وقتی حالت بد می‌شود یا عزیزانت دچار حادثه یا بیماری می‌شوند اولین جایی که مراجعه می‌کنی اورژانس است. آنچه به عنوان همراه مریض یا بیمار انتظار داری، تشخیص فوری و انجام اقدامات اولیه برای کاهش درد و شروع درمان است.
ورود به اورژانس در بیشتر اوقات تو را یاد بیمارستان‌های صحرایی زمان جنگ می‌اندازد. بیماران در اتاق‌ها و راهروها به صف هستند و پرستاران و پزشکان در رفت‌وآمد. بیمارانی از سنین مختلف با مشکلات مختلف ناله سر می‌دهند و همراهانی که مات‌ومبهوت بین بیمار و کادر پزشکی در رفت‌وآمد هستند گاهی خواهش می‌کنند و گاهی فریاد می‌زنند. برای بعضی از این بیماران و البته همراهانشان اینجا آخر دنیاست.
علی همراه یکی از بیماران درباره شلوغی اورژانس به خبرنگار ایرنا گفت: دو ساعت است که مریضش در راهرو بیمارستان منتظر خالی شدن تخت است.
رضا، همراه دیگر یکی از بیماران در حالی که کلافه است، افزود: بیمارش را از طریق آمبولانس به بیمارستان آورده که زودتر به دادش برسانند اما بعد از گذشت چهار ساعت، رسیدگی در حد تزریق مسکن بوده که آن هم درد بیمارش را از بین نبرده است و بیمارش هنوز درد دارد.
خانم سالخورده‌ای که همراه همسرش به اورژانس مراجعه کرده در حالی که اشک می‌ریزد گفت: بعد از هفت، هشت ساعت معطلی در قسمت اورژانس و گرفتن عکس، آزمایش و بقیه اقدامات تشخیصی، گفته‌اند که همسرش هیچ مشکلی ندارد و خود را به مریضی زده است.
این خانم ادامه داد: همسرش درد دارد و مطمئن است که همسرش در اینباره دروغ نمی گوید.
همراه نباشد کارهای مریض زمین می‌ماند
آقای سالخورده‌ای که خود را مجید و همراه یکی از بیماران معرفی کرد، گفت: کادر اورژانس و بیمارستان به کمک همراه مریض عادت کرده‌اند. اگر مریض همراه نداشته باشد و آه و ناله نکند رسیدگی لازم را دریافت نمی‌کند.
وی گفت: خودت باید مریض‌ات را جابه‌جا کنی و کارهای عکس‌برداری و سی تی اسکن و آزمایش و دیگر اقدامات را پیگیری کنی و گرنه اورژانس اینقدر شلوغ است که حتی پرستاران و کادر اعصاب جواب دادن به خواسته‌هایت را ندارند.
البته افرادی هم هستند که از پرستاران و کادر پزشکی و اورژانس به خاطر رسیدگی به بیمارشان ممنون هستند.
یکی از این افراد تاکید کرد: اینکه این موقع شب جایی هست که بتوانی بیمارت را ببری و درمان کنی یا حداقل اقدامات اولیه را روی آن انجام دهند نعمت بزرگی است.
سینا هم که یکی از بیماران بخش اورژانس است از زحمات کادر پزشکی و پرستاران بخش اورژانس گفت و معتقد است پرستاری و پزشکی سخت‌ترین کار دنیاست چون با جان آدم‌ها سروکار داری.
وی افزود: پرستاران و کادر پزشکی در تمام مدتی که وی در اورژانس بوده است به وی مثل یک عضو خانواده رسیدگی کرده‌اند.
کمبود نیرو و تجهیزات؛ مشکل پایه‌ای اورژانس
یکی از پرستاران که خود را محمدی معرفی کرد درباره مشکلات بخش اورژانس اضافه کرد: هر چند ممکن است بیمارستان به بیمارستان یا شهر به شهر تفاوت‌هایی بین اورژانس‌ها باشد اما همه از یک سری مشکلات پایه‌ای رنج می‌برند.
این خانم پرستار میانسال، کمبود نیرو و تجهیزات را مهم‌ترین مشکل اورژانس عنوان کرد و گفت: انجام اقدامات تشخیصی ساده اولیه، مهم‌ترین اقدامی است که برای مریضی که به اورژانس مراجعه کرده انجام می‌شود و برای تشخیص، انجام یک یا چند اقدام تشخیصی مثل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، آزمایش و عکس ضروری است.
