به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، پس از نزدیک به ۱۰ مرحله تلاش دیپلماتیک سخت گفته می شود طالبان و ایالات متحده قادر شدند بر سر بندهای متن توافقنامه نهایی صلح به نقطه اشتراک برسند. منابع خبری در کنار برخی مقام ها از دو طرف به صورت غیررسمی دستیابی به توافق نهایی را تایید کردند.
پیش از این هم «سهیل شاهین» سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه قطر بر تلاش ها برای رسیدن به توافق خبر داده بود. وی حتی از دستیابی به پیشرفت هایی در مذاکرات سخن گفت. از سوی دیگر «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا هم از تصمیم کاخ سفید مبنی بر خروج سریع و گسترده نیروهای نظامی آمریکایی از خاک افغانستان پرده برداری کرد. گفته می شود توافق اصولی حاصل شده است و دو طرف در حال نهایی کردن برخی جزئیات مهم هستند.
به نظر می رسد «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه دولت آمریکا در امور افغانستان و «ملاعبدالغنی برادر» معاون سیاسی طالبان این توافقنامه را امضا خواهند کرد. تارنمای شبکه «بی. بی. سی» حتی گزارش داده است که متن نهایی توافق آماده شده است و کارشناسان در حال تطبیق زبان های انگلیسی، فارسی دری و پشتوی این توافق هستند تا اختلافی بین آن ها وجود نداشته باشد.
رسانه ها در حالی از دستیابی به توافق میان دو طرف سخن می گویند که اظهارات «دونالد ترامپ» در نشست خبری رهبران هفت کشور صنعتی در بیاریتز فرانسه کسب نتیجه در این دور از مذاکرات را مبهم ساخته بود. ترامپ با هر گونه زمانبندی در زمینه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان مخالفت کرد.
برنامه زمانی خروج نیروهای نظامی آمریکایی
گروه طالبان مهمترین مشکل در راه دستیابی به توافق را حضور نیروهای آمریکا در افغانستان اعلام کرده بود. در طرف مقابل، واشنگتن هم ناامنی در این کشور در کنار هراس از قدرت گرفتن القاعده و داعش در افغانستان را مهمترین دلمشغولی خود بیان داشت. کاخ سفید تا آخرین دور از مذاکرات بر این نکته تاکید داشت که باید مطمئن شود دیگر هیچ حمله تروریستی از خاک افغانستان علیه کشورهای غربی به ویژه آمریکا برنامه ریزی و انجام نمی شود.
پیش از این کارشناسان پیش بینی می کردند توافق صلح میان آمریکا و طالبان تا قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان (حدود دو ماه دیگر) به نتیجه برسد. تحلیلگران ابراز امیدواری می کنند اکنون پس از دستیابی به توافق اولیه صلح، زمان برای انجام گفت وگوهای بین الافغانی و مشارکت دولت مرکزی در فرایند صلح فرارسیده است.
روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» از طریق یک دیپلمات آمریکایی جزئیاتی را از توافق منتشر ساخت که بر اساس آن کاخ سفید در یک برنامه زمانی دوساله نیروهای نظامی خود را افغانستان خارج می کند. طبق گزارش این روزنامه طالبان اما مخالف این برنامه زمانی است و تاکید می کند خروج نیروها باید تا یک سال به سرانجام برسد. اختلاف نظر دیگر به حمایت های نظامی آمریکا از افغانستان پس از امضای توافق و خروج نیروها مربوط می شود. خلیلزاد اما تصریح کرده است حمایت آمریکا از نیروهای امنیتی افغانستان بعد از توافق با طالبان هم ادامه پیدا می کند.
روزنامه «واشنگتن پست» شرایط کنونی آمریکا را از نظر تعداد نیروهای نظامی و تاکتیک ها نوعی شکست نمی داند اما ناتوانی در دستیابی به اهداف واقعی در جنگ را شکستی فاجعه بار در افغانستان توصیف کرد. شاید آمریکا در افغانستان در حوزه مقابله با تروریسم بین المللی موفقیت هایی را کسب کرده باشد اما در مقابل هزینه های مادی و انسانی که در این مسیر صرف شد این دستاورد اندکی است.
طبق این تحلیل واشنگتن باید توافقی را با طالبان پایه گذاری کند که به جنگ داخلی در این کشور پایان می بخشد و ثبات اجتماعی و سیاسی غیرمتمرکزی را تثبیت می کند که بازتاب دهنده قدرت واقعی همه گروه ها در این کشور است.
