حمید ظهرابی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: ۱۳ منطقه تحت مدیریت جدید در ۷ استان شامل اصفهان، تهران، خراسان جنوبی، فارس، کردستان، یزد و خوزستان به تصویب رسید که از این مجموعه ۷ منطقه حفاظت شده، ۳ پناهگاه حیات وحش، دو اثر طبیعی ملی و یک پارک ملی است که مجموع مساحت این مناطق یک میلیون و ۷۰ هزار هکتار است که به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست اضافه شد.
وی اظهار داشت: تا پیش از این مساحت مناطق تحت مدیریت این سازمان ۱۷ میلیون و ۷۷۰ هکتار بود که با اضافه شدن این ۱۳ منطقه به ۱۸ میلیون و ۸۴۰ هکتار افزایش یافت.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: بخش‌هایی که به مناطق حفاظت شده اضافه شده‌اند شامل منطقه «کوه بزرگی» و «خارو» در استان اصفهان، «کاوده» در استان تهران، «باقران» در استان خراسان جنوبی، «کمرسرخ» در خراسان جنوبی، «برم فیروز» در استان فارس، «چلچمه» و «سارال» در استان کردستان، پارک ملی «دارا» در خوزستان و جنگل‌های «زوایه و عباس آباد» در خوزستان است.
ظهرابی گفت: مناطق اثر طبیعی ملی یکی غار «شمشم» در کردستان و منطقه «کانی برد» در کردستان به لحاظ اینکه رویشگاه گونه گیاهی «افرا» است، به عنوان اثر ملی معرفی و ثبت شدند، همچنین منطقه «کمکی» و «شیرکوه» در استان یزد به عنوان مناطق پناهگاه حیات‌وحش ثبت شدند.
وی درباره پارک ملی «دارا» در استان خوزستان اظهار داشت: بخشی از آن به پارک ملی و بخشی به پناهگاه حیات وحش تبدیل شده است، در واقع پناهگاه حیات وحش و پارک ملی دارای اکوسیستم‌های آبی و دریایی هستند.
ظهرابی درباره نحوه تقسیم بندی این مناطق توضیح داد: اگر بخواهیم برای این مناطق یک تقسیم بندی کلی داشته باشیم عمدتاً از بابت حفظ زیستگاه‌های حیات وحش، مسیرهای تردد یا کریدورهای جابجایی حیات وحش، رخدادهای خاص طبیعی، حفظ منابع آب مانند منطقه «برم فیروز» در استان فارس و «شیرکوه» در یزد و مسائل مربوط به تنوع زیستی است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: جنگل های «زاویه» و «عباس آباد» در خوزستان از جنگل های حاشیه رودخانه هستند که در کنار پارک ملی دز قرار گرفته‌اند و هدفشان حفاظت و احیای زیستگاه‌های گوزن است.
وی گفت: همچنین در راستای اصلاح حد و حدود مناطق حفاظت شده، سه محدوده از منطقه حفاظت شده خارج شده‌اند که یکی از آنها «قمصر ورزک» در استان اصفهان است چون در تعیین حد و حدود این منطقه مشخص شد که محدوده‌های شهری، روستاها، باغات، مزارع و مناطق صنعتی در داخل منطقه حفاظت شده قرار گرفته‌اند و این تداخل فعالیت‌های انسانی با این منطقه باعث شد که هم برای مردم محدودیت ایجاد شود و هم ارزش منطقه حفاظت شده کاهش یابد، لذا آن بخش‌هایی که در تعارض با مردم بود و توسعه یافته و تخریب شده بود و یا بعضاً به طور اشتباه در داخل منطقه حفاظت شده قرار گرفته بود، حذف شدند که حدود دو هزار و ۶۰۰ تا ۷۰۰ هکتار بود اما در مقابل ۳ هزار هکتار در حد فاصل منطقه حفاظت شده «قمصر ورزک» و منطقه حفاظت شده «کرکس» به محدوده مناطق حفاظت شده که منطقه‌ای بکر بود اضافه کردیم و عملاً این دو منطقه به هم متصل شدند.
ظهرابی افزود: همچنین منطقه «گاندو» یا «باهو کلات» در استان سیستان و بلوچستان نیز اصلاح شد، در دهه ۸۰ حدود ۴ هزار هکتار را برای مزارع پرورش میگو واگذار کردند، همچنین در اوایل انقلاب بخشی به عنوان بانک زمین واگذار شده بود که همه آنها از منطقه حفاظت شده حذف شدند؛ محدوده شهرهایی که داخل این منطقه قرار گرفته بودند نیز از منطقه کسر شدند که حدود ۹۰ هزار هکتار بود و در مقابل یک محدوده به مساحت ۱۹۰ هزار هکتار در قسمت شمال غرب این منطقه به آن اضافه شد.
وی ادامه داد: همچنین در منطقه حیات وحش «موته» نیز اصلاحات حد و حدود صورت گرفت، در واقع تعارضی که شهر گلشهر با این پناهگاه حیات وحش داشت اصلاح شد، مساحت منطقه حیات وحش موته حدود ۲۰۵ هزار هکتار است که ۹۵ هکتار از آن کسر شد.
