برنامه پزشکی خانواده از سال آخر دوره وزارت مسعود پزشکیان یعنی سال ۸۳ اجرا شد. در ابتدا تنها اجرای پزشکی خانواده روستایی مورد نظر بود و تا امروز تقریبا این برنامه در سراسر روستاهای کشور و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت اجرایی شده است.
بر اساس این طرح، پزشک خانواده مسئول مراقبت از سلامت و پیگیری وضعیت درمانی جمعیت مشخصی است. پزشک خانواده همراه با تیم خود، برای افراد تحت پوشش، پرونده سلامت تشکیل می‌دهد و تمام اطلاعات سلامت افراد از زمان تولد تا مرگ در پرونده الکترونیک ثبت می‌شود. در این شرایط اگر بیمار بدون مراجعه به پزشک خانواده، به پزشک متخصص مراجعه کند، هزینه‌های درمان را باید خودش پرداخت کند. یعنی افراد فقط در صورت مراجعه به پزشک خانواده و ارجاع او می‌توانند به متخصص یا فوق تخصص مراجعه کنند.
در ابتدا این طرح از استان‌های شمالی شروع و از سال ۸۹ به طور متمرکز در روستاهای استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و چهارمحال و بختیاری اجرا شد و بعد به سایر مناطق روستایی هم رسید.
در انتظار یک درصد ارزش افزوده
بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت بهداشت و سازمان بیمه سلامت منعقد شده، ۵۰ درصد هزینه‌های برنامه پزشکی خانواده روستایی بر عهده وزارت بهداشت و ۵۰ درصد دیگر بر عهده سازمان بیمه سلامت است. این در حالی است که برخی از افراد فعال در برنامه پزشکی خانواده روستایی در ماه‌های اخیر گلایه‌هایی در زمینه عدم پرداخت به موقع مطالبات مطرح کرده‌اند.
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا می‌گوید: با توجه به اینکه در سال جاری در تخصیص یک درصد ارزش افزوده به وزارت بهداشت تاخیر اتفاق افتاده، در پرداخت سهم خود برای پزشک خانواده روستایی دچار مشکل شدیم و در ۵ ماهه سال ۹۸ فقط به اندازه یک ماه این تخصیص انجام شده است.
وی ادامه می‌دهد: پرداخت به پزشکان خانواده روستایی از دو طریق سازمان بیمه سلامت و وزارت بهداشت انجام می‌شود. سازمان بیمه سلامت از طریق صندوق بیمه سلامت روستاییان و عشایر، ۵۰ درصد این پرداختی را انجام می‌دهد و ۵۰ درصد بقیه که مربوط به سهم پرداختی وزارت بهداشت است، از محل یک درصد ارزش افزوده باید انجام شود.
رئیسی ادامه می دهد: در حال حاضر سازمان بیمه سلامت از سهم خود برای برنامه پزشکی خانواده روستایی، ۳ ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد ۹۸ را پرداخت و وزارت بهداشت فقط یک ماه را پرداخت کرده است.
برنامه و بودجه تخصیص بدهد، پرداخت می‌کنیم
معاون وزیر بهداشت می‌گوید: در این زمینه وزارت بهداشت مقصر نیست و باید تخصیص مربوطه از محل یک درصد ارزش افزوده از طرف سازمان برنامه و بودجه انجام شود تا این مطالبات پرداخت شود. وقتی تخصیص انجام می‌شود، کمتر از یک هفته در حساب وزارت بهداشت باقی می‌ماند و بلافاصله توزیع می‌شود.
میزان پرداختی‌های سازمان بیمه سلامت
محمد رضا میرزایی، مدیرکل دفتر خدمات عمومی سازمان بیمه سلامت نیز درباره پرداخت مطالبات پزشکان خانواده روستایی می‌گوید: در سال جاری سازمان بیمه سلامت ۸۰ درصد علی الحساب مطالبات برنامه پزشکی خانواده روستایی مربوط به ۳ ماهه ابتدایی سال را پرداخت کرده و به زودی علی الحساب تیر ماه ۹۸ نیز پرداخت می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به پرداخت‌های سال جاری سازمان بیمه سلامت در زمینه برنامه پزشکی خانواده، وزارت بهداشت باید تلاش کند حداقل ۵ ماه از سهم خود در زمینه مطالبات پزشکان خانواده روستایی را به صورت علی الحساب پرداخت کند.
باقی مانده مطالبات پزشکان خانواده روستایی از سال ۹۷
رئیسی درباره مطالبات باقی مانده از سال ۹۷ برای پزشکی خانواده روستایی می‌گوید: مطالبات پزشکان خانواده روستایی از سال ۹۷ نیز حدود ۲۰۰ میلیارد تومان باقی مانده است. البته در تلاش هستیم که بدهی‌های سال گذشته را نیز پرداخت کنیم.
وی ادامه می‌دهد: جلسه‌هایی در این زمینه برگزار شده تا تخصیص مناسبی از یک درصد ارزش افزوده انجام شود تا این بدهی‌ها به پزشکان خانواده روستایی پرداخت شود.
میرزایی مدیر کل دفتر خدمات عمومی سازمان بیمه سلامت هم درباره پرداخت مطالبات سال ۹۷ پزشکان خانواده روستایی که سهم سازمان بیمه سلامت است، می‌گوید: سازمان بیمه سلامت حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برای برنامه پزشکی خانواده روستایی در سال ۹۷ باید پرداخت می‌کرد که مبلغ ۱۴۰ میلیارد تومان آن پرداخت شد و سهم ۲۰۰ میلیارد تومانی وزارت بهداشت باقی مانده است.
ارزش پزشکی خانواده روستایی پابرجاست
با این حال به نظر می‌رسد وزارت بهداشت همچنان به ارزش و اعتبار برنامه پزشکی خانواده روستایی اعتقاد دارد و قرار نیست این برنامه از دستور کار خارج شود.
رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت در این رابطه می‌گوید: ارزش و اعتبار برنامه پزشکی خانواده روستایی همچنان پابرجاست و در حال گسترش این برنامه در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر جمعیت هستیم و کل این سیستم باید به یکدیگر متصل شود. حدود ۲۷ میلیون نفر در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده روستایی قرار دارند.
به نظر می‌رسد اجرای برنامه پزشکی خانواده روستایی با همه اقداماتی که در راستای آن انجام شده و البته گسترش آن به پزشکی خانواده شهری، با چالش منابع مالی مواجه است. منابعی که باید علت عدم تخصیص آن را در جایی خارج از وزارت بهداشت جست‌وجو کرد. با این حال باید تا دیر نشده، فکری به حال این برنامه پایه‌ای و اساسی در نظام سلامت کرد تا همه تلاش‌های انجام شده در این زمینه هدر نرود.
گزارش از امیر پروسنان