وی معتقد است تقریبا ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماران مراجعه‌کننده به اورژانس بیمارستان‌ها نیاز به دو اقدام اولیه تشخیصی سونوگرافی و سی تی اسکن را دارند.
محمدی، زمان‌بر بودن فرایند تشخیص به خاطر کمبود تجهیزات و در عین حال پزشک را عامل به تاخیر افتادن اقدامات درمانی و از دست رفتن زمان حیاتی برای رسیدگی به مریض عنوان کرد.
گاهی اوقات، مریض به خاطر یک عکس ساده که قاعدتا گرفتن آن چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد، بیش از یک شبانه روز در اورژانس بدون تشخیص و مداوا می‌ماندوی افزود: بعضی وقت‌ها مریض به خاطر یک عکس که انجامش چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد ۲۴ ساعت در بیمارستان بدون تشخیص و مداوا می‌ماند.
حسینی یکی از اعضای کادر پزشکی از نبود کیت‌های آزمایشگاهی در بیمارستان‌ها شکایت دارد و گفت: کیت‌های آزمایشگاه باید در خود بیمارستان موجود باشد که بیمارستان مجبور نشود نمونه را به بیرون بفرستد.
وی افزود: در برخی بیمارستان‌ها، مثلا پنج آزمایش را خود بیمارستان می‌گیرد و برای دو آزمایش دیگر مجبوریم مریض را بیرون بفرستیم که همه اینها، فرایند رسیدگی به بیمار را زمان‌بر می‌کند.
این پزشک جوان ادامه داد: مریض را با هلی‌کوپتر به اورژانس منتقل کرده‌اند که زودتر اقدامات تشخیصی و درمانی شروع شود اما در این چرخه معیوب، ساعت‌ها بدون هیچ اقدام درمانی معطل می‌ماند.
وی گفت: به خاطر نبود سی‌تی‌اسکن و رادیولوژی و سونوگرافی و دیگر تجهیزات، برخی اوقات، مریض ۲۴ ساعت معطل می‌ماند و اگر این تجهیزات در اختیار اورژانس همه بیمارستان‌ها قرار گیرد، تا ۶۰ درصد در کاهش انتظار بیماران تاثیرگذار باشد.
پزشکان برای تزریق مسکن سخاوتمند نیستند
میلاد یکی از اعضای کادر پزشکی نیز درباره دیر اقدام کردن پزشکان برای تزریق مسکن به بیمارانی که از درد فریاد می‌کشند، گفت: تزریق مسکن خیلی جاها منع دارد، مثلا مریضی که آپاندیس یا مشکلات شکمی دارد خود درد روشی برای تشخیص است، اگر درد را از بین ببریم، تشخیص ما دچار اختلال می‌شود.
وی در عین حال، بی‌دردی را حق مریض عنوان کرد و گفت: در همه جای دنیا ۷۰ تا ۸۰ درصد دارویی که برای تسکین مریض استفاده می‌شود مخدر است. این موضوع باعث شده که برخی معتادان خود را به مریضی بزنند و با هدف دریافت مسکن به اورژانس مراجعه کنند که این موضوع باعث شده تا کادر پزشکی سخاوتمندانه مخدر تجویز نکنند.
این پزشک سالخورده معتقد است تزریق مسکن به بیمارانی که واقعا درد دارند نباید زمان‌بر باشد و گفت: تسکین درد بیمار یکی از ملاک‌های رضایتمندی ارباب رجوع در بیمارستان‌هاست.
وی گفت: داروی مخدر را فقط پزشک متخصص تجویز می‌کند و چند نفر باید دستور تجویز را امضا کنند که این موضوع، مسیر دسترسی مریض به مسکن‌ها را سخت‌تر می‌کند.
حق بیمار است که درد نکشد و متخصص ویزیتش کند
میلاد در عین حال تاکید کرد: حق بیمار است که درد نکشد و متخصص وی را ویزیت کند.