ظهرابی گفت: بعد از اصلاحات حد و حدود، سه روستا که داخل مناطق تحت مدیریت بودند نیز ساماندهی شدند و محدوده طرح هادی آنها از منطقه حفاظت شده جدا شد تا بتوانند اسناد زمین‌هایی که در آن منطقه دارند را دریافت کنند؛ روستای «آب آسمانی» داخل منطقه حفاظت شده «میان‌جنگل» در استان فارس، روستای «لرد» واقع در منطقه آزاد شده «آق داغ» در استان اردبیل بود. همچنین یک جابجایی روستا هم داشتیم که بر این اساس روستای «کوری زاغه» در حیات وحش و منطقه حفاظت شده بیستون در کرمانشاه که به علت زلزله تخریب شده بود مصوب شد که جابجا شود.
به گفته وی همچنین طرح هادی روستای «کرد آباد» واقع در اسکو در آذربایجان شرقی نیز در راستای اصلاحات حد و حدود، تصویب شد.
وی افزود: یک منطقه دیگر که بسیار هم مهم بود، اصلاح حدود حریم شهر پردیس در منطقه حفاظت شده جاجرود بود که بر این اساس آن بخش از حریم شهر که داخل این منطقه حفاظت شده آمده بود از منطقه خارج شد و با محدوده قانونی شهر پردیس منطبق شد یعنی اراضی که برای توسعه در آینده پیش‌بینی شده بود به عنوان حریم شهر در داخل منطقه حفاظت شده قرار گرفته بود که در راستای اصلاحات حد و حدود از حریم شهر کسر و به منطقه حفاظت شده الحاق شد که با این کار از بزرگ شدن شهر پردیس و توسعه‌های آینده آن در داخل منطقه حفاظت شده جاجرود جلوگیری می‌شود.
ظهرابی درباره ضرورت بازنگری حد و حدود مناطق حفاظت شده گفت: با توجه به اینکه این ضرورت را کارشناسان حفاظت محیط زیست سالها بود احساس کرده بودند اما در اجرای آن با موانعی مواجه می‌شدند، در واقع در قانون برنامه ششم توسعه در بند (ذ) الزام انجام حد و حدود مناطق تحت مدیریت به سازمان حفاظت محیط زیست تکلیف شد، در واقع این برنامه سازمان محیط زیست را مکلف کرد که حریم مناطق تحت پوشش را بازنگری کند که در این راستا سال گذشته در شورای عالی محیط زیست حدود ۷۰ هزار هکتار از محدوده مناطق تحت مدیریت این سازمان اصلاح و از این مناطق کسر شد که نسبت به وسعت اراضی تحت پوشش سازمان محیط زیست عدد بسیار کمی بود اما هجمه زیادی علیه سازمان شد در حالی که اجرای آن هم از نظر علمی و هم قانونی کاملاً درست بود.
وی ادامه داد: در واقع اتفاقی که افتاد این بود که شهرها یا روستاهایی که حریم آنها داخل مناطق حفاظت شده بود یا ساخت و سازهایی و واحدهای صنعتی بزرگ داخل مناطق حفاظت شده بودند و امکان دریافت سند را نداشتند، از مناطق حفاظت شده حذف شدند که با این کار هم منطقه حفاظت شده یک منطقه حفاظتی بدون تعارض با ارزش اکولوژیکی بالاتر تبدیل شد که هم مشکلات مردم آن مناطق که عمدتاً هم به علت اقدامات دولت برایشان درست شده بود، برطرف شد.
معاون محیط زیست انسانی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: به عنوان مثال در روند واگذاری طرح‌های شیلاتی در منطقه حفاظت شده باهوکلات دولت زمین‌هایی را در قالب چندین هکتار به عنوان مزرعه پرورش میگو به مردم زمین واگذار کرد که از یک طرف قوانین و مقررات مناطق حفاظت شده اجازه نمی‌داد که بتوانند از این مجموعه‌ای که در اختیار دارند بهره‌برداری کنند و یا سند آنرا بگیرند یعنی عملاً هم تغییر کاربری اتفاق افتاده و هم تغییر اکولوژیکی رخ داده بود.
وی افزود: در واقع برخی دستگاه های دولتی مجوزهایی را صادر کردند اما مردم دچار آسیب و مشکل شدند لذا نتیجه این شد آن قسمتی که واقعاً دیگر برای ما ارزش حفاظتی ندارد از منطقه خارج شود و به ازای آن دو برابر بیشتر از آن به عنوان مناطق حفاظت شده یعنی مناطقی که ارزش اکولوژیک بالای دارند به مناطق حفاظت شده سازمان اضافه شود که انجام هم شد.
ظهرابی اظهارداشت: آن سال که این حجم کم از منطقه حفاظت شده باهوکلات جدا شد، افراد زیادی به سازمان محیط زیست هجمه وارد کردند و نگران محیط زیست شدند حال امیدواریم امسال که بیش از یک میلیون هکتار به مناطق حفاظت شده اضافه شد حداقل ابزار خوشحالی کنند.
وی گفت: البته وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در جلسه شورای عالی محیط زیست مباحثی را درباره مناطق اضافه شده به مناطق حفاظت شده مطرح کرد که رئیس جمهوری دستور داد تا دو سازمان در نشستی مشترک دوباره حد و حدود این مناطق را تدقیق کنند.