توافق دو دشمن پیشین
۱۸ سال از حمله و حضور نظامی آمریکا در افغانستان می گذرد. از سال ۲۰۰۱ تاکنون ۲۲۹۱ سرباز آمریکایی در افغانستان کشته شدند. ضمن اینکه ۲۰ هزار نظامی آمریکا در درگیری ها مجروح شدند. تا سال ۲۰۱۰ ایالات متحده بیشتر از ۱۰۰ هزار نیروی نظامی در افغانستان داشت اما به تدریج به ویژه در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» از تعداد آن ها کاسته شد.
با اینحال تعداد تلفات غیرنظامی در این دوره طولانی بسیار فراتر از این آمار است. بنابر آمار سازمان ملل متحد خشونت ها تنها در شش ماهه نخست سال ۲۰۱۹ بیش از ۳۸۰۰ کشته و زخمی برجای گذاشت که بیشتر از ۱۲۰۰ نفر از آن ها کودک بودند.
شبکه خبری «فاکس نیوز» در زمینه توافق صلح آمریکا و طالبان در گزارشی نوشت: آمریکا و طالبان مجبور به اتحادی شدند تا از قدرت گرفتن داعش در افغانستان جلوگیری کنند.
گزارش فوق تحلیل خود را با این جمله آغاز کرد که «دشمنِ دشمنِ من، دوستِ من به شمار می رود». ۱۸ سال قبل و پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تصوّر چنین توافقی در افغانستان ممکن نبود اما اکنون آمریکا چند میلیمتر با توافق با گروهی فاصله دارد که آن زمان برای گروه القاعده سرپناهی امن را در کشورش ایجاد کرده بود.
طالبان در این مسیر به شدت بر این موضوع تاکید داشت که با دولت مرکزی بر سر یک توافق صلح به مذاکره نمی نشیند. طالبان دولت در کابل را ناتوان و ابزار کاخ سفید می داند و به همین دلیل می گوید تنها با قدرت برتر و واقعی در افغانستان حاضر به توافق است. به نوشته فاکس نیوز، واشنگتن رو در روی اینگروه تندروی دینی نشسته است تا برای مقابله در برابر یک دشمن مشترک توافقنامه ای را با آن ها امضا کند. اجرای این توافق که به طولانی ترین حضور نظامی آمریکا پایان می دهد به هیچ عنوان آسان نیست زیرا اگر طالبان این گام نخست را بپذیرد باید مذاکراتی برای تقسیم قدرت با دولت ملی افغانستان صورت بگیرد.
پس از آنکه داعش قلمروی خود در عراق و سوریه را از دست داد اکنون به عنوان تهدیدی در سرتاسر منطقه و از جمله افغانستان محسوب می شود. یکی از مکان هایی که داعش در آن اقدامات تروریستی خود را انجام می دهد افغانستان است. هفته گذشته انفجار انتحاری در یک عروسی موجب کشته شدن بیش از ۶۰ نفر شد که نمونه ای از اقدامات داعش محسوب می شود. متعاقب این حمله تروریستی بود که زلمای خلیلزاد عنوان داشت «این اقدام اثبات کرد توافق صلح با طالبان به شدت ضروری است».
گفته می شود اکنون نزدیک به ۱۴ هزار نظامی آمریکایی در افغانستان حضور دارند و ۱۷ هزار خارجی دیگر هم در چارچوب ماموریت ناتو در این کشور مشغول به فعالیت هستند. طبق تحلیل فوق ایالات متحده پیشنهاد خروج نیروهایش را ارائه کرد زیرا آن را بهترین راه برای آغاز مذاکرات صلح میان طالبان و دولت کابل ارزیابی می کند. با اینحال تحلیلگران نسبت به بقای توافق صلح میان این دو گروه داخلی در افغانستان نگران هستند زیرا در مورد تمایل طالبان به ادغام در دولت ملی و کنار گذاشتن مقاومت مسلحانه تردیدهایی وجود دارد.
به نوشته فاکس نیوز طالبان علاوه بر اینکه متعهد می شود در کنار دولت به مقابله با داعش بپردازد چند پیش شرط دیگر را باید بپذیرد. نخست آنکه باید قبول کند در این کشور جایگاهی را برای القاعده یا دیگر گروه های تروریستی ایجاد نخواهد کرد. همچنین طالبان باید وارد گفت وگوهای بین الافغانی با دولت در کابل شود. علاوه بر این طالبان متعهد می شود حقوق زنان و اقلیت ها در افغانستان را رعایت می کند. جامعه زنان در افغانستان به همین دلیل نسبت به توافق آمریکا و طالبان و اعمال دوباره سیاست هایی که طالبان بین سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ در این کشور به اجرا در می آورد، ابراز نگرانی می کنند. اعتقاد بر این است که بقای چنین توافق صلحی منوط به رعایت حقوق بشر برای همه گروه های افغانی است.