دانشجو به جای متخصص
خانم پرستار دیگری که خود را تقی‌زاده معرفی کرد هم معتقد است حضور نداشتن پزشک متخصص از علل به تعویق افتادن رسیدگی به بیماران در بخش اورژانس است.
وی به آموزشی بودن اکثر بیمارستان‌های دولتی اشاره کرد و گفت: بیمارستان‌های دولتی اکثرا آموزشی هستند و اول از همه دانشجوی پزشکی عمومی مریض را می‌بیند و شرح حال بیمار را به پزشک عمومی اطلاع می‌دهد. سپس پزشک عمومی در صورت نیاز، مشکل بیمار را به دانشجوی سال اول تخصص ارجاع می‌دهد. در صورتی که دانشجوی سال اول تخصص موفق به تشخیص نشد به دانشجوی سال دوم و به همین ترتیب دانشجوی سال چهارم و نهایتا در صورتی که این دانشجویان نتوانستند مشکل بیمار را تشخیص دهند موضوع به متخصص ارجاع داده می‌شود.
تقی زاده گفت: طی این مراحل تشخیصی توسط دانشجویان پزشکی در بیمارستان‌های آموزشی سبب می‌شود تا فرصت حیاتی رسیدگی به بیمار از دست برود و در این چرخه معیوب، بیمار درد بکشد و همراهان از تعلل کادر پزشکی خسته و کلافه شوند.
وی ادامه داد: ممکن است در مرحله ویزیت شدن توسط پزشک عمومی، وی برای بیمار سی تی اسکن و آزمایش بنویسد و تازه بعد در مرحله‌ای که بیمار را دانشجوی سال اول یا دوم تخصص می‌بیند وی نیز سونوگرافی بنویسد که همه اینها فرایند تشخیص را پیچیده و زمان‌بر می‌کند.
این پرستار که به گفته خودش دو دهه سابقه کار در بیمارستان دارد به سیطره پزشکان بر تمام تصمیمات حوزه بهداشت و درمان انتقاد دارد و گفت: پزشکان متخصص در بیمارستان‌ها تصمیم‌گیرنده هستند و کارها را در بیمارستان به دانشجویان خود می‌سپارند و خود درگیر اتاق عمل، مطب و کارهای دیگر هستند و فرصت معاینه دقیق و حضوری همه بیماران مراجعه کننده به اورژانس را ندارند.
وی معتقد است تا وقتی که پزشکان متخصص تصمیم‌گیرنده هستند کاری برای اصلاح چرخه معیوب موجود انجام نخواهد شد چرا که پزشکان متخصص از ویزیت دانشجویان پزشکی نفع می‌برند.
تقی زاده ادامه داد: تعداد پزشکان ما یک سوم پزشکان دنیاست، در همه جای دنیا پزشک برای داشتن مریض التماس می‌کند اما در ایران، نیروی متخصص پزشکی به قدری کم است که اگر پزشک گفت من عمل را انجام نمی‌دهم بیمار کاری از دستش بر نمی‌آید و مجبور است هزینه‌های سنگین مراجعه به بیمارستان‌های خصوصی را تحمل کند.
پزشک متخصصی که اول از همه باید مریض را ببیند شاید اصلا وی را معاینه نکند یا آخرین نفری باشد که وی را معاینه می‌کند
وی گفت: پزشک متخصص که اول از همه باید مریض را ببیند شاید اصلا وی را نبیند یا آخرین نفری باشد که مریض را می‌بیند.
تقی‌زاده افزود: پزشک متخصص همه تخصص‌ها باید در بیمارستان حضور داشته باشد که اگر نیاز بود فورا برای معاینه بیمار به اورژانس مراجعه کند، دانشجوی سال اول تخصص به خاطر نداشتن تجربه مجبور است برای هر چیزی با دانشجوی تخصص سال دوم تماس بگیرد و کسب اجازه کند و دانشجوی سال دوم از سال سه و سال سه از سال چهار و در نهایت سال چهار از متخصص مشورت بگیرد.
مراجعین بیمارستان‌های دولتی حق انتخاب ندارند
این پرستار ادامه داد: بیمار در سیستم دولتی هیچ حق انتخابی ندارد و مجبور است با شرایط موجود بسازد چون اگر وارد سیستم خصوصی شود هزینه ها سرسام‌آور است.
