به اعتقاد کارشناسان، خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده نقش مهمی در آلودگی هوا دارند، از این رو نوسازی آنها با اولویت ناوگان حمل و نقل عمومی در قانون هوای پاک دیده شده و سازمان‌ها و نهادهای مرتبط ملزم به اجرای آن هستند اما به نظر می‌رسد نهادهای متولی در اجرای این بند از قانون چندان موفق نبوده‌اند طوری که بنا به گفته مرتضی ضامنی مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور، «قرار بود ایران خودرو تا پایان امسال ۱۰ هزار تاکسی تحویل دهد که تاکنون فقط ۱۳۲ تاکسی تحویل داده و روند را متوقف کرده چون قیمت را افزایش داده است».
به گفته وی، اکنون در کشور ۱۵۰ هزار دستگاه تاکسی فرسوده داریم که تا سال آینده به ۱۹۲ هزار دستگاه می‌رسد و اگر اقدامی صورت نگیرد؛ این تعداد تا سال ۱۴۰۰ به ۲۴۰ هزار تاکسی فرسوده خواهد رسید.
همچنین علیرضا احمدی معاون ستاد سوخت کشور در این باره گفت، روزانه یک میلیون خودرو به سن فرسودگی می‌رسد، از سال ۱۳۸۲ تاکنون حدود دو میلیون خودرو از رده خارج شده است که با این حجم فرسودگی قطعاً از برنامه بسیار عقب هستیم.
این در حالی است که نقش آلودگی هوا در بروز مرگ و میر و بیماری‌های قلبی و تنفسی محرز شده و بنابر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روزانه مرگ و میر ناشی از آلاینده‌های هوا در تهران در حال افزایش است. میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران در سال ٩۶ نسبت به سال ٩۵ افزایش داشته است، همچنین آمارها نشان می‌دهد که سرطان ریه در تهران افزایش یافته و بر اساس آمارهای رسمی این وزارتخانه، سالانه حداقل ۳۵ هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند که این رقم در تهران حدود ۵ هزار و ۵۰۰ نفر اعلام شده که رقم نگران‌کننده‌ای است.
بر اساس این گزارش، بررسی‌ها نشان می‌دهد آلودگی یک موتورسیکلت چهار زمانه برابر با آلودگی ۸ خودرو با استاندارد یورو ۴ و ۲۶ خودروی هیبریدی است. همچنین یک خودروی کاربراتوری در هر کیلومتر پیمایش ۶۰ گرم آلودگی تولید می‌کند که این آلودگی معادل ۲۱ خودرو با استاندارد یورو ۲ و ۲۸۳ خودروی هیبریدی است، ۹ درصد سواری‌ها در تهران فرسوده‌اند که عامل ۵۱ درصد آلودگی هستند. همچنین ۲۲ درصد وانت‌ها نیز فرسوده هستند، ۸۵ درصد آلودگی هوای تهران از خودروهای سنگین است. بر اساس این آمارها، تعداد خودروهای فرسوده اعم از سواری، تاکسی و وانت تا سال ۱۴۰۲ به بیش از ۶۳۶ هزار خودرو و تعداد موتورسیکلت‌های فرسوده تا این سال به دو میلیون و ۴۰۰ هزار خواهد رسید که رشد ۵۶ درصدی خواهند داشت. از این رو اجرای اقدامات عاجل در راستای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه در کلانشهرها الزامی است و موردی است که رئیس جمهور در جلسه شورای عالی محیط زیست بر آن تاکید ویژه داشت.
در این راستا مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: در جلسه شورای عالی محیط‌زیست که هفته گذشته به ریاست دکتر روحانی رئیس جمهوری برگزار شد، بر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی تاکید فراوان شد.
وی افزود: اکنون حدود ۴ هزار و ۶۰۰ اتوبوس در تهران داریم که نیاز به بازسازی و نوسازی دارند و باید فکری به حال آنها شود زیرا روزانه تردد بسیار زیادی در شهر دارند و تاکید رئیس جمهوری بر این بود که خودروسازان در نوسازی مشارکت بیشتری داشته باشند تا مجبور نشویم واردات داشته باشیم.
وی با تاکید بر اینکه عملکرد خودروسازان در روند نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی رضایت بخش نیست، گفت: به عنوان مثال تا سال ۱۳۹۶ حدود ۶۰ هزار تاکسی را نوسازی کردیم اما در سال‌های ۹۷ و ۹۸ زیر هزار تاکسی تحویل داده‌اند که علت آن افزایش قیمت است.
تجریشی اظهارداشت: وقتی به راننده تاکسی می‌گوییم برای نو کردن تاکسی خود وام بگیرد، مسائلی پیش می‌آید. یکی بر می‌گردد به اینکه نرخ تسهیلات چقدر است، بانک نیز تسهیلات ۱۸ درصدی نمی‌دهند بنابراین باید بانک‌ها را متقاعد کرد که تسهیلات ۱۸ درصدی بدهند، دوم اینکه خودرو ساز امسال تاکنون دو بار قیمت محصولات خود را افزایش داده است بنابراین وقتی قیمت بالا می‌رود بانک‌ها نیز باید مبلغ بیشتری بگذارند، مساله بعدی این است که راننده تاکسی هم باید ماهانه پول بیشتری بابت قسط و کارمزد خرید خودرو پرداخت کند و چون درآمد چندانی ندارد بنابراین قادر به خرید خودروی نو نیست، بنابراین باید بانک‌ها متقاعد شوند که پول بیشتر با نرخ تسهیلات کمتر و زمان بازگشت بیشتری در اختیار قرار دهند تا روند نوسازی پیش رود.
وی تاکید کرد: اصلاً از روند نوسازی تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها راضی نیستیم، این مساله بیشتر به شهرداری‌ها بر می‌گردد و آنها نیز اولین مساله‌ای که مطرح می‌کنند منابع مالی است که در جلسه مطرح شد. اگر پول برای نوسازی مثلاً اتوبوس‌ها وجود ندارد حداقل آنها را بازسازی کنند یا اگر لازم است از فیلتر استفاده شود، در واقع کمبود منابع مالی نباید باعث توقف کار شود.
تجریشی به پربار بودن جلسه شورای عالی محیط زیست اشاره کرد و گفت: قبل از برگزاری این جلسه گزارشی را به رئیس جمهوری داده بودیم مبنی بر اینکه سال گذشته چه اقداماتی در راستای کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است، البته خودمان معتقدیم که وضعیت خوب هوای امسال ۵۰ درصد آن ناشی از اقدامات صورت گرفته مانند سوخت، معاینه فنی، کنترل و نظارت ترددها و ۵۰ درصد به وضعیت جوی بر می‌گردد که باعث شد تا تعداد روزهای پاک افزایش یابد، وقتی این گزارش به رئیس جمهوری داده شد خواست که در جلسه شورای عالی محیط زیست چندین پیشنهاد مطرح شود که در این جلسه مطرح شد و بر اجرای مصوبات قبلی نیز تاکید شد.
وی ادامه داد: مواردی که مطرح شد جامعیت داشت و به صورت کلان به آن پرداخته شد و رئیس جمهوری نیز نقطه نظراتی درباره برخی مصوبات مطرح کرد و از دولت خواست که به برخی موارد توجه ویژه ای داشته باشد. همچنین خواست با توجه به منابع مالی محدود، اقداماتی در راستای کاهش آلودگی هوا با هزینه کم و اثربخشی بالا صورت گیرد. یعنی مثلاً ممکن است چهار گزینه برای بهبود هوا داشته باشیم که باید بررسی شود که کدام یک از آنها بیشترین اثربخشی را در کمترین زمان و صرف هزینه دارد که اکنون در حال تهیه جداول آن هستیم.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این راستا اکنون کنسرسیوم دانشگاه برتر را داریم تا بتوانیم راهکارها را تا حدودی عمیق‌تر و دقیق‌تر ارائه دهیم تا در کمترین زمان و با صرف هزینه کمتر، بهترین بازدهی را داشته باشند. مثلاً ممکن است برای بهبود وضعیت هوا گزینه سوخت، موتورسیکلت، اتوبوس، کامیون و یا تاکسی را داشته باشیم که تمام آنها را بر اساس میزان اثر بخشی، میزان سرمایه‌گذاری و زمانی که برای اجرا مورد نیاز است جدول بندی می‌کنیم.
وی افزود: در این جلسه رئیس جمهوری تاکید کرد که این کار حتماً انجام و گزارش آن به دولت داده شود تا بر اساس آن بتوانیم اقدامات مورد نظر را پیگیری کنیم تا با کمترین هزینه بیشترین اثربخشی را داشته باشند. در واقع گزارش‌های این جداول به برنامه‌های اجرایی تبدیل می‌شوند.
تجریشی اظهار داشت: همچنین به توسعه خط مترو نیز تاکید فراوان شد، درست است که اتوبوس، مینی بوس و تاکسی مهم است اما مترو هم نباید فراموش شود.
وی درباره نوسازی موتورسیکلت‌ها گفت: در بحث موتورسیکلت نظر بر این بود که بسته‌هایی را به دولت پیشنهاد کنیم که بر اساس آن بتوانیم تردد موتورسیکلت‌های کاربراتوری را محدود کنیم و ما نیز گله کردیم که دولت برخی مصوبات در خصوص تولید و پلاک موتورسیکلت‌های کاربراتوری را تمدید کرده است زیرا موتورسیکلت‌ها نقش قابل توجهی در آلودگی هوا دارند، حتی اگر آلودگی صدا، ایمنی و تصادفات را کنار بگذاریم. همچنین تاکید شد شهرداری‌ها بر این موضوع بیشتر ورود کنند.
تجریشی اظهار داشت: درباره سوخت هم صحبت شد و ما از وزارت نفت بابت سوخت استاندارد تشکر کردیم زیرا اکنون بیش از ۸۵ درصد از وضعیت سوخت در کشور چه از لحاظ بنزین و چه گازوییل رضایت داریم اما تاکید شد که باید به ۱۰۰ درصد برسد به ویژه در کلانشهرها که این مساله نیز مورد تاکید سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
وی درباره طرح کهاب گفت: طرح کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بنزین (کهاب) باید با هدف کاهش گازهای ناشی از سوخت اجرا شود که مطرح شد در پالایشگاه‌ها و ایستگاه‌های پخش سوخت اجرا می‌شود اما هنوز در پمپ بنزین‌ها درباره اجرای آن مساله داریم که تاکید شد این زنجیره هر چه زودتر کامل شود.