«-آقای رئیس بیانیه داریم. -آقای رئیس تذکر داریم. -تذکرات را بفرمایید. -آقای رئیس به عرف مجلس بیانیه قبل از تذکر است. --بیانیه را بفرمایید. -بسم الله الرحمن الرحیم. بیانیه تقدیر از ساخت مجموعه تلویزیونی بصیرت افزای «گاندو» که به امضای ۱۵۵ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسیده است...» (متن بیانیه را از اینجا بخوانید)
آنچه در بالا آمده است مشروح مذاکرات پیش از قرائت متن کامل بیانیه حمایت جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از سازندگان سریال گاندو است که در گفت و گوی میان احمد امیرآبادی فراهانی، دبیر هیئت رئیسه مجلس، اکبر رنجبرزاده، یکی دیگر از دبیران هیئت رئیسه و عبدالرضا مصری نایب رئیس دوم مجلس شورای اسلامی که مدیریت جلسه علنی عصر روز دوشنبه ۲۴ تیرماه ۱۳۹۸ را برعهده داشتند، رخ داد.
سریالی با محتوای محرمانه امنیتی که از زمان پخش در صدا و سیما واکنش‌های فراوانی را برانگیخت. اجزای مختلف دولت و خصوصا وزارت امور خارجه از تخریب چهره دستگاه دیپلماسی در این سریال و قلب واقعیات اعتراض داشتند، اما از سوی دیگر مخالفان اصولگرای دولت که عمدتا وابسته یا منتسب به جبهه پایداری هستند، دست به ترویج محتوا و تشویق دست‌اندرکاران آن زدند.
علامت سوال‌ها برای یک عدد
در این میان آن چه که تعجب برانگیز می‌نمود، تعداد امضاکنندگان این بیانیه بود. طبق عرف مجلس این تعداد امضای در پای بیانیه‌ای، نشان‌دهنده اجماعی نسبی میان نمایندگان مجلس در خصوص موضوع بیانیه است. اما با توجه به مواضع و رویکرد ادعایی بسیاری از نمایندگان مجلس تا پیش از طرح مسئله گاندو، به نظر می‌آمد که اکثریت نمایندگان مجلس را اگر نتوان از حامیان دستگاه دیپلماسی کشور دانست، لااقل جزو دسته مخالفان آن هم نبوده‌اند و نمایندگان مخالف مشی دولت روحانی در سیاست خارجی، یک اقلیت محدود را مجلس دهم تشکیل داده‌اند، اما با انتشار این بیانیه و اعلام عدد ۱۵۵ از سوی امیرآبادی فراهانی که خود نیز یکی از منتقدان جدی عملکرد وزیر امور خارجه است، علامت سوال‌های زیادی را ایجاد شد.
این سوالات اما زمانی رنگ ابهام به خود گرفت که اسامی امضاکنندگان این بیانیه اعلام نشد! در پاسخ به سوال اسامی این ۱۵۵ نفر، نمایندگان همگی انگشت اشاره را به سمت هیئت رئیسه می‌گیرند و اسدالله عباسی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خبر از مصوبه ای در هیئت رئیسه داد که انتشار اسامی امضا کنندگان بیانیه منع شده است!
عدم انتشار اسامی امضاکنندگان از سوی هیئت رئیسه باعث شد تا به سراغ نمایندگان برویم و از آن‌ها اسامی امضا کنندگان بیانیه را جویا شویم. هرچند امکان دسترسی به تمامی ۲۹۰ نماینده مجلس وجود ندارد، اما در لابه لای این پرس و جو ها مشخص شد که گویا علی اکبر کریمی نماینده مردم اراک، مبتکر این بیانیه بوده و امضاهای آن را جمع‌آوری کرده است.
اما پرس و جوی بیشتر به جای آنکه پاسخی برای سوالات دیگر باشد، باز هم بر ابهامات افزود. انتظار می‌رفت از میان سه فراکسیون اصلی مجلس، یعنی «فراکسیون مستقلین ولایی» که اصولگرایان معتدل با محوریت علی لاریجانی در آن جمع شده اند، «فراکسیون ولایی» که شامل اصولگرایانی که عمدتا به تندروی معروف هستند است و «فراکسیون امید» که از اصلاح طلبان و اعتدال گرایانی تحت رهبری محمدرضا عارف تشکیل شده است، قاطبه امضاکنندگان چنین بیانیه ای از اعضای دو فراکسیون منتسب به اصولگرایان باشند. اما در گفت و گوهایی که خبرنگار ایرنا با برخی چهره‌های شاخص فراکسیون مستقلین انجام داد، آن‌ها نه تنها ادعا کردند این بیانیه را امضا نکرده‌اند، که منتقد چنین کاری نیز بودند.
زمانی که تعدادی از چهره های برجسته اصولگرایان مجلس هم جزو امضا کنندگان بیانیه نباشند، ابهام درباره عدد ۱۵۵ بیشتر می‌شود، با توجه به این واقعیت که علیرغم عدم اعلام تعداد دقیق اعضای هرکدام از کمیسیون های سه گانه، اما از میزان آرای انتخاب هیئت رئیسه های مجلس در چهار سال فعالیت دوره دهم می‌توان فهمید که هیچ کدام از فراکسیون‌ها تعداد اعضایشان از حدود ۱۰۰ نفر فراتر نرفته است. بنابراین برای آنکه امضای بیانیه ای به عدد ادعایی ۱۵۵ برسد، باید حمایت بیش از یک فراکسیون برای آن بیانیه وجود داشته باشد.
ماده ۱۱۴ ابهامات را روشن می کند؟
تلاش‌ها برای یافتن اسامی امضا کنندگان این بیانیه همچنان ادامه داشت، اما ظاهرا همه درها بسته بود، جز یک راه که آن هم ماده ۱۱۴ آیین نامه داخلی مجلس است. مطابق این ماده؛ اگر تعداد امضای بیانیه‌های نمایندگان «حداقل بیش از نصف مجموع نمایندگان» باشد، متن بیانیه بدون ذکر اسامی نمایندگان در پایان جلسه علنی قرائت و اسامی نمایندگان امضا کننده در مشروح مذاکرات چاپ می‌شود. پس بنابراین اگر بیانیه ای حداقل ۱۴۶ امضا داشته باشد، اسامی امضاکنندگانش در متن مشروح مذاکرات مجلس منتشر خواهد شد، به همین دلیل چشم انتظار انتشار روزنامه رسمی حاوی مشروح مذاکرات جلسه علنی ۲۴ تیرماه مجلس ماندیم، تا بالاخره از این طریق راهکاری برای رفع ابهامات ایجاد شده و یافتن پاسخ سوالات مربوط به این بیانیه پرحاشیه پیدا شود.
سرانجام پس از تاخیر زیاد، مشروح مذاکرات منتشر شد و ظاهرا انتظار برای مشاهده اسامی نمایندگان امضاکننده بیانیه تقدیر از عوامل ساخت مجموعه تلویزیونی گاندو به پایان رسیده بود، اما نه تنها چنین اتفاقی رخ نداد که علامت‌های سوال چند برابر و پررنگ‌تر شد و ابهامات بسیار جدی درباره نحوه عملکرد هیئت رئیسه و نمایندگان مجلس ایجاد گردید. در صفحه ۱۹ شماره ۲۱۶۶۵ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، مشروح مذاکرات حول قرائت بیانیه تقدیر از عوامل سریال گاندو و متن کامل آن ذکر شده است، اما برخلاف انتظار خبری از اسامی امضا کنندگان نیست! در پاورقی همین صفحه علت عدم انتشار اسامی اینگونه اعلام شده است؛ «بر اساس ماده ۱۱۴ آیین نامه داخلی مجلس به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد امضاها، اسامی امضا کنندگان در مشروح مذاکرات درج نمی‌گردد.»
این ادعا در حالی درج شده است که همانطور که در بند اول گزارش آمده است در مشروح مذاکرات جلسه علنی ثبت شده است؛ احمد امیرآبادی فراهانی صراحتا تعداد امضا کنندگان بیانیه را عدد دقیق ۱۵۵ اعلام کرده است. عدد ۱۵۵ نیز ۱۰ نفر بیش از حدنصاب تعیین شده در ماده ۱۱۴ قانون آیین نامه داخلی مجلس است. حال مشخص نیست چرا در مشروح مذاکرات اسامی امضاکنندگان به علت به حد نصاب نرسیدن تعداد امضاها منتشر نشده است!؟
امضاهایی که وجود خارجی نداشت
گاندو یکی از حاشیه های پر سر و صدای مخالفان داخلی دستگاه دیپلماسی دولت دوازدهم را در زمانی که موج شدیدترین حملات دشمنان خارجی جمهوری اسلامی علیه محمد جواد ظریف و همکارانش در وزارت امور خارجه وجود داشت، ایجاد کرد. برخی از کارشناسان روابط بین الملل تلاش برای تخریب چهره محمدجواد ظریف نزد افکار عمومی داخل کشور توسط سریال گاندو و حمایت برخی جریان های سیاسی داخلی از آن را از جمله عواملی می دانند که دولت آمریکا عزم تحریم وزیر امور خارجه ایران را پیدا کرد.
طبیعتا امضای بیانیه حمایتی ۱۵۵ نفر از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی از عوامل ساخت سریالی که ظریف در نامه خود به رهبری تلاش آن را نشان دادن چهره ای منفعل و بی‌عمل و واداده، از وزیر و وزارت امور خارجه اعلام کرده است، می‌تواند به عنوان حمایت بخش مهمی از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران از چنین نگاهی تلقی شود. اما امروز و پس از آنکه رهبری در پاسخ به نامه ظریف، بیان کردند «مطلقا راضی نیستند نسبت به وزیر امور خارجه اهانتی صورت بگیرد»، مشخص شده است که گویا اساسا ۱۵۵ نماینده حامی این نوع نگاه هم وجود خارجی ندارند!
حال وظیفه کسانی که این بیانیه را تهیه و برای آن امضا جمع کرده اند و همچنین اعضای هیئت رئیسه مجلس است که به این ابهامات مهم پاسخ دهند. آیا از اول تعداد نمایندگان امضا کننده بیانیه اشتباه اعلام شده است؟ و اگر بله، چرا بعدا اصلاح نگردید؟ آیا پس از قرائت بیانیه در جلسه علنی مجلس، برخی امضا کنندگان امضای خود را پس گرفته اند؟ که در این صورت پس گرفتن پنهانی امضا پس از اعلام رسمی و انتشار بیانیه در تمامی رسانه ها چه معنایی می تواند داشته باشد؟ حتی می‌توان این احتمال را طرح کرد که امضاهای جعلی در پای نامه وجود داشته و پیش از انتشار در روزنامه رسمی آن امضاها حذف شده اند که در این صورت حتما باید عاملین این اقدام و انگیزه آنان رسما اعلام شود.
شاید دلایل دیگری وجود داشته باشد اما در هر صورت این وظیفه هیئت رئیسه مجلس و نمایندگان مبتکر این بیانیه است تا با توضیحات خود، این ابهام بزرگ را برای موکلین خود و رسانه‌ها شفاف کنند. همچنین حق موکلین این نمایندگان است تا بدانند، وکیلشان چرا و چگونه پای چنین بیانیه ای را که تاثیرات بسیار مهم سیاسی و اجتماعی در داخل و خارج کشور دارد، امضا کرده اند؟