وی افزود: وقتی مریض به بیمارستان دولتی می‌آید باید پیه همه چیز را به تنش بمالد.
تقی‌زاده به اعمال نظام پلکانی مالیاتی برای پزشکان شاغل در بیمارستان‌ها نیز اشاره کرد و گفت: پزشکان متخصص در بیمارستان‌های خصوصی چند برابر بخش دولتی درآمد دارند و روسای بیمارستان‌ها آنها را با خواهش و التماس در این بخش نگه داشته‌اند.
کادر ناخواسته تمایل به رد کردن مریض دارند
خانم پرستاری که خود را کادر قدیمی شیفت شب اورژانس یکی از بیمارستان‌ها معرفی می‌کند نیز درباره رجوع خارج از ظرفیت بیماران به اورژانس گفت: اگرچه بر اساس قانون، اورژانس موظف به پذیرش بیماران است اما کادر اورژانس گاهی وقت‌ها اهمال می‌کنند و تحت اجبار شرایط و به خاطر نبود ظرفیت، بیمارانی که در شرایط حاد هستند را به بیمارستان‌های تخصصی ارجاع می‌دهند که این موضوع برای این بیماران خطرناک است.
وی گفت: در حقیقت، مریضی که به اورژانس مراجعه می‌کند باید پذیرش شود و پزشک برای رسیدگی به وی فرخوانده شود نه اینکه به یک بیمارستان دیگر ارجاع داده شود. مریض نباید دنبال پزشک راه بیافتد. مریضی که ناراحتی قلبی دارد هر ثانیه ممکن است سکته کند و ارجاع وی کار خطرناکی است. در چنین شرایطی، باید اقدامات اولیه برای بیمار در اورژانس انجام شود، تحت نظر قرار گیرد و با سیستم مجهز به بیمارستان قلب منتقل شود.
سمیعی افزود: قوانین تصویب شده در حوزه بهداشت با امکانات و ظرفیت‌ها و اقعیت‌های موجود همخوانی ندارد، در عمل گفته می‌شود که همه بیماران مراجعه‌کننده به اورژانس پذیرش شوند اما در عمل، کارکنان اورژانس مجبورند به هر روشی متوسل شوند تا تعداد بیماران را کم کنند.
شرایط بیماران همیشه اورژانسی نیست
سعیدی، یکی از مدیران اورژانس هم درباره مشکلات این بخش بیمارستان گفت: بیماران معمولا از سه طریق به اورژانس منتقل می‌شوند که یکی، انتقال آنها از طریق تماس با شماره تلفن ۱۱۵ است. گروهی از بیماران هم از طریق مردم و نزدیکان به اورژانس منتقل می‌شوند و گروه دیگر بیمارانی هستند که از طریق پزشکان و برای دریافت خدمات فوری به اورژانس ارجاع داده شده‌اند.
وی افزود: خیلی از بیماران واقعا مشکل‌شان اورژانسی نیست و تنها چون فکر می‌کنند در صورت مراجعه به اورژانس مورد رسیدگی بیشتری قرار می‌گیرند به این واحد بیمارستانی مراجعه می‌کنند.
این کارشناس ارشد اورژانس به تقسیم‌بندی بیماران در واحد تریاژ قبل از ورود به اورژانس اشاره کرد و گفت: اگر بیمار در شرایط بسیار حاد باشد فورا به واحد احیای قلبی-ریوی ارجاع داده می شود و برای تثبیت وضعتش تلاش می‌شود.
وی از طبقه‌بندی بیماران به «حاد۱»، «حاد۲» و «حاد۳» خبر داد و ادامه داد: بیماران در اتاق حاد۱ رسیدگی پزشکی فوری‌تری دریافت می‌کنند و بیماران حاد۲ و حاد ۳ هم در ردیف‌های بعدی هستند.
سعیدی گفت: بیمارانی که وضعیتشان در رده‌های ۴ و ۵ است معمولا در اولویت قرار نمی‌گیرند و در نتیجه خود و همراهانشان از بیمارستان و کادر پزشکی ناراضی هستند.
خبرنگار ایرنا برای دریافت نظرات مدیران وزارت بهداشت در مورد این موضوع تلاش کرد اما هیچ کدام از مدیران برای پاسخگویی در دسترس نبودند.
حمدالله عمادی حیدری