقدامات بلند مدت و میان مدت نیاز دارد، افزود: جای بسیاری از اداره ها در این میزگرد خالی است زیرا در این موضوع بدون شک موثر هستند.
وی به توسعه شهری و روستایی و همجوار شدن منازل مسکونی با عرصه‌هایی که جوندگان در آنها زندگی می‌کنند، اشاره و اضافه کرد: این توسعه باید منقطع و از این پس، اشتباهات گذشته جبران و حریم شهرها و روستاها با تاغزارها رعایت شود.
اکبری، جاری شدن دائمی آب در بستر رودخانه زاینده رود تا تالاب گاوخونی را در کاهش این بیماری، ضروری خواند و اظهار داشت: اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان پیگیر این موضوع است.
به گفته وی در زمان حاضر آب رودخانه از پل زیار در شرق اصفهان و پس از زمین‌های کشاورزی به سمت تالاب نمی رود درحالیکه جریان یافتن آب بسیاری از مشکلات را حل می‌کند.
وی خواهان همکاری و همراهی بیشتر کشاورزان این منطقه برای رسیدن حداقل حقابه به تالاب گاوخونی شد.
وی مدیریت اصولی پسماند و نخاله‌های ساختمانی را نیز برای مقابله با این بیماری ضروری خواند و اظهار داشت: لازم است دغدغه‌های مردم شرق اصفهان در این زمینه در کارگروه پسماند استان مطرح تا درباره آن اقدام شود.
معاون پایش اداره کل محیط زیست اصفهان گفت: این اداره بر استفاده از کنترل کننده بیولوژیک (زیستی) برای جوندگان ناقل انگل سالک تاکید دارد و سم گذاری به دلیل ماندگاری بالا و اثر منفی و مخرب بر روی زیست بوم و زنجیره های غذایی مورد تاکید محیط زیست نیست.
به گفته وی، اگر در شرایط اضطرار و بحرانی و در برخی کانون های اصلی و محدود، چاره ای جز سم گذاری نیست توصیه ما این است که از سم فسفات که ماندگاری کمتری دارد استفاده شود.
اکبری با بیان اینکه هم‌افزایی و همکاری بین همه دستگاه های اجرایی برای مقابله با بیماری سالک در استان اصفهان ضروری است، گفت: مطالعات گیاه جایگزین برای بیابان زدایی انجام شده است و می‌توان از نتایج آن استفاده کرد.
وی درباره کنترل جوندگان ناقل سالک نیز توضیح داد: تاکید اداره حفاظت محیط زیست بیشتر بر روش‌های مهربانانه تر مانند زنده گیری این حیوانات و رها سازی آنها در نقاطی دیگر است.
اقدامات لازم برای گندزدایی پساب فاضلاب انجام شده است
مدیر بهره برداری از تأسیسات و تجهیزات فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در این میزگرد ایرنا با اشاره به ۲ وظیفه اصلی این شرکت در تامین آب آشامیدنی بهداشتی و جمع آوری فاضلاب گفت: در توزیع آب آشامیدنی بهداشتی در شرق اصفهان مانند یک منطقه برخوردار عمل شده و از طرح تابستانی اصفهان بزرگ برای آنجا تامین آب شده است.
سعید توکلی افزود: این موضوع به جز شهر اژیه است که تا پایان تابستان شبکه آن افتتاح می شود.
وی با بیان اینکه مناطق شرق اصفهان طرح جمع آوری فاضلاب دارند و به طور مرتب کنترل می‌شود، اظهار داشت: تعداد محدودی از انشعابات فاضلاب در ورزنه به شبکه متصل نیست که مقرر شد شهرداری تسهیلاتی را برای آن فراهم کند و این انشعابات که نصب نیست به شبکه فاضلاب بپیوندد.
توکلی با تاکید بر اینکه ارتقا جزیی از برنامه کاری شرکت آب و فاضلاب استان است، تاکید کرد: برای موضوع استفاده از پساب فاضلاب باید شرکت آب منطقه ای جواب دهد.
وی با اعلام آمادگی شرکت آب و فاضلاب برای همکاری با سایر دستگاه‌های اجرایی جهت مقابله با سالک اظهار داشت: برای این موضوع باید به کانون مشکل پرداخته شود.
کارشناس ارشد بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان نیز در این میزگرد تاکید کرد: اقدام های لازم برای گندزدایی پساب انجام می‌شود و کانون رشد سالک در تصفیه خانه ها نیست.
سیدمحمد موسوی با بیان اینکه پساب مدام جریان دارد و در حال حرکت است، تصریح کرد: تصفیه پساب، روند بیولوژیکی خود را طی می‌کند و مشکلی تا کنون در حد حشرات ناقل بیماری سالک نداشتیم.
وی با بیان اینکه حذف و جمع آوری ضایعات نیز در این بخش، سرعت بیشتری یافته است، افزود: این موضوع چندان به شرکت آب و فاضلاب استان مربوط نمی‌شود.
مدیر کنترل کیفی آب و فاضلاب شرکت آب و فاضلاب اصفهان وظیفه ذاتی این شرکت را در بحث پساب، جمع آوری و تصفیه آن دانست و با اشاره به جلسه ای که سال گذشته درباره سالک برگزار شد، افزود: بر اساس مصوبه های این جلسه، گندزدایی پساب در شرق اصفهان به ویژه کوهپایه و هرند در حال اجراست.
محمود نجفی با بیان اینکه این کار در محدوده تصفیه خانه های ورزنه و هرند نیز انجام شده است، تاکید کرد: وظایف حوزه کاری ما یعنی گندزدایی و تصفیه خانه و لانه کوبی در حریم ها آنها انجام شده است.
۳۰۱۱/۶۰۲۶