تراز دریاچه ارومیه بین سال‌های ۱۳۷۴ (سال شروع افت تراز دریاچه ارومیه) تا سال ۱۳۹۳ (سال شروع عملیات اجرایی طرح نجات دریاچه ارومیه) به طور متوسط با سالانه افت ۴۰ سانتی‌متری مواجه بود و حجم آب موجود در آن از ۳۲ میلیارد مترمکعب به زیر یک میلیارد مترمکعب و سطح آن از پنج هزار و ۳۰۰ کیلومترمربع به هزار کیلومترمربع رسیده بود.
پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، دکتر روحانی به وعده انتخاباتی خود جامه عمل پوشاند و نقشه راه احیای این دریاچه در هشتم تیرماه ۱۳۹۳ به تصویب رسید و دستور شروع عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه را بر اساس بسته‌های مطالعاتی و اجرایی صادر کرد.
اکنون که حدود پنج سال از اجرای طرح نجات دریاچه ارومیه می‌گذرد، رییس دفتر استانی ستاد احیا در آذربایجان‌غربی از هزینه‌کرد بیش از ۳۴ هزار و ۶۵۰ میلیارد ریالی برای طرح‌های این ستاد با وجود محدودیت‌های مالی خبر می‌دهد.
به گفته فرهاد سرخوش تاکنون چهار هزار میلیارد ریال برای طرح انتقال آب از سد سیلوه، ۱۱ و ۸۰۰ میلیارد ریال برای طرح انتقال آب از زاب، ۱۹۰ میلیارد ریال برای اقدامات فرهنگی و اجتماعی، ۵۱۰ میلیارد ریال برای انجام مطالعات تکمیلی، ۳۲۰ میلیارد ریال برای حفاظت از تالاب‌ها و ۹۵۰ میلیارد ریال برای تثبیت کانون‌های تولید گردوغبار هزینه شده است.
وی ادامه داد: پنج هزار و ۴۹۰ میلیارد ریال برای افزایش بهره‌وری مصرف آب، ۶ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال برای حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب و پنج هزار و ۱۷۰ میلیارد ریال برای احداث ۱۹ تصفیه‌خانه و انتقال پساب حاصل به دریاچه ارومیه از سوی دولت تدبیر و امید صرف شده است.
وی با بیان اینکه طرح‌های مهم انتقال آب به دریاچه ارومیه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد، اظهار داشت: وعده رییس جمهوری برای افزایش سالانه نزدیک به یک متر دریاچه ارومیه عملی می‌شود و امید به احیای دریاچه را می توان در میان مردم نیز احساس کرد.
رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی با بیان اینکه پس از تشکیل این ستاد یک هزار و ۳۳۸ پرونده برداشت غیرمجاز از آب های زیرزمینی حوضه آبریز دریاچه ارومیه به قوه قضاییه ارجاع شده، گفت: ۷۲۰ پرونده از این تعداد به صدور حکم بدوی و ۲۴۵ پرونده دیگر به صدور حکم قطعی تخلف منجر شده است.
وی با بیان اینکه از حفر ۵۹۲ چاه غیرمجاز جدید در حوضه آبریز دریاچه ممانعت به عمل آمده، اظهار داشت: یکهزار و ۱۵ موتور پمپ نیز از منطقه برچیده شده و در سایه تلاش‌های دولتمردان شرایط لازم برای بهبود وضعیت دریاچه فراهم شده است.
به گزارش ایرنا نصب سردهنه بر ورودی رودخانه‌ها یکی از اقدامات اساسی ستاد احیای دریاچه ارومیه با هدف مدیریت آب براساس زمان‌بندی و صیانت از سهم دریاچه است؛ آن‌طور که مسئولان ستاد می‌گویند در تمام رودخانه‌های اصلی حوضه آبریز دریاچه ارومیه تا قبل از سال ۱۳۹۳ هیچ‌گونه سازه‌ای به‌عنوان سازه سردهنه وجود نداشت تا بتواند آب تنظیمی را کنترل کند و اکنون وضعیت تغییر کرده است.
