ظریف روز جمعه هم به پاریس رفته بود تا در شهری که غربی‌ها آن را یکی از مراکز اصلی فرهنگ و هنر می‌دانند با «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه و «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه آن کشور دیدار کند. هدف از این سفر بررسی بسته‌ای بود که مکرون هفته پیش گفته بود برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا ارائه می‌دهد.
وزیر خارجه ایران روز یکشنبه نیز راهی شهر «بیاریتز» در جنوب غرب فرانسه شد تا بار دیگر به هنر دیپلماسی فرصتی تازه داده شود و اهداف مهمی مانند حفظ برجام و تامین خواسته‌های ایران محقق شود.
کمتر رسانه‌ای را می‌توان یافت که روز یکشنبه در پوشش خبری خود از سفر ظریف به بیاریتز با عنوان دیدار «غافلگیرکننده» یاد نکرده باشد. برای نمونه، خبرگزاری رویترز تیتر زد:
غافلگیری در نشست گروه هفت با ورود ظریف به بیاریتز.
رسانه‌ها اعلام کردند، سران گروه هفت و مقامات بلندپایه دیگری که به بیاریتز رفته بودند از این سفر وزیر خارجه ایران غافلگیر شدند. تارنمای مجله «تایم» نوشت: ظریف با سفر از پیش اعلام‌نشده خود به نشست گروه هفت رهبران دنیا را غافلگیر کرد.
رویترز اعلام کرد یک مقام کاخ سفید به این خبرگزاری گفته، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از سفر ظریف به محل اجلاس گروه هفت غافلگیر شد. بنا به ادعای این مقام، فرانسه درباره دیدار وزیر خارجه ایران با هیات فرانسوی در حاشیه اجلاس گروه هفت اطلاعی به رئیس جمهوری آمریکا نداده بود.
روزنامه «واشنگتن‌پست» گزارشی با عنوان «سفر اعلام‌نشده ظریف به محل اجلاس گروه هفت ترامپ را غافلگیر کرد» به نقل از «یک مقام ارشد اروپایی» که نامش را منتشر نکرد، نوشت: به نظر می‌رسد ورود ظریف به بیاریتز بخشی از ابتکار پنهانی مکرون باشد و پیشتر در این باره به رهبران دیگر اطلاعی داده نشده بود.
به گفته این مقام ارشد اروپایی، ورود ناگهانی ظریف به بیاریتز دستکم برخی از هیات‌های دیگر را غافلگیر کرد، حتی آنهایی را که همچون فرانسه متعهد به حفظ توافق هسته‌ای هستند.
البته «اسکات موریسون» نخست وزیر استرالیا نیز که کشورش گفته به ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس ملحق می‌شود، از جمله رهبرانی است که اعلام کرد از سفر ظریف به بیاریتز غافلگیر شد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا دعوت فرانسه از ظریف اقدامی تحریک‌آمیز است یا نه، گفت: «به این مساله فکر نکرده‌ام.»
نگاه تحلیلگران
تحلیلگران و ناظران بین‌المللی حضور ظریف در محل برگزاری نشست رهبران گروه هفت را با دقت زیر ذره‌بین گرفتند و تحلیل‌های خاص خود را درباره آن ارائه داند. «کارل بیلت» نخست‌وزیر و وزیر خارجه اسبق سوئد در توئیتی با اشاره به اینکه «این سفر جزو برنامه [نشست گروه هفت] نبود» نوشت: «اتفاقی در حال رخ دادن است.» البته او درباره ماهیت این اتفاق گمانه‌زنی نکرد.
«سوزان مالونی» معاون بخش «سیاست خارجی» اندیشکده بروکینگز هم سفر ظریف را از زاویه دیگری دید و در توئیتر نوشت: اگر فرانسوی‌ها واقعا با اطلاع قبلی یا بدون آن، کاخ سفید را [از دعوت ظریف به بیاریتز] مطلع کرده باشند این نشان می‌دهد که متحدان ما اعتماد اندکی به ترامپ یا مشاوران ارشدش دارند.
به نوشته مالونی، «این مساله همچنین عدم انسجام در سیاست خارجی آمریکا» و «عدم اجماع داخلی در مورد اهداف نهایی» را نشان می‌دهد.
مقاومت ایرانی‌ها
لورا روزن خبرنگار تارنمای «المانیتور» نگاه دیگری به این خبر دارد و علت ملاقات ایرانی‌ها با اروپایی‌ها را محروم کردن ترامپ از دیدارهای نمایشی می‌داند. وی در توئیتر نوشت: همه می‌دانند که ترامپ خواهان گرفتن عکس یادگاری یا یک دیدار کوتاه با ایرانی‌هاست. اما ایرانی‌ها مقاومت کرده‌اند.
از سوی دیگر، مخالفان دیپلماسی و حامیان «فشار حداکثری» علاوه بر غافلگیر شدن، عصبانی نیز شدند. «مارک دوبوویتس» مدیر بنیاد «دفاع از دموکراسی‌ها» یکی از این افراد عصبانی است. او توئیت کرد: در حالی که ظریف و رژیمش دستگاه امنیتی خود را علیه شهروندان آمریکایی به کار انداختند، از او در بیاریتز استقبال می‌شود. امیدوارم ترامپ و مکرون برایش روشن کنند که تهدیدهای بیشتر منجر به اخراج وی از مجمع عمومی سازمان ملل می‌شود.
