موفقیت در جوانگرایی نیاز به اراده لایه‌های سیاسی حاکمیت دارد

امیر ناظمی اَشنی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که متولد سال ۱۳۵۸ است. ناظمی که تا پیش از انتصاب به عنوان ریاست سازمان فناوری اطلاعات کشور به عنوان عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور فعالیت می کرد، در بخش اول مصاحبه  خود با ایرنا در پرونده «تغییر نسل مدیران دولتی» مدعی شد حضور کم تعداد مدیران متولد نیمه دوم دهه پنجاه به بعد در رده های ارشد مدیریتی دولت به دلیل ضعیف بودن و محدودیت های موجود برای سمن ها، احزاب، شرکت های خصوصی و نهادهای حکومتی انتخابی است. وی شانس خود برای قرار گرفتن در این رده را مربوط به ظهور شبکه‌های مجازی و خلاء مدیران قدیمی در حوزه تکنولوژی های جدید عنوان کرد. در بخش دوم از این مصاحبه ناظمی به نقد تجربه جوانگرایی دو دولت روحانی می پردازد که در ادامه مشروح آن را ملاحظه می فرمایید: (قسمت اول گفت و گو را از اینجا بخوانید)

ایرنا: از سال ۸۴ هست که در تمام انتخابات‌های ریاست جمهوری بحث جوانگرایی در شعار نامزدها جای ثابتی دارد. اما نتیجه ای که از این تلاش ها دیده شده است این نگرانی را در جامعه و بخشی از مدیران نسل قبل ایجاد کرده است که این شیوه جوانگرایی باعث دامن زدن به فساد شده است. نظر شما در این باره چیست؟

ناظمی: ناکارآمدی را قبول دارم، اما فساد را نه... تمام چهره هایی که از مفسدین مالی می شناسیم از نسل جوان نیستند و مربوط به نسل دیگری هستند. اما اگر مدنظر شما از ورود آقازاده ها است که توضیح دادم. شاید اگر پنج سال پیش با من مصاحبه می‌کردید، در جواب این سوال حتما خیلی علیه آقازادگی می‌تاختم و اینکه جوانان دولتی از آقازاده‌ها انتخاب می شوند. امروز اما آنقدر نمی‌تازم. نه این که این پدیده را قبول کرده‌ام، بلکه همانطور که توضیح دادم، احساس می‌کنم یک قسمتی از آن به صورت طبیعی شکل گرفته است.

الان که با این افراد نشست و برخاست دارم، می‌بینم مدیران نسل قدیم‌تر در خیلی از موضوعات مثلا وقتی می‌خواهند در مورد استارتاپ اقدامی کنند، به دنبال نیروی جدید می‌گردند و اتفاقا به خاطر دوری از انگ آقازادگی تلاش می‌کنند از دوستان و منصوبان خودشان هم نباشد، اما همیشه مستاصل هستند و میگویند اصلا کسی را برای این حوزه نمی شناسند.

پدیده جالبی را برایتان بگویم، گاهی اوقات اتفاقی که خیلی در ساختار دولتی متداول نیست در این حوزه اتفاق می‌افتد و مدیران به من می‌گویند شما یکی را معرفی کنید تا مثلا در جایگاه معاونت آی تی خودمان بگذاریم. در دولت برای تصاحب تمام پست‌ها افراد می‌جنگند و این اتفاق خیلی عجیب است که به نفری دیگر پیشنهاد شود کسی را معرفی کند. اما در این حوزه به این دلیل که واقعا مدیران کسی که از وابستگانشان نباشد را نمی‌شناسند با این مسئله مواجه هستیم. مواجهه با همین پدیده برای من در موضوع آقازادگی تفاوت نگاه ایجاد کرد.

شاید اگر پنج سال پیش با من مصاحبه می‌کردید، در جواب این سوال حتما خیلی علیه آقازادگی می‌تاختم و اینکه جوانان دولتی از آقازاده ها انتخاب می شوند. امروز اما آنقدر نمی تازم. نه این که این پدیده را قبول کرده ام، بلکه همانطور که توضیح دادم، احساس می‌کنم یک قسمتی از آن به صورت طبیعی شکل گرفته است.

ایرنا: شما کارنامه دولت را در زمینه جوانگرایی چگونه ارزیابی می کنید؟ به نظر شما دولت چه اقداماتی را باید انجام دهد؟

ناطمی: دولت چند اشتباه بزرگ داشته است. اولین مورد مجموعه قوانین و مقرراتی بوده است که سازمان اداری و استخدامی آن را تصویب کرده است. هرچند این سازمان بنا داشته تا بر اساس نظام حرفه ای و شایسته سالاری افراد رشد پیدا کنند، اما به این علت که در جامعه ما امکان ورود اختیاری افراد به ساختار دولتی وجود ندارد، تلاش آنها نتیجه مورد نظر را نمی‌دهد.

به عنوان مثال برای شما به عنوان یک جوان که کارمند دولت نیستید، امکان انتصاب در ارکان مدیریتی اصلا وجود ندارد. آنها میگویند فقط کارمندان دولت، که اتفاقا بسیاری از آن ها با رانت کارمند دولت شده اند، امکان رشد و رسیدن به مدارج مدیریتی را دارند. پس با این مقررات، تنها این افراد هستند که به صورت تضمین شده، می‌توانند پس از طی سلسله مراتب اداری، به مدیران ارشد دولتی تبدیل شوند.

بنابراین سازمان اداری و استخدامی به بهانه شایسته سالاری امکان ورود افراد جدید را به دولت در رده‌های مختلف گرفته است. راه حل جایگزین چیست؟ راهی که در دنیا هم تست شده است، اعلام فراخوان عمومی جهت بعضی از مشاغل است.

چه اشکالی دارد که من در سازمان خودم این فراخوان را بدهم؟ من واقعا قصد داشتم این کار را انجام بدهم، اما قانون مانعم بود. چه مشکلی داشت من رئیس اداره هایم را از این طریق انتخاب می کردم. کمیته ای می‌گذاشتم که مثلا اگر ۵ عضو داشت دو عضوش هم از ان جی او های فعال در این حوزه باشند و سه نفر هم از طرف من رئیس سازمان می‌بودند. آن ها فراخوان می دادند برای ریاست اداره و افرادی که رزومه می‌دادند، بررسی می‌شدند. این راه حل بهتری بود.

ایرنا: برای انتخابات ریاست جمهوی در ایران چند صد نفر نامزد می شوند. لابد برای این فراخوان ها میلیون ها نفر کاندیدا میشدند!

ناظمی: اشکالی ندارد. شما می توانید با در نظر گرفتن الزامات اولیه راه بسیاری از افرادی غیرمتخصص را ببندید. مثلا نوع مشخصی از سوابق را داشته باشند. در این شیوه شما می توانستید سیاست‌های جدی خودتان را مشخص کنید، مثلا چه تحصیلاتی داشته باشد، چه سوابقی داشته باشد. در چه پروژه هایی شرکت کرده باشد. حتی می‌توانستید بگویید از ان جی او ها مدیر به شما معرفی شود. اما الان من به عنوان یک مدیر هیچ کدام از این امکانات را ندارم، به خاطر این که دولت این امکان را بسته است. پس اگر من کارنامه دولت را موفق ارزیابی نمی کنم به خاطر این است که امکان را برای استفاده از نیروی جوان در لایه مدیران خودش بسته است.

ایرنا: اقداماتی برای اصلاح این موضع صورت می گیرد؟

ناظمی: نه

ایرنا: چرا؟

ناظمی: به این علت که مصوبه شورای عالی اداری است. ببخشید این حرف را می زنم اما آدم صریحی هستم و راحت حرفم را می زنم. فرض بگیرید روز اول که قرار بود خودرو یا تاکسی وارد ایران بشود، تنظیم مقررات و قوانین و مقررات مربوط به تاکسی را به گاری چی‌ها داده می شد. به نظرتان نتیجه چه چیزی می توانست باشد؟ هیچ تاکسی وارد ایران نمی شد، چرا که رقیب آن‌ها هستند!

شما انتظار دارید از مجموعه افرادی که داخل دولت نشسته اند و این آیین نامه‌ها پشتوانه شغلی آنها را تضمین می کند، بیایند آیین نامه‌ای را تصویب کنند که ضد منافع آن ها باشد؟

ایرنا: چگونه می توان این سیکل معیوب را از بین برد؟

ناظمی: اراده لایه‌های سیاسی حاکمیت

دولت چند اشتباه بزرگ داشته است. اولین مورد آن مجموعه قوانین و مقرراتی بوده است که سازمان اداری و استخدامی آن را تصویب کرده است. هرچند این سازمان بنا داشته تا بر اساس نظام حرفه ای و شایسته سالاری افراد رشد پیدا کنند، اما به این علت که در جامعه ما امکان ورود اختیاری افراد به ساختار دولتی وجود ندارد، تلاش آنها نتیجه مورد نظر را نمی دهد.

ایرنا: شما قبلا سابقه دولتی داشتید؟

ناظمی: من عضو هیئت علمی هستم و فقط یکسری فعالیت از جنس مدیر پروژه و مدیر طرح در همکاری با نظام اداری داشته ام. اما این که در نظام اداری مدیر کل یا رئیس اداره بوده باشم هیچ وقت نبوده. اگر فرض بگیریم آقای رئیس جمهور یا کابینه این اراده را داشته باشد، از آنجا که این نظام شایسته سالاری بر آن ها تاثیری ندارد و نفعی از آن نمی‌برند، می شود کاری کرد. اما اگر این تصمیمات را به لایه‌های پایین‌تر خودشان بسپارند به دلیلی که گفتم به نتیجه نخواهد رسید.

ایرنا: در دولت دوازدهم درصد عمده ای از انتصابات جوانان به خاطر قانون منع به کارگیری بازنشستگان است و خود شما هم از این قانون نفع برده اید. در نهایت امروز شاهد حضور چهره های جوان در دولت هستیم. در مجلس هم تعداد کمی از چهره های جوان حضور دارند. آیا این افراد نمی‌توانند فعالیت هایی را را برای اصلاحات مورد نظر شما شروع کنند؟

ناظمی: چرا. ما حداقل در جوانان به واسطه سنمان با همدیگر ارتباطات خوبی داریم، همدیگر را می بینیم و پیشنهاداتی می دهیم، لااقل می توانم بگویم می‌توانم بگویم بهتر از سایر معاون وزیرها. ولی ماجرا این است که این پیشنهاد را که من در رسانه های محتلف نوشته و گفته ام، در حیطه اختیارات هیچ کدام از ما قرار نمی‌گیرد. ما هیچ کدام صلاحیت پیشنهاد چنین مصوبه ای را نداریم. این مصوبه یا در شورای عالی اداری انجام می‌شود و یکسری تغییرات هم باید در مجلس تصویب شود. همه حرف این است که از دولت چنین لایحه ای نمی تواند بیرون بیاید.

ادامه دارد...