سرخوش می‌گوید: پیش از این سردهنه رودخانه‌ها کلا خاکی بود و در مواقع زراعت ممکن بود کشاورز سردهنه را بیشتر باز و بیشتر از نیازش آب برداشت کند؛ بنابراین آب به پایین‌دست نمی‌رسید؛ ما برای کنترل آبیاری کشاورزی و هم در زمان غیر فصول کشاورزی در همه رودخانه‌های اصلی حوضه آبریز دریاچه ارومیه این سردهنه‌ها و آب‌بندها را احداث کردیم تا آب تنظیمی در اختیار کشاورز قرار گیرد.
رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی ادامه داد: در زمان غیر از برداشت کشاورزی تمام این سردهنه‌ها بسته می‌شود و با کمترین میزان هدررفت، آب وارد پیکره دریاچه ارومیه می‌شود.
وی احداث سردهنه را مکمل لایروبی رودخانه‌ها دانست و عنوان کرد: ۱۱۴ کیلومتر لایروبی در رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام شد که اگر انجام نمی‌شد امکان کنترل آب در سیلاب‌های اوایل سال وجود نداشت و آب‌های روان به دریاچه منتقل نمی‌شد.
سرخوش با اعلام اینکه برای احداث ۹ سردهنه اصلی روی رودخانه «باراندوز» تقریبا ۱۱۰ میلیارد ریال هزینه شد، اظهار داشت: طی ۱۰ سال گذشته ورودی آب از این رودخانه به دریاچه ارومیه در اردیبهشت ماه متوقف می‌شد ولی خوشبختانه با اقدامات انجام شده برای اولین طی ۱۰ سال گذشته آب در مردادماه نیز از این منطقه به سمت دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود.
سیدهادی بهادری، رییس فراکسیون احیا دریاچه‌ها و تالاب‌ها در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اینکه پس از بارش‌های فروردین ماه بیش از ۲ میلیارد مترمعکب آب به سمت دریاچه ارومیه هدایت شد، گفت: اگر لایروبی به موقع رودخانه‌ها نبود این حجم از آب به سمت دریاچه سرازیر نمی‌شد و حال و روز دریاچه اینچنین نبود.
نماینده مردم ارومیه در خانه ملت ادامه داد: تلاش‌های بسیاری برای احیای نگین آبی آذربایجان انجام شد ولی هنوز جای کار بیشتر برای احیای کامل آن باقی است.
وی با تاکید بر اینکه در وضعیت فعلی برای احیای دریاچه ارومیه به ۱۰ میلیارد مترمعکب آب دیگر نیاز است، اضافه کرد: تراز دریاچه ارومیه نیز با شرایط احیا سه متر فاصله دارد.
رییس سابق دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی با اشاره به تلاش دولت برای احیای نگین آبی آذربایجان، اظهار داشت: پس از بهره‌برداری از طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به پیکره دریاچه ارومیه، مردم ارومیه در آینده‌ای نزدیک شاهد احیای کامل این دریاچه خواهند بود.
وی با بیان اینکه پس از بهره‌برداری از این طرح سالانه بیش از ۶۴۸ میلیون مترمعکب آب وارد پیکره دریاچه ارومیه می‌شود، بیان کرد: اگر مسوولان و مردم با این میزان آب ورودی مانع از کاهش تراز دریاچه ارومیه در فصل گرما شوند، سالانه تراز این دریاچه نزدیک به یک متر افزایش می‌یابد.
بهادری با بیان اینکه هزینه این طرح از صندوق توسعه ملی تامین می‌شود، افزود: طبق برنامه‌ریزی‌ها امیدواریم مشکلی در تامین اعتبار این طرح به وجود نیاید تا در موقع مقرر به بهره‌برداری برسد.
وی با اعلام اینکه تونل طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه ۳۶ کیلومتر طول دارد، بیان کرد: حفاری توسط ۲ دستگاه مکانیزه /TBM/ از ورودی و خروجی این تونل توسط قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) در حال انجام است.
به گزارش ایرنا دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است ظرف مدت ۱۰ سال /از ۱۳۹۴/ به تراز اکولوژیک خود برسد؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.
همه کارشناسان داخلی و خارجی بر این عقیده هستند که مشارکت جوامع محلی در کنار اجرای طرح‌های مختلف، نقش مهمی در احیای نگین آبی آذربایجان دارد.
۳۲۱۴/۳۰۷۲