دوبوویتس فردی ضدایرانی و رئیس یک نهاد ضدایرانی است. از این رو، وزارت امور خارجه روز شنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و مدیر آن را در فهرست تحریمی جمهوری اسلامی ایران قرار داد.
ترامپ از سفر ظریف مطلع بود
رسانه‌ها بلافاصله پس از ورود ظریف به بیاریتز در جستجوی علت و اهداف این سفر برآمدند. مقام‌های فرانسوی که نامی از آنها برده نشده، برخی گزارش‌های خبری را رد و اعلام کردند که سفر وزیر خارجه ایران به رهبران گروه هفت اعلام شده بود و حتی آمریکایی‌ها نیز از آن خبردار شده بودند.
«جاش روگین» تحلیلگر سیاسی واشنگتن پست و سی. ان. ان در توئیتی خبر داد: منابعی به من گفتند که مکرون شب گذشته (شنبه شب) در ضیافت شام به رهبران گروه هفت از جمله ترامپ گفته بود که ظریف امروز (یکشنبه) به بیاریتز می‌آید.
برخی منابع گزارش دادند مکرون روز شنبه در ضیافت ناهاری با ترامپ وی را از سفر ظریف مطلع کرده بود و همان روز در ضیافت شامی به سایر رهبران گروه هفت درباره سفر ظریف خبر داد.
سی. ان. ان هم به نقل از یک مقام آمریکایی در زیرنویسی اعلام کرد، شنبه درباره ورود ظریف به ترامپ اطلاع داده شده بود و وی از این بابت آشفته نشد. آسوشیتدپرس هم خبر داد: یک مقام ارشد فرانسوی گفت که مکرون بعد از ضیافت شام شنبه با رهبران گروه هفت تصمیم گرفت تا ظریف را به بیاریتز دعوت کند. ضیافت شام شنبه شاهد تبادل‌نظرهای فشرده درباره نحوه تعامل با مساله هسته‌ای ایران بود.
این مقام فرانسوی درباره احتمال دیدار ترامپ و ظریف گفته بودند که «در این مرحله، نه.» یک مقام ارشد فرانسوی اظهار داشت که فرانسه با هدف تلاش برای کاهش تنش‌ها با ایران، ظریف را به محل برگزاری نشست گروه هفت دعوت کرد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا کاخ سفید از سفر ظریف مطلع شده بود یا نه، اظهار داشت: ما طبق شرایط خودمان عمل می‌کنیم.
این مقام افزود که مکرون و ترامپ روز شنبه دیداری دوساعته داشتند و به طور مفصل در مورد ایران صحبت کردند. به گفته وی، مکرون و ترامپ در ضیافت شام نیز با سایر رهبران گروه هفت در این مورد گفت‌وگو کردند.
شفافیت فرانسوی
این مسئول فرانسوی با بیان اینکه فرانسه دیدار با ظریف را برای نزدیک کردن مواضع و کاهش تنش‌ها مهم می‌داند، افزود پاریس «در شفافیت کامل با آمریکا و شرکای اروپایی عمل می‌کند.
یک مقام کاخ ریاست جمهوری فرانسه پس از دیدار ظریف با مکرون، «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه و همچنین وزیر دارایی آن کشور این ملاقات را مثبت خواند و افزود که تصمیم برای دعوت از وزیر خارجه ایران «در توافق با ایالات متحده و در هماهنگی کامل» انجام شد.
آمریکایی‌ها هنوز واکنشی رسمی به این دیدار نشان نداده‌اند. انتظار می‌رود در کنفرانس خبری مشترک مکرون و ترامپ که امروز بعدازظهر در بیاریتز برگزار می‌شود، سرنخ‌های بیشتری از موضع آمریکا به دست آید.
استقبال مرکل از دیپلماسی
اما متحدان واشنگتن در اروپا از سفر ظریف استقبال کردند. نمایندگان آلمان و انگلیس هم از جمله طرف‌هایی بودند که در بیاریتز با ظریف دیدار کردند. «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان گفت رهبران گروه هفت «گفت‌وگوهای سازنده و خوبی» در مورد ایران داشتند و باید از هر فرصتی برای پرهیز از تشدید بن‌بست بر سر برنامه هسته‌ای ایران استفاده کرد.
وی افزود که حضور ظریف در بیاریتز «یک رخداد موازی در همان محل است اما بخشی از برنامه گروه هفت نیست. باید دید که آیا گفت‌وگوهای دیروز امکان بیشتری برای صحبت و شاید مذاکره با ایران ایجاد کرده است یا نه.»
وی در خصوص سفر ظریف به بیاریتز اظهار داشت که به طور مختصر به وی گفته شده بود که وزیر خارجه ایران به بیاریتز خواهد آمد.
در همین حال، رویترز نیز گزارش داد که مرکل به خبرنگاران گفت: ما باید راهی برای کاهش تنش پیدا کنیم. در غیر این صورت، باید نگران باشیم که ایران در ماه سپتامبر باز هم از تعهدات [هسته‌ای] خود